38 Yaşında Otizm Teşhisi Alan Burçak Akdeniz: ‘Benim Gibi Kaç Tanıya Ulaşamamış Birey Var’
Otizm dendiğinde birçoğumuzun zihninde küçük yaşlarda ortaya çıkan bir rahatsızlık canlanıyor. Oysa İzmir’de yaşayan Burçak Akdeniz (43) bu tanıyı 38 yaşında almış. Teşhis alana kadar kendi deyişiyle yaşadığı ‘travmatik süreci’ konuşmak için telefonda bağlantıya geçiyorum. Arayacağımı bildiği halde tam saati belirlemediğimiz için konuşmaya başladıktan kısa bir süre sonra heyecanlanıp duraksamaya başlıyor. Zorlandığını hissettiğim için konuşmayı kısa kesip Zoom buluşması için gün belirliyoruz. Tam saatinde başlıyoruz sohbete. Bu kez rahat. Çocukluğundan itibaren yaşadıklarını güzel, etkileyici cümlelerle anlatıyor. Vaktin nasıl geçtiğini anlamıyorum.
Önce biraz kendinizden bahseder misiniz?
1981’de İzmir’de doğdum. Annem ilkokul öğretmeniydi. Babam da bankacıydı, ben çok küçükken vefat etti. Sonra Belçika’ya taşındık. 9 yaşımdayken de Türkiye’ye geri döndük.
Kardeşiniz var mı?
Ablam var. Benden 6 yaş büyük. O ‘normal’. Ben ‘anormal’im.
‘Anormal’?
Tuhaf bir çocuk. Yalnız bir çocuk. Evet, konuşabiliyorum, iletişim kurabiliyorum. Ama irtibatta önemli sıkıntılar yaşıyorum. Kimse benimle oynamak istemiyor mesela. Oyun kurallarını çok beceremiyorum.
Okulda nasılsınız?
Okuldaki öğretmen sizinle baş edemiyor. Eliniz, kolunuz daima hareket halinde. Bir oyuncağa takıntılıyım, o başkasının elinde olunca rahat durmuyorum, huzursuz oluyorum. Öğretmenlerim anneme “Madam Hamiyet, bu çocuk durmuyor” diyor.
Hiperaktif olduğunuz mu sanılıyor?
Aslında bir şey denmiyor. Yaramaz olduğum düşünülüyor. Bu çocuk çok konuşuyor, çok soru soruyor, daima sorguluyor. Otistiklerin tipik bir yürüyüşü var. Anneme “Bu çocuğun bacakları çarpık” diyorlar. Düztaban olmamdan şüpheleniliyor. Doktor “Normal” diyor. Bacaklarım hâlâ çarpık, yürüyüşüm hâlâ ilginç ama gizliyorum. Üzerine havlu atılmış, kayıp kuşaklardan biriyim. 90’lardan sonra otizmle ilgili bilgiler çok değişti tıp alanında. Türkiye’ye gelmesiyse yeni yeni.
Türkiye’ye döndüğünüzde neler yaşandı?
Akademik olarak başarısızım. Bunu da Türkçeyi sonradan öğrenmeme, babamın ölmesine bağlıyorlar. “Bu çocuk sert, bu çocuk kaba” deniyor ama aslında otistik olduğum için filtrem yok.
Nasıl bir kabalık bu?
Hoşlanmadığım bir şeyi pat diye söylüyorum. Patavatsızlık seviyesinde. Sosyal ipuçlarını, yüz ifadelerini anlayamıyorum. Mesela biri çocuğunun hasta olduğunu anlatıyor, ben birden gülmeye başlıyorum.
Tek başınayken nasılsınız?
Tek başımayken hiçbir sorunum yok. Saatlerce kendi başıma kalabilirim, birçok şeyi öğrenebilirim. Ama okul, arkadaşlar devreye girince... Hani “Kızınız zeki ama çalışmıyor” denir ya, bende tam tersi: “Kızınız çalışıyor ama olmuyor. Çıraklığa verin, meslek öğrensin.” Annem de mükemmeliyetçi. Ablam Galatasaray Lisesi mezunu. Monet bursuyla Fransa’ya gidiyor filan. Önemli bir sorun var ama anlaşılamıyor. Lisede arkadaşlarım bir yere giderken “Burçak gelmesin”, “Burçak tuhaf, kırık” diyorlar. Oysa ters olmaya çalışmıyorum.
Bu durum ruh sağlığınızı nasıl etkiliyordu?
O dönem duygusal çöküş yaşadığımı daha yeni öğrendim. Lisedeyken küt diye bayılıyordum. Nörolog bir şey bulamıyor. Psikiyatristler “Kızınız özgüven sorunu yaşıyor, ergenlik, dikkat çekmeye çalışıyor” diyorlar. Arkadaş kümelerine ait değilim. El, kol hareketlerimi arkadaşlarım daima tutarak engellemeye çalışıyor. Dalga geçiyorlar. Halbuki beş duyunun hassasiyetiyle duygusal çöküş yaşıyormuşum. Daima bir kaos içindeyim.
Üniversite döneminde zorlandınız mı?
Üniversiteyi severek okudum. Dokuz Eylül Üniversitesi’nden psikolojik danışmanlık mezunuyum.
21 yıldır öğretmenlik yapıyorum. Şu anda da bir meslek lisesinde rehberlik öğretmeniyim. Benim hayatta yapabildiğim bir tek şey var; O da işim. İşim haricinde benimle hiçbir şey yapamazsınız, yapmak da istemezsiniz. Yeniliğe çok açık değilim. Adı üstünde, Burçak. Burçak zor bir bitkidir. Eziyettir. Bakın artık dalga geçmeyi öğrendim kendimle.
Flörtleriniz oluyor muydu?
Birileri benimle flört etmeye çalışıyordu. “Gözlerin çok güzel” diyorlar ama algılayamıyorum; gerçekten gözüm mü güzel, yoksa flört etmeye mi çalışıyor?
‘ANNEM İÇİN EVLENDİM’
Ama hayat bir şekilde devam ediyor sizin için...
Annemle yaşıyorum, öyle olunca da bir sorun çıkmıyor. Çünkü o kendi işini yapıyor, ben odamdayım genelde. Ama dışarısı benim için korkunç bir bilinmez. Nasıl davranacağımı bilmiyorum ama çok güzel maskeliyorum. Ödüllük performans gösteriyorum.
Hatta evleniyorsunuz...
2007’de annemi mutlu etmek için görücü metodu sayılabilecek bir evlilik yaptım. Şu andaki bilgimle o evliliği yapmazdım. Ama o evlilik olduğu için şu anda otistik olduğumu öğrendim. 15 yıl önce boşandım. Evli olduğum şahıstan bağımsız olarak benim için bir şeylerin ortaya çıkışı, evliliğimin ilk günü başlıyor. İstemediğim bir ortam, istemediğim bir yaşam biçimi. Daima eleştiriliyorsunuz. Esasen dokunulmayla ilgili sorunlar ortaya çıkınca tabiplere gitmeye başladık. Konulan ilk teşhis; bipolar bozukluk. Tedaviye cevap vermeyince borderline, sonra panik atak, anksiyete, majör depresyon teşhisleri aldım. Kimse otizmden şüphelenmiyor. Sebebi yetişkinlerde, özellikle kadınlarda kişinin çok iyi maskelemesi. Eşlik eden zihinsel bir gerilik, konuşma bozukluğu da olmayınca prototip otistik teşhisinden uzak olarak, az önce saydığım teşhisleri alabiliyorsunuz. Ülkemizde benim gibi birçok tanıya ulaşamamış ya da benim gibi geç ulaşmış yetişkin birey var. Şu anda bir erkek arkadaşım var. 6 aydır birlikteyiz. Karşılıklı anlayışla birçok şeyin üstesinden gelebiliyoruz.
‘SİZİ KOVABİLİRİM’
Sizinle yaşamak zor mu?
Rutinin dışına çıkamıyorum. Mesela beni arayacaksanız saatini bilmem lazım. Sürprizlerden nefret ederim. Belli başlı dokulara dokunamam; portakal, mandalina, limon ya da kırçıllı kıyafetler. Çaydanlık saplarına karşı takıntım var. Bir züccaciyeye girip çaydanlıkları, rafları düzelttiğim çok oluyor. En ufak bir düzen değişimi bende anksiyete yaratıyor. Benim için koku ya da ses rahatsızlık vericiyse sizi kovabiliyorum yanımdan. Tırnaklar mesela, yeni fobim. Uzun, jel takma tırnaklar. Hamile kadın gördüğüm zaman tepki veriyorum. Üzerime doğuracaklarmış gibi geliyor. Yer, yön hissim yok. En büyük destekçilerim arkadaşlarım. Yoğun duyusal hassasiyet artışında bir yandan kendimi regüle etmeye çalışırken bir yandan diğerleriyle makul seviyede iletişim kurmaya çalışmak beni daha çok yoruyor ve atak geçirebiliyorum. Böyle vakitlerde arkadaşlarım beni eve götürüyor, karanlık odamda yatıyorum. Toparlanmak saatlerimi hatta günlerimi alıyor.
‘ARTIK ÇOK BAŞARILI HİSSEDİYORUM’
Otizm tanısı nasıl aldınız?
