Uçak Kazasında Hayatta Kalmayı Sağlayan 5 Faktör: Müfettişler Bunlara Odaklanıyor

Jeju Air’in 2216 sefer sayılı uçağı Güney Kore’de bir havaalanına zorunlu iniş yaptığında ve pistin ötesindeki bir setin içine doğru kayarak alevler içinde kaldığında, uçaktaki 181 yolcudan herhangi birinin hayatta kalması imkânsız görünüyordu.

Mucizevi bir şekilde iki kişi kurtuldu. Ama nasıl?

Amerikan The Washington Post’un haberine göre bir uçak kazasında hayatta kalma mümkünlüğünü değerlendiren müfettişler 5 faktöre odaklanır: Uçağın bütünlüğü, güvenlik sınırlamalarının etkinliği, yolcuların ve mürettebatın maruz kaldığı G kuvvetleri, uçağın içindeki ortam ve yangın veya duman gibi kaza sonrası etkenler.

17 KAZA YAŞANDI

Boeing 737-800 kazasından sağ kurtulan iki uçuş görevlisi, uçağın en arka kısmında oturuyordu ve bu kısım, uçağın sağlam kalan tek tanınabilir kısmıydı.

Bunlar havacılığın en kötü felaketleri arasında çok kısa bir listede yer alıyor.

Güvenlik rehberliği sağlayan uluslararası bir kar amacı gütmeyen kuruluş olan Uçuş Güvenliği Vakfı tarafından toplanan verilere göre, ticari seyahatin son 80 yılında, 80 veya daha fazla yolcu taşıyan uçakların sadece bir veya iki kişiyi kurtardığı, sadece 17 kaza daha yaşandı.

GÜNEY KORE’DEKİ ENKAZDAN KURTULAN İKİ KİŞİ

Güney Kore’nin başkenti Seul’de hastanede yatan iki Jeju Air uçuş görevlisi, uçağın kuyruğunun koptuğu yerden birkaç adım ötedeki arka atlama koltuklarında oturuyordu. Tabipleri, her ikisinin de şuurunun açık ve iletişim kurabilir durumda olduğunu söyledi.  

Yaralılardan birinin bedeninin sol tarafında büyük ölçüde kemik kırıkları var ve omurga yaralanmaları nedeniyle boyun hareketlerini sınırlamak için bir destek takıyor.

Kadının ise sağ ayak bileği kırılmış ve muhtemelen sağ tarafında başka yaralanmalar da meydana gelmiş. Kadın yüksek bir patlama sesi duyduğunu ve ardından uçaktan dumanlar yükseldiğini hatırlıyor.

AZERBAYACAN UÇAĞINDAN 29 KİŞİ SAĞ ÇIKTI

Uluslararası Hava Güvenliği Müfettişleri Derneği Başkanı Barbara Dunn, “Tamamen kurtulunamaz gibi görünen bir durumda, bir kişinin hayatta kalmasının pek çok nedeni vardır. Uçağın nasıl indiğine ve yolcunun nerede oturduğuna bağlı olarak bir etkisi vardır. Eğer emniyet kemeriniz sıkılıysa, bu bedeninizin savrulma ölçüsünü sonlar. Bu aynı zamanda yolcunun destek durumu alıp alamadığına da bağlıdır” diye konuştu.

Jeju Air kazasından günler önce, Azerbaycan Havayolları’na ait bir uçağın Kazakistan’ın batısında 38 kişinin vefatıyla sonuçlanan kazasından 29 kişi sağ olarak kurtulmuştu.

Azerbaycan’da yürütülen bir soruşturmanın ilk sonuçlarına göre uçak Rus hava savunma füzeleri tarafından vurulmuştu.

“ÖN TARAF DARBENİN TARTISINI TAŞIR”

The Wall Street Journal’ın haberine göre, mürettebat uçak düşmeden önce sabit hız ve irtifayı korumak için bir saatten fazla mücadele etti.

Hayatta kalan tüm yolcular Azerbaycan Havayolları uçağının arka kısmında oturuyordu.

Bir kaza sırasında yolcuların nerede oturduklarının nispi güvenliği değişir ve en büyük faktörlerden biri, uçağın nasıl iniş yaptığıdır. Burun üstü bir kazada ön taraftaki yolcular darbenin tartısını taşır, ancak başka faktörler de devreye girer.

