Son yıllarda artış gösteren köpek popülasyonu nedeniyle sokaklarda, caddelerde, kıyılarda, parklarda, yürüyüş ve bisiklet parkurlarında zaman zaman sahipsiz köpek hücumları yaşanıyor.
Güvenli Sokaklar ve Yaşam Hakkını Savunma Derneğince (GÜSODER) hazırlanan “Başıboş Köpek Sorunu Raporu”ndan derlenen bilgilere nazaran, Türkiye’de yaşayan yaklaşık 5 milyon sahipsiz köpek direkt yahut dolaylı yollardan insanların ölmesine ve yaralanmasına neden oluyor.
Raporda, köpek popülasyonunun doğrusal değil üstel olarak arttığı, her doğan yavrunun yaşadığı varsayımıyla bir bölgedeki dişi ve erkek köpeğin bir yıl sonunda 16 yavrusu olduğu ve sayının yıllara vurulduğunda popülasyonun katlanarak arttığı kaydediliyor.
KÖPEK HÜCUMLARI NEDENİYLE SON 2 YILDA 107 KİŞİ YAŞAMINI YİTİRDİ
Raporda, son 2 yılda Türkiye’de 50’si çocuk, 107 kişinin köpek hücumlarında hayatını kaybettiği ifade ediliyor.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü bilgilerine nazaran de Türkiye’de kuduz riskli temas sayısı 2023’te 438 bine ulaştı. Özellikle köpek dışkısından bulaşan ve çok ağır cerrahi maliyetleri olan “kist hidatik” hastalığı 2005-2019 arasında 8,8 kat arttı.
Türkiye, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yayımladığı “Kuduz Riskli Temasın Yüksek Olduğu Ülkeler” ve “Kist Hidatik Tehlikesinin Yüksek Olduğu Ülkeler” haritasında “yüksek tehlike” kategorisinde yer alıyor.
ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Çek Cumhuriyeti, İrlanda, Finlandiya, Japonya, İsveç, Norveç, Kanada ve Avustralya gibi ülkelerin dışişleri bakanlıkları, resmi internet sitelerinde Türkiye’ye gidecek vatandaşlarına “saldırgan başıboş köpekler” ve “kuduz” riski hakkında ihtarlarda bulunuyor.
Öte yandan, raporda İçişleri Bakanlığı İç Güvenlik ve Strateji Başkanlığının 2022’de yaptığı ankete nazaran, “Siz ya da yakınınız bir sokak hayvanının saldırısına uğradı mı?” sorusuna, ankete katılanların yüzde 13,6’sının “Ben uğradım.”, yüzde 26,9’unun da “Bir yakınım uğradı.” cevabını verdiği aktarılıyor.
KÖPEKLERİN NÜFUSU HER GEÇEN GÜN KATLANARAK ARTIYOR
GÜSODER İstanbul Temsilcisi Dr. Ercan Özçelik, 5199 sayılı Hayvanları Müdafaa Kanunu’nun 2004’te yürürlüğe girmesiyle, belediyelerin daha önce uyguladıkları artan hayvan nüfusunu seyreltme çalışmalarının fiilen yasaklandığını söyledi.
Bu durumun hayvanların denetimsiz şekilde Türkiye’nin her yerinde üremelerine neden olduğunu belirten Özçelik, özellikle yılda 2 batın doğum yapabilen ve 6 ile 8 arasında yavru verebilen köpeklerin nüfusunun katlanan sayılarda artmaya başladığını dile getirdi.
Özçelik, “Daralan yaşama alanları, etkileşimler, sürü psikolojisi ve birçok faktör bir ortaya gelince hayvanların hem beşerlerle olumsuz etkileşimi hem de yaban hayvanlarıyla etkileşimi kaçınılmaz olarak çok hızlı bir şekilde arttı.” diye konuştu.
Pandemide insanların evlerine kapanmasıyla sokaklarda köpek popülasyonunun daha da yükseldiğine işaret eden Özçelik, şöyle devam etti:
“En son 2021’de yıllık kuduz şüpheli temas sayısı yaklaşık 250 bine denk geliyordu. Lakin Sağlık Bakanlığı’nın son yayınladığı 2023 bilgilerinde 438 bine, neredeyse yarım milyon hadiseye ulaştığı görüldü. Hayvanların nüfusu hızla arttığı için ve 16-17 çeşit agresyon modelinden sadece kısırlaştırmayla kurtulmak mümkün olamadığı için bu kadar etkileşim kaçınılmaz oldu. Aynı şekilde denetimsiz üremeleri sonucunda özellikle kırsal alanda yaşayan insanlarımızın besi hayvanları, tavukları, ördekleri, koyun, kuzu, keçi hatta birtakım yerlerde atlar bile bu nüfustan olumsuz bir şekilde etkilendiler.”
“SOKAKLARDA BAŞIBOŞ KÖPEK OLMASIN”
Türkiye’de kist hidatik hadiselerinde önemli artış yaşandığını dile getiren Özçelik, bu hastalıktan ötürü ağır ameliyatlar geçiren insanların olduğunu, birkaç ay önce kadın bir kardiyoloğun bu hastalıktan vefat ettiğini ve bu mevzunun artık sürdürülemez boyutlara geldiğini vurguladı.
