Kasırgalar, tropikal bölgelerde oluşan şiddetli rüzgarlar, yoğun yağış ve dev dalgalarla karakterize edilen doğal afetlerdir. Kasırgaların merkezinde düşük basınç bulunur ve etrafında yüksek süratte dönen rüzgarlar oluşur. Bu rüzgarlar, spiral bir şekilde hareket eden yoğun bulut sistemleri oluşturur.
Kasırgalar, farklı bölgelerde farklı isimlerle anılırlar; Atlantik ve doğu Pasifik’teki bu tıp sistemlere “kasırga” denirken, batı Pasifik’teki benzer oluşumlar “tayfun” olarak isimlendirilir. Güney Hint Okyanusu ve Avustralya etrafında ise “siklon” terimi kullanılır.
Yaz ve sonbahar aylarında sıklıkla görülen bu doğal olaylar, insanların yaşadığı bölgelere önemli ziyanlar verebilir ve hayat kaybına neden olabilir. Bu nedenle, kasırgaların izlenmesi, tahmini ve uygun tedbirlerin alınması çok kıymetlidir.
KASIRGALAR NASIL OLUŞUR?
Sıcak Deniz Suları: Kasırgalar çoklukla 26.5°C’nin üzerindeki sıcak deniz sularında oluşurlar. Bu sıcak su, kasırganın enerji kaynağıdır.
Nemli Hava: Sıcak deniz yüzeyinden buharlaşan nemli hava yükselir. Yükselen hava, atmosferde yükseldikçe soğur. Soğuyan hava, su buharını ağırlaştırarak yoğun bulutlar oluşturur.
Düşük Basınç Alanı: Ağırlaşan bu bulutlar, düşük basınç alanı etrafında dönmeye başlar. Bu düşük basınç alanı, kasırganın merkezi olarak bilinen “göz”ün oluşmasına neden olur.
Yüksek Rüzgarlar: Kasırgaların oluşumu için düşük düzeyde yatay rüzgarlarla üst düzeyde dönme eğilimi gösteren rüzgarlar arasında farklı süratlerde hareket eden rüzgarlar gerekir.
Tüm bu etkenler bir araya geldiğinde şiddetli bir kasırga oluşabilir, fakat her bir kasırganın kesin nedenleri karmaşıktır.
KASIRGALAR GİDEREK KÖTÜLEŞİYOR MU?
Son raporlara göre, tropikal kasırgaların küresel olarak artmadığı, hatta bazı bölgelerde azaldığı belirtilmektedir. Lakin, Birleşmiş Milletler’in iklim değişikliği organı IPCC’ye göre, daha yüksek kategorilere ulaşan tropikal kasırga oranında artış “muhtemeldir”. Bu durum, gelecekte daha şiddetli kasırgaların mümkünlüğünün artabileceğini göstermektedir.
Ayrıca, tropikal kasırgalarla bağlantılı yağışlarda orta seviyede bir artış olduğu belirtiliyor. Atlantik’te hızlı ağırlaşma olaylarının sıklığının ve büyüklüğünün arttığı da gözlemlenmiştir.
Kasırgaların Dünya yüzeyindeki hareket suratında bir yavaşlama olduğu ve bu durumun muhakkak bölgelere daha fazla yağış getirdiği de rapor ediliyor. Ayrıca, bazı bölgelerde tropikal kasırgaların en yüksek yoğunluğa ulaştığı pozisyonun kutba doğru kaydığı belirtiliyor.
ABD’deki kasırgaların artan şiddetinin daha fazla hasara yol açtığına dair deliller da bulunmaktadır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KASIRGALARI ETKİLİYOR MU?
İklim değişikliğinin kişisel tropikal kasırgalar üzerindeki tesirleri değerlendirilirken birçok değişken göz önünde bulundurulmalıdır. Kasırgalar ekseriyetle yerel ve kısa ömürlü olup, her bir durumda önemli ölçüde değişebilir. Lakin, artan sıcaklıkların bu kasırgalar üzerinde bariz tesirleri olduğu bilinmektedir.
Öncelikle, daha sıcak okyanus suları, kasırgaların daha fazla enerji biriktirebileceği anlamına gelir ve bu da daha yüksek rüzgar suratlarına yol açabilir. Örneğin, 2024 yılında Atlantik’te dört ila yedi arasında büyük kasırga beklenmesinin nedenlerinden biri, deniz yüzeyi sıcaklıklarının rekor düzeylere ulaşmasıdır. Bu durumun esas nedeni ise uzun vadeli sera gazı emisyonlarıdır.
İkinci olarak, daha sıcak bir atmosfer daha fazla nem tutabilir ve bu da daha yoğun yağışlara neden olabilir. İklim değişikliğinin, örneğin 2017’deki Harvey Kasırgası gibi aşırı yağış olaylarının mümkünlüğünü üç kat artırdığı tahmin edilmektedir.
Son olarak, deniz düzeylerinin yükselmesi, eriyen buzullar ve daha sıcak suyun daha fazla yer kaplamasıyla ilişkilendirilmektedir. Bu durum, fırtına dalgalarının yüksek deniz düzeyleri üzerine çıkması ve kıyı taşkınlarını kötüleştirmesi anlamına gelir. Örneğin, 2005’teki Katrina Kasırgası’nın yol açtığı sel yüksekliklerinin, 1900’lü yılların iklim şartlarına göre %15-60 daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir.
IPCC’nin genel değerlendirmesi ise insan tesirinin tropikal siklonlarla bağlı yağış artışlarına “yüksek güven” ve daha şiddetli tropikal siklon olasılıklarına katkısının “orta güven” düzeyinde olduğu istikametindedir.
KASIRGALAR GELECEKTE NASIL DEĞİŞEBİLİR?
IPCC’ye göre, küresel ölçekte tropikal siklonların sayısının artması pek muhtemel değil . Ancak dünya ısındıkça, daha yüksek yağış oranlarına sahip olacakları ve daha yüksek zirve rüzgar suratlarına ulaşacakları “çok muhtemel” diyor. Bu, daha yüksek bir oranın en yoğun kategorilere, dört ve beşe ulaşacağı anlamına geliyor.
Küresel sıcaklıklar arttıkça bu değişimlerin de aşırı olma eğilimi artacaktır. IPCC, küresel sıcaklık artışlarının 1,5 santigrat derece ile sonlandırılması durumunda dördüncü ve beşinci kategoriye ulaşan tropikal siklonların oranının yaklaşık yüzde 10, 2 santigrat derecede yüzde 13, 4 santigrat derecede ise yüzde 20 artabileceğini söylüyor; fakat kesin sayılar belirsiz.
17:11