Dunn, “Pek çok insan geride oturmanın önde oturmaktan daha güvenli olduğunu düşünüyor. Tam olarak öyle değil. Yangının ne kadar çabuk kontrol altına alındığı ve çıkışa ne kadar çabuk ulaşabildiğiniz de önemli” dedi.

JAPONYADAKİ TAHLİYE ÖRNEĞİ

Ocak 2024’te Japan Airlines, Airbus A350 uçağının gövdesi iniş sırasında başka bir uçakla çarpıştıktan sonra alevler içinde kalmadan önce yüzlerce yolcuyu tahliye edebilmişti.

Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu, yolculara iletilen kuvvetler insan toleransının sınırlarını aşmıyorsa ve yolcuları çevreleyen uçağın yapısı büyük ölçüde sağlam kalıyorsa, bir kazayı “atlatılabilir” olarak kabul eder. G kuvvetleri çok büyük olduğunda, vücut bu cezaya dayanamıyorsa, bir kaza atlatılamaz olarak kabul edilir.

G kuvvetleri, insanları yeryüzünde sabit tutan yerçekimi kuvvetleridir. Günlük hayatta insanlar 1 G kuvvetine maruz kalırlar. Bir hız treni ya da hızla giden bir elektrikli araba, bu kuvvetin iki ya da üç katını yaratabilir.

“ÇÜRÜKLERLE HAYATTA KALABİLİRLER”

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde havacılık ve uzay bilimleri profesörü olan Lonnie G. Petersen’e göre, daha büyük kuvvetlerden kurtulmuş olsalar da genel olarak bir insan 4 G ya da 5 G’de şuurunu kaybedecektir. Etki, Gs sayısına ve kuvvetin tarafı ile mühletine bağlıdır.

Federal uçuşa elverişlilik standartlarına atıfta bulunan Kuzey Dakota Üniversitesi profesörleri Thomas Zeidlik ve Nicholas Wilson’a göre, Güney Kore’de düşen Boeing 737 gibi bir uçak ileri hareket halindeyken 9 G’den fazla sarsıntıya maruz kalmazsa, yolcuların önemli yaralanmalardan kurtulma bahtı var.

Havacılık ve uzay fizyolojisi üzerine araştırmalar yapan Zeidlik, şöyle konuştu: “Yolcular büyük olasılıkla çarpma ve çürüklerle hayatta kalacaktır.

Hava yastıkları, emniyet kemerleri ve diğer aygıtların yanı sıra, tıpkı otomobillerde olduğu gibi çağdaş uçaklarda da bu konuda yardımcı olmak üzere çarpma bölgeleri bulunmaktadır.” 

TAM TERSİ İHTİMALLER GERÇEKLEŞEBİLİYOR

NTSB’nin hayatta kalma tarifleri duman ya da yangın gibi tehlikelerin tesirini dikkate almadığı gibi, bir kazada gerçekten hayatta kalan olup olmadığına da bağlı değil.

Havacılık ve uzay güvenliği uzmanı ve Embry-Riddle Havacılık Üniversitesi profesörü Anthony T. Brickhouse, “Hayatta kalınabilir dendiğinde insanların hayatta kaldığını, hayatta kalınamaz dendiğinde ise herkesin öldüğünü düşünürsünüz. Atlatılamaz dediğimiz kazalardan sağ kurtulanlar olduğu gibi, atlatılabilir dediğimiz kazalarda ölenler de oldu” ifadelerini kullandı.

Güney Kore dün, Jeju Air kazasının meydana geldiği Muan Uluslararası Havaalanı’nın kapatılma müddetini 14 Ocak’a kadar uzattı. Yetkililer hafta sonu boyunca kokpit ses kayıt aygıtının yaklaşık iki saatlik deşifre çalışmasını tamamladılar, ancak bunu kamuoyuna açıklamayı taahhüt etmediler. ABD-Güney Kore ortak soruşturmasının ana odak noktaları, uçağın neden iniş grupları olmadan göbekten iniş yaptığı ve betonla güçlendirilmiş setin pozisyonunun uluslararası standartlara uygun olup olmadığı şeklinde belirtildi.