ABD’nin Kilit İsmi: Jimmy Carter’ın Başkanlık Döneminde Dünyayı Etkileyen 5 Gelişme

ABD’nin 39. başkanı Jimmy Carter, 100 yaşında hayatını kaybetti.

Carter ailesinin kurduğu Carter Center tarafından yapılan yazılı açıklamada, bir asırlık ömrü geride bırakan Carter’ın “Georgia eyaletinin Plains kasabasındaki evinde hayatını kaybettiği” duyuruldu.

Peki Carter ABD ve dünya için neden bu kadar önemli?

İşte 5 hususta Jimmy Carter’ın dünyayı etkileyen atakları.

İSRAİL İLE MISIR’I BARIŞTIRDI

Camp David Anlaşmaları,1978 yılında periyodun İsrail Başbakanı Menachem Begin ve Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat arasında imzalanan bir dizi anlaşma.

Carter’ın Maryland’deki başkanlık inzivasında arabuluculuk yaptığı muahedeler sonunda İsrail ve Arap komşusu ilk barış mutