4 Milyonda 1 Görülüyor: Bu Hastalığa Yakalanan En Fazla 20 Yıl Hayatta Kalabiliyor

Hutchinson-Gilford Progeria Sendromu, çok nadir görülen, erken yaşlanma ile karakterize edilen genetik bir hastalıktır. Bu hastalık, genellikle 18-24 ay arasında çocuklarda belirginleşmeye başlar ve zamanla hızla ilerleyen yaşlanma süreci ile tanınır. Progeria, kalıtsal değildir ve sporadik bir mutasyon sonucu ortaya çıkar.

Progeria, LMNA genindeki bir mutasyon nedeniyle meydana gelir. Lamin A, çekirdek zarfının önemli bir bileşenidir ve hücrenin halinin korunmasında, DNA’nın düzenli bir şekilde işlev görmesinde önemli bir rol oynar. LMNA geninde meydana gelen bir mutasyon, progerin adı verilen hatalı bir proteinin üretimine yol açar. Progerin, normal lamin A’dan farklı olarak çekirdek zarfına bağlanarak hücresel yapıları destabilize eder ve bu da hücrelerin erken yaşlanmasına neden olur.

Progerianın temel mutasyonu, LMNA genindeki 1824. nükleotid değişikliği ile oluşur ve bu değişiklik C->T şeklinde ortaya çıkar. Bu mutasyon, lamein A’nın normal üretimi yerine, erken yaşlanmaya neden olan progerin isimli hatalı bir proteinin oluşmasına yol açar. Progerin proteininin hücrede birikmesi, hücre zarını ve hücre çekirdeğini bozar, DNA tamiratını mahzurlar ve genel hücre işlevlerini aksatır. Bu durum, hücrelerin erken yaşlanmasına yol açar.

Progeria hastası olan bireylerin yaşlanma süreci, hücre seviyesinde bozulmalara neden olur. Progerin birikmesi, özellikle yapısal ve işlevsel hücresel bozulmalara yol açar. Progeria’lı bireylerdeki yaşlanma belirtilerinin temelinde, hücre çekirdeği bozuklukları, DNA hasarının artması, hücresel stres ve programlanmış hücre ölümü yer alır.

Genetik araştırmalar, bu hücresel bozulmaların, tüm bedende erken yaşlanmaya yol açan çeşitli patolojik süreçleri tetiklediğini göstermektedir. Özellikle hücrelerin bölünme kapasiteleri sınırlanır, dokuların tamiri bozulur ve vücut normalde yaşla birlikte gelişen degeneratif süreçlere daha erken girer. Bunun sonucunda, progeria hastalarının bağışıklık sistemleri zayıflar, cilt elastikiyeti kaybolur, kaslar ve eklemler vaktinden önce aşınır.

Progeria hastalığının erken devirlerinde, çocuklar normal bir şekilde gelişmeye başlar ancak yaklaşık 18–24 ay civarında büyüme suratlarında yavaşlama görülür. Progeria’lı çocuklar, yaşlarına göre kısa uzunluklu ve düşük kilolu olurlar. Büyüme suratları bariz şekilde yavaştır ve normalde görülen kas gelişimi ve yağ depolanması çok azdır.

Yüzdeki bariz yaşlanma belirtileri arasında küçük çene yapısı, çıkık burun, büyük baş, ince dudaklar, büyümüş gözler ve büyük bir alın yer alır. Cilt, ince, kuru ve kırışıklıdır. Ayrıca bedende ince damarlar gözle görülür hale gelir. Çocuklar, saç dökülmesi ve kelliğe bağlı olarak vücut kıllarının kaybını yaşayabilirler. Eklem hareketliliği azalır ve zamanla kemik deformasyonları ve osteoartrit gelişebilir.

Progeria’lı bireylerde erken yaşta atardamar sertliği gelişir. Bu durum kalp krizi, inme, kalp yetmezliği ve hipertansiyon gibi kardiyovasküler sorunlara zemin hazırlayabilir.

Progeria tanısı, genellikle klinik belirtilerle koyulsa da, kesin teşhis için genetik testler gereklidir. Genetik test, LMNA geninde bulunan mutasyonu tespit ederek tanıyı doğrular. Bu test, özellikle progeria tanısı koyulmuş çocuklarda, hastalığın genetik temeli hakkında kesin bilgi verir.

Progeria’nın tedavisi şimdi mevcut değildir ancak semptomların yönetilmesi ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi mümkündür.