Macar lider Orban’ın dönem başkanlığının başlangıcında barış girişimi” olarak isimlendirdiği Rusya ziyareti, AB yetkilileri ve birçok üye ülkenin reaksiyonuna yol açtı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşen Orban’ı AB Konseyi Başkanı Charles Michel, AB Komitesi Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in yanı sıra Avrupalı başkanlar de sert şekilde eleştirdi.
Michel, Orban’a “AB dönem başkanlığının, AB adına Rusya ile temas kurma yetkisi yoktur. ihtarını yaparken Borrell de Orban’ın hiçbir şekilde AB’yi temsil etmediğini vurguladı. AB başkanları de birbiri gerisine söz konusu ziyaretin Birliğin çıkarlarına zarar verdiğine dair paylaşımlar yaptı.
Orban’ın ziyareti sonrasında AB içinde arka arda farklı seviyelerde toplantılar yapılırken 6 aylık AB dönem başkanlığının Macaristan’dan alınarak sıradaki Polonya’ya verilmesi de gündeme geldi.
AB BÜYÜKELÇİLERİNDEN ORBAN’A SARI KART
AB üyesi ülkelerin Brüksel’deki büyükelçileri, 10 Temmuz’da Orban’ın Rusya ve Çin ziyaretlerini ve dönem başkanlığının geleceğini görüşmek için toplandı.
“Ziyaretlerde dönem başkanlığı ve AB simgelerini kullanarak 27 ülkenin birliğine zarar verdiği ve antlaşmalara muhalif davrandığı için Macar lideri kınayan büyükelçiler, Macaristan’ın dönem başkanlığının başlamasından bu yana düzenlediği diplomatik ziyaretlerden duydukları rahatsızlığı dile getirdi.
Orban’ın hareketlerini kuralların ihlali olarak nitelendiren büyükelçiler, dış politika yetkisi olmayan AB Konseyi dönem başkanlığını yürüten ülkenin diğer üye ülkelerle işbirliği içinde hareket etme yükümlülüğünün altını çizdi.
Macaristan tarafı ise Orban’ın söz konusu ziyaretleri AB adına değil, sadece Macar Başbakanı sıfatıyla yaptığını ve emelinin Rusya-Ukrayna savaşında ateşkes olasılıklarını kıymetlendirmek olduğunu savundu.
Toplantıdan somut bir karar çıkmazken Macaristan’ın dönem başkanlığının elinden alınacağına dair bir sinyal de verilmedi. Ancak toplantıya katılan bir diplomat, yapılan görüşmenin Orban’a “sarı kart” anlamına geldiğini ifade etti.
Bazı üye ülkelerin ise Macaristan’ın 6 ay sürecek dönem başkanlığında yapacağı bakanlar seviyesindeki gayriresmi toplantıları boykot etmeyi kişisel olarak değerlendirdiği iddia edildi.
AVRUPA PARLAMENTOSUNDAN “DÖNEM BAŞKANLIĞI GERİ ALINSIN” DAVETLERİ GELİYOR
Avrupa Parlamentosundaki (AP) siyasi kümelerin önderlerinin de dün aynı sebeple toplantı düzenleyerek Macaristan dönem başkanlığının boykotu ve vaktinden önce sonlandırılması dahil mümkün yaptırımları görüştüğü basına yansıdı.
Öte yandan AP’deki Liberaller (Avrupa’yı Yenile-RE) ile Yeşiller, Orban’ın dönem başkanlığından endişe duyduklarını bildirerek başkanlığın geri alınması çağrısı yaptı.
Liberaller yaptıkları yazılı açıklamada Orban’ın AB’nin benimsediği çizgiyi baltaladığı ve çıkarlara karşıt hareket ettiğini savunarak “Buna bir son verilmelidir. Viktor Orban’ın haydutça yaptığı dönem başkanlığını dizginlemenin vakti gelmiştir.” tabirine yer verdi.
Orban’ın “barış girişimi” olarak isimlendirdiği siyasetlerin AB için “güvenlik tehdidi” olduğunu belirten Liberaller, grubun başkanı Valerie Hayer’in ilerleyen günlerde AB Konseyi Başkanı Michel’in huzurunda Macaristan’ın dönem başkanlığı hakkında acil bir tartışma yapılmasını sağlayacağını aktardı.
Liberaller, bahse ilişkin AB Konseyi ve AB Komitesinin sorumluluk alarak Macaristan’ın oy hakkının elinden alınmasına yol açabilecek 7. unsurun uygulanması için gerekli adımları atmasını talep etti.
Yeşiller tarafından Michel, von der Leyen ve Borrell’e ithafen yazılan mektupta, Orban’ın Rusya ziyaretiyle AB Antlaşması’nın 4. unsurunda yer alan “samimi işbirliği” unsurunu açıkça ihlal ettiği savunularak bunun, Birliğin prestijine zarar verdiğini vurguladı ve Kurul ve Komisyon’un sahip olduğu tüm araçları kullanması istendi.
DÖNEM BAŞKANLIĞININ GERİ ALINMASI MÜMKÜN MÜ?
Macaristan’ın dönem başkanlığının geri alınmasının değerlendirilmesini isteyen ülkeler arasında Almanya, Polonya ve Baltık ülkeleri olduğu iddia edilirken kağıt üzerinde mümkün olan bu prosedürün teorikte uygulanacağına kuşkuyla yaklaşılıyor.
AB üyesi bir ülkenin dönem başkanlığından süresi bitmeden alınması hem beklenmedik hem de AB Antlaşmalarında bu durumu doğrudan ele alan yasal düzenek olmadığı için de karmaşık ve zor bir süreç.
Birliğin kurumsal çerçevesinin temel bir ögesi olarak görülen dönem başkanlığının, üye ülkeler arasında eşitlik ve dengeyi sağladığına inanıldığı için de devam ettirilmesi tercih edilen bir yordam olarak görülüyor.
Öte yandan, bir üye devletin dönem başkanlığı rolünü yerine getirmesine ilişkin önemli telaşlar olması durumunda potansiyel olarak başvurulabilecek bazı yasal yollar bulunuyor.
İlk seçenek olan diplomatik kanallar ile yapılacak siyasi baskılar ilgili ülkenin istekli olarak görevden çekilmesini sağlayabilir. Dönem başkanlığından çekilme talebinde bulunulması halinde üye ülkeler ve AB kurumlarınca mutabakata varılmasının ardından Kurul onay verirse dönem başkanlığı sıradaki ülkeye geçebilir.
Ancak bu durum son yıllarda hem AB hem de üye ülkelerle süregelen uyuşmazlıklara rağmen siyasetlerinden ödün vermeyen Macaristan için mümkün görülmüyor.
AB üyesi ülkeler dönem başkanlığının tarihini değiştirmek ve Macaristan’ın yerine Polonya’nın görevlendirilmesini sağlamak için oylama yapabilir. Ancak bunun mümkün olabilmesi için AB Konseyi Başkanı Michel’in AB’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın ilgili hususuna dayanarak önerge sunması gerekiyor.
Öte yandan, AB üyelerinin birden fazla, küçük ülkelere AB’nin gündemini yönlendirme bahtı veren dönem başkanlığı unsurunu zayıflatacağı ve bir emsal oluşturacağı kaygısıyla bu fikre sıcak bakmıyor.
Dönem başkanlığı dahil AB kurumlarının işleyişini belirleyen AB Antlaşmaları’nda yapılacak değişiklikler ile söz konusu duruma ilişkin yasal boşluklar doldurulabilir. Ancak antlaşmaların değiştirilmesi tüm üye ülkelerin mutabakatını ve ulusal prosedürlerine göre onaylanmasını gerektiren uzun ve karmaşık bir süreç olacağı için bu ihtimalin de gerçekleşeceği beklenmiyor.
Bir diğer yol ise doğrudan dönem başkanlığı misyonuna yönelik olmasa da bu görevi üstlenen ülkenin muhakkak haklarının askıya alınması yoluyla yaptırım uygulanmasıdır. AB Antlaşması’nın 7. hususu gibi sistemler, bir üye devletin hareketlerinin AB bedellerinin ihlali olarak görüldüğü aşırı durumlarda bir araç olarak kullanılabilir.
Bu sistem ülkenin dönem başkanlığını ortadan kaldırmasa da potansiyel olarak ülkenin politika imal ve karar alma süreçlerindeki rolünü etkileyebilecek siyasi sonuçlara yol açabilir.
Tüm bu olasılıklara ve gelen davetlere rağmen Brüksel yönetiminin zorlayıcı sistemler izlemek yerine daha istikrarlı bir politika izleyeceği tahmin ediliyor.
MACARİSTAN’A KARŞI UYGULANMASI İSTENEN 7. MADDE NEDİR?
AB Antlaşması’nın 7. unsuru, tüm AB üye ülkelerinin insan onuruna hürmet, özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve azınlıklara mensup kişilerin hakları da dahil olmak üzere insan haklarına hürmet gibi AB’nin ortak bedellerine hürmet göstermesini sağlamasına yönelik bir düzenek olarak biliniyor.
Söz konusu madde, önleyici ve yaptırım olmak üzere 2 mekanizmayı içeriyor.
Önleyici düzenek, AB’nin herhangi bir üye ülke tarafından Birlik kıymetlerinin önemli şekilde ihlal edilmesine yönelik aleni bir risk olup olmadığını belirlemek için kullanılıyor. Bu kapsamda alınabilecek önleyici önlem ise AP’nin onayının ardından Konsey’de beşte dört çoğunluğun sağlanması halinde alınabiliyor.
Yaptırım düzeneği ise Birliğin pahalarını ihlal ettiği belirlenen üye ülkeye yaptırım uygulanmasını mümkün kılıyor. Bunun mümkün olabilmesi için söz konusu ülke hariç üye ülkeler arasında oy birliği ve AP’nin onayının olması gerekiyor.
Bu koşullar sağlandığı takdirde söz konusu ülkenin Konsey’deki oy hakları dahil makul hakları askıya alınabilir.
AB, 2022’de, 7. madde kapsamında AB fonlarının berbata kullanılmasına ilişkin uzun müddettir devam eden tasalar nedeniyle Macaristan’a bütçeden pay verilmesini şartlılık sistemiyle kaideye bağlamıştı. Bu prosedür hala devam ediyor.
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
17:11