Sorunun tahlili noktasında sokaklardan, yaban hayvanlarının ve meraların olumsuz etkileneceği ortamlardan, plajlardan ve parklardan başıboş köpeklerin ivedilikle toplanması gerektiğini kaydeden Özçelik, “Reçetenin bir numaralı ilacı, tahlil usulü bu olmalıdır. Başıboş köpekleri topladıktan sonra bölgeye, imkana ve oradaki yerel idarelerin kurallarına nazaran hangi tahlili uygulayacakları tamamen devletimizin bileceği iştir. Biz de aslında dernek olarak diyoruz ki anayasal hakkımız olan sağlıklı ve güvenli bir etrafta yaşayabilmek ismine bizi başıboş köpeklerden kurtarın.” ifadelerini kullandı.
Özçelik, “Parklara endişeden çocuklarımız değil kendimiz bile rahat rahat gidip gelemiyoruz. Yaşlılarımız mescide gidip gelemiyor. Hastanelerimiz, okullarımız, AVM’ler, hatta ulaşım araçlarımız, toplu taşıma araçlarımız bile bu köpeklerin istilası altında. Bu artık sürdürülemez bir durum. Bu bahisle ilgili biz devletimizin Türkiye çapında standart ya da bölgeye özel tahliller bulabileceğine inanıyoruz. Olmazsa olmazımız sokaklarda başıboş köpek olmasın.” diye konuştu.
“BAŞIBOŞLUĞU RESMİLEŞTİREN, YASALLAŞTIRAN BİR YAPI VAR”
Özçelik, Türkiye’nin 2003’te Avrupa Ev Hayvanlarını Muhafaza Mukavelesi’ni imzaladığını, o kontratın etkili bir sözleşme olduğunu ve olayı birçok istikametiyle ele alarak kontrol altına aldığını aktardı.
“Başıboş hayvan” tabirinin söz konusu mukavelede yer aldığını ve Türkiye’de 2004’te kabul edilen Hayvan Hakları Kanunu’nda “başıboş” tabiri yerine “sahipsiz” tabirine yer verildiğini anlatan Özçelik, “Sözleşmeler anayasanın altında kanunların üzerindedir. Biz bu mukaveleyi onayladıktan sonra kontratın başıboş hayvan nüfus denetimiyle ilgili kararlarını pas geçmişiz, onu kanunumuza almamışız. Sadece hayvanların korunmasıyla ilgili unsurları içermişiz ve kanunumuzdaki bu açık nedeniyle nüfusta bu türlü bir patlama yaşanıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Özçelik, Türkiye’de yürürlükteki kanunun hayvanların sokaklarda ya da farklı yerlerde yaşamasını olağan gördüğünü, rastgele bir sorun olması durumunda ise kanunda söz konusu hayvanların alınıp aşılanarak tekrar yerine bırakılmasının yer aldığını bildirdi.
Bunun büyük bir sorun olduğunu belirten Özçelik, “Başıboşluğu resmileştiren, yasallaştıran bir yapı var. Sağlık, güvenlik ve emniyet kurallarının tersine bir durum bu. Trafik emniyeti dahil birçok konu bu yüzden büyük bir tehlikeye girmiş oluyor.” halinde konuştu.
“SAĞLIKLI VE GÜVENLİ SOKAKLARDA YAŞAMA HAKKIMIZI GERİ İSTİYORUZ”
Sokak hayvanları düzenlemesine ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Özçelik, dernek olarak düzenli raporlar hazırladıklarını ve bu raporları devlet yöneticilerine, milletvekillerine ulaştırdıklarını belirterek, “Onlara davetimiz şudur; Anayasal olarak sağlıklı ve güvenli sokaklarda yaşama hakkımızı geri istiyoruz. Türk vatandaşlarının da Avrupa’daki, Amerika’daki vatandaşlar kadar, köpekler açısından huzurla, inançla yaşayabileceği ortamlara layık olduğunu düşünüyoruz.” dedi.
Türkiye’nin şu anda Avrupa bölgesinde kuduz kuşkusu yüksek riski olan tek ülke olduğuna dikkati çeken Özçelik, şunları kaydetti:
“Bundan utanç duyuyoruz. Türkiye’ye gelen yabancı turistler de bu hususta uyarılıyor. Tıpkı bizim Afrika’ya giderken sıtma aşısı yaptırmamız gibi onlar da ‘Kuduz aşısı yapılın o denli gidin.’ diyorlar. Bu husustan hemen kurtulmamız lazım. Sadece köpekler sokaklarda artık kalmasın.
Bir ölüm çok ölümdür, her bir insanın hayatı değerlidir ve bunun korunması gerekir. Kamuoyunda beklentiler yükselmişken, insanlar bu hususta çok acılar yaşamışken, çok sıkıntılar çekmişken bunu bir ekip lobilerin, menfaat odaklarının, insanlık düşmanı kişilerin ve derneklerin tesirinde kalarak ne olur daha fazla uzatmayın, süründürmeyin.”
13:13