Amerika’da doktor bir abim var. “Burçak biz buna Amerika’da spektrum diyoruz. Bunu hiç araştırdılar mı” dedi. Şaşırdım. Araştırmaya başladık, doktorlar annemle de görüştü. Ve bana şu dendi: “Eğer ergen halinizle bize gelseydiniz aslında otizm bozukluğu tanısı alacaktınız.” Burada sıkıntı şu: Otizm denince insanların aklına eksiklik, yetersizlik geliyor. Bense okuyabilmişim; Fransızca, Almanca ve İngilizce olmak üzere üç dil biliyorum.
Tanı aldığınızda ne düşündünüz?
Hayatım daima şöyle geçti: “Bu kadın sözlere takla attırıyor ama ufacık bir şeyi yapamıyor.” Hadsiz sorulara maruz kalıyorsunuz, cinsel hayatınız sorgulanıyor. Gerimden birinin yürümesini istemiyorum ama sokakta yürümek zorundayım. Alışveriş merkezine gidemiyorum. Ve bir tanıya ulaşamıyorsunuz. Çünkü literatür taraması yaptığınızda Türkiye’de otizm genellikle erkeklerde, 3 yaştan önce görülür. Daima normalleştirilmeye çalışıldım. O yüzden çok travmatik bir hayatım var.
Şimdi kendinizi nasıl hissediyorsunuz?
38 yaşında teşhis aldıktan sonra önce kendi içimde bunu içselleştirmeye çalıştım. Çok araştırdım. Ve kendimi anlamaya başladım. Artık eksik ve yetersiz olmadığınızı, sadece bağlantınızın, beyninizin farklı çalıştığını biliyorsunuz. Artık ‘hayır’ demeyi, bir kimliğim olduğunu, kişisel sonlarımın çok ihlal edildiğini öğrendim. Kendimle mücadele etmeyi bıraktım ve artık çok başarılı hissediyorum. 10 yıl önce bunu söyleyemiyordum.
‘ÖĞRETMENLERİMDEN GÖREMEDİĞİM SEVGİYİ VE DESTEĞİ ÇOCUKLARIMA VERMEYİ SEVİYORUM’
Öğrencilerle alakanız nasıl?
Okulum 1.300 kişi. Normal şartlarda bu çalışma ortamı benim için çok zor. Zil sesi, aşırı kalabalık… Ama öğrencilerim ve mesai arkadaşlarım otistik olduğumu biliyor. Bana destek oluyorlar. Evlatlarım için yapamayacağım şey yok. Sevildiklerini, onaylandıklarını bilmeleri gerekiyor. Çocukluğumda öğretmenlerimden göremediğim sevgiyi ve desteği çocuklarıma vermeyi seviyorum. Ben bunun acısını yaşadım. Benim korkunç bir rehber öğretmenim vardı. Kaynaştırma öğrencileri benim yumuşak karnım.
Onların daha çok desteklenmesi gerekiyor. En iyi yapabildikleri şeyi ortaya çıkarmaya çalışıyorum.
‘SİSTEM YETİŞKİN OTİSTİKLERİ YOK SAYIYOR’
Serap Dikmen Ahmetoğlu-Kabul, Eşitlik, Dahil Olma, İstihdam (KEDİ) Otizm Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
Otistik çocuklar için uygulanan özel eğitim hem nicelik hem de nitelik olarak yetersiz. Kaynaştırma/bütünleştirme eğitiminde tipik gelişen akranlarıyla birlikte okuyan çocuklarımız dahi fiziken orada bulunmalarına karşın büyük bir yalnızlık içinde. Çocuklukta yaşanan bu dışlanmışlık, yetişkin yaşlarda sonuçlarıyla birlikte artarak büyüyor. Sistemin yok saydığı yetişkin otistikler toplum tarafından da yok sayılıyor. Eğitim hayatı biten otistikler ve aileleri evlere kapanıyor, hapishane hayatı yaşıyor. Engelli istihdamında getirilen ve aslen yetersiz olan kotalarda da otizmliler yer bulamıyor.
Otizmlilerin sosyal etkileşim ve bağlantıda sıkıntı yaşadığını bilmek önemli. Desteklenmeleri ve kabul sağlanması gereken alanlar bunlar. Doğru bildiğimiz iletişim ve etkileşim kalıplarında davranması beklentisinden ve yargılamalardan uzak durmalı, onun dünyasına girmeye çalışmalıyız.
‘SPEKTRUM TERİMİ BELİRTİLERİN YELPAZESİNİ İFADE EDER’
F. Arzu Beyribey, Memorial Bahçelievler Hastanesi, klinik psikolog
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber - Bursa Gündem - Bursa Gündem Haber - Bursa Haberleri - Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram'da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X'de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook'da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube'da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin'de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber