Bugün 100 yaşını aşmış insanlar 1910’larda ve 1920’lerde doğup büyüdü. O zamanlar dünya bugünkünden çok farklı bir yerdi. Buna rağmen o yıllarda doğanlar bazı şeyleri doğru yaparak 2024 yılını görmeyi başardı. Elbette genler ve talih da önemli birer faktör fakat bu kişilerin sağlıklı yaşlanmalarında yaşam şekillerinin önemli bir rol oynadığını da göz arkası etmek mümkün değil. Dolayısıyla “Neyi doğru yaptılar?” sorusunun karşılıkları çok önemli. Stanford Uzun Ömür Merkezi bilgilerine göre, bugün 30 yaşında olan sağlıklı bir kadının 100 yaşını görme ihtimali yüzde 22’yi buluyor. Öte yandan aktüarya uzmanı Mary Pat Campbell’ın araştırmalarına göre, 1920’de doğan bir kadının 100 yaşını görme ihtimali yüzde 2 civarındaydı. Business Insider, geçtiğimiz günlerde 100 yaşını aşmış 7 bireyle konuşarak uzun yaşamak isteyenlere tavsiyelerini sordu. Çok farklı kökenlerden gelen bu insanların verdikleri tavsiyelerde, daima aynı noktaların öne çıkması ise dikkat cazipti. İşte 100 yaşını aşmış 7 kişinin gözünden uzun yaşamanın 6 sırrı…
İYİ BESLENİN 100 yaşını aşmış kişilerin birçok, sağlıklı ve işlenmemiş besinler açısından zengin bir beslenmenin, uzun yaşamanın anahtarı olduğuna inanıyor. Hem California’da yaşayan 100 yaşındaki sosyal medya fenomeni Jack Van Nordheim hem de ABD’nin en yaşlı vatandaşı olan 114 yaşındaki Teksaslı Elizabeth Francis, birden fazla zaman işlenmemiş materyallerle evde hazırlanmış yemekler yediklerini söyledi. Van Nordheim, gençlik yıllarında ailesinin bir çiftliği olduğunu bu nedenle bol bol taze tavuk eti yediğini belirtti. Francis ise kendi bahçesinden topladığı, bamya, havuç, hardal otu ve kara lahana gibi sebzelerle yemekler yaptığını anlattı. Öte yandan Mavi Bölgelerde yaşayan asırlık insanların da bol bol zerzevat ve işlenmemiş gıda tükettiğini biliyoruz. 2022 yılında yapılan bir çalışmada, “tipik” Batı biçimi beslenmeyi bırakıp tam tahıllar, baklagiller, balık, meyveler, sebzeler ve kuru yemişler içeren, kırmızı ve işlenmiş etlerin, şekerle tatlandırılmış içeceklerin ve işlenmiş tahılların hudutlu olduğu optimal beslenmeye geçmenin, ABD’de yaşayan insanların beklenen ömür müddetini 10 yıla kadar uzatabileceği bulunmuştu.
BİR HOBİNİZ OLSUN Van Nordheim çocukluğunu bir çiftlikte geçirmenin yanı sıra hayvanlarla ilgilenmeyi hayattaki en büyün tutkusu haline getirdiğini anlattı. Bir noktada bir maymun sahibi bile olan Van Nordheim, bugün de kuş gözlemciliği yaptığını söyledi. Diğer yandan İngiltere’de yaşayan 106 yaşındaki Katie MacRae, 12-13 yaşındayken bahçe işleriyle uğraşmaya başladığını, bu hobisini aşağı yukarı bir asırdır devam ettirdiğini belirtti. 2023 yılında yapılan ve 65 yaş üstü 93.263 kişinin datalarını inceleyen bir çalışmada da oyalayıcı hobilere sahip olmakla ömür süresi arasında irtibatlar olduğu görülmüştü.
Hobisi olan iştirakçilerin kendilerini sağlıklı, mutlu ve hayattan tatmin olmuş hissettiklerini söyleme oranı, olmayanlara kıyasla çok daha yüksekti.
HAREKETSİZ KALMAYIN Özellikle fizikî olarak hareket etmeyi gerektiren hobiler çok yararlı. Hem MacRae hem de Avustralya’da yaşayan 102 yaşındaki Janet Gibbs, kaldıkları yaşlı bakım evinde sık sık çim topu oynadıklarını söyledi. Gibbs, 86 yaşına kadar golf oynadığını da sözlerine ekledi. İngiltere’de yaşayan 100 yaşındaki Joyce Preston da her sabah yoga gibi hafif antrenmanlar yaptığını ve yürüyüşe gitmeyi çok sevdiğini dile getirdi. İleri yaşta hareketli olmak, uzun ömürlü olmak için çok yararlı. Hatta araştırmalar kısa periyodik yoğun idmanların bile ömrü uzatabileceğine işaret ediyor.
ARKADAŞLARINIZLA VE AİLENİZLE VAKİT GEÇİRİN Von Nordheim bakımını üstlenen yeğeniyle çok yakın olduğunu, Francis kızıyla yaşadığını, Gibbs 92 yaşındaki yakın arkadaşının kendisini genç tuttuğunu, Preston ise çok sayıda arkadaşı olduğu için hiç sıkılmadığını ifade etti. Bu yakın ilişkiler, asırlık insanları yaşıtlarından bir adım öne taşımış olabilir. Araştırmalar sağlıklı sosyal münasebetlerle uzun ömür arasında güçlü bağlar olduğunu gösteriyor.
HİÇBİR KONUDA ÇOKA KAÇMAYIN İngiltere’de yaşayan ve şu an dünyanın en yaşlı erkeği olan 111 yaşındaki John Tinniswood her şeyi kararında yaptığını söyledi. 2022’de 119 yaşındayken hayatını kaybeden ve bilinen en yaşlı ikinci insan olarak kayıtlara geçen Japon Kane Taneka da benzer bir ideoloji benimsiyordu. Dünyanın en yaşlı insanlarının yaşlarını teyit eden bir kuruluş olan LongeviQuest’in Japonya’daki araştırmalarından sorumlu başkanı Yumi Yamamoto, daha önce Business Insider’a yaptığı açıklamada, Tanaka’nın hiçbir konuda çoka kaçmama alışkanlığının, Japonya’nın asırlık insanlarında çok yaygın olduğunu belirtmişti.
KENDİNİZE BİR YAŞAMA AMACI BULUN Asırlık insanların birden fazla ileri yaşlara kadar emekli olmuyor; çalışmayı bıraksalar bile kendilerini meşgul edecek işler buluyor. Francis ev işleriyle ilgileniyor, MacRae kaldığı bakım konutundaki çeşitli komitelerde görev yapıyor, Gibbs sesli kitaplarını dinliyor, Van Nordheim ise sosyal medya fenomeni olmanın yanı sıra kitaplar yazıyor ve kuş gözlemciliği yapıyor. Kişinin beynini çalıştırmaya devam edip yaşama amacı olduğu hissini sürdürmesi, uzun ömürlü olmak için çok önemli. 2019’da yapılan bir araştırmada, yaşama amacıyla daha düşük ölüm riski arasında bir bağlantı bulunmuştu. 2022’de yapılan bir değerlendirmede de daha meşgul yetişkinlerde biliş seviyelerinin daha yüksek olduğu ve demans gelişiminin yavaşladığı görülmüştü. Business Insider’ın “How to live happily past 100, according to 7 of the world’s oldest people” başlıklı haberinden derlenmiştir.
17:11
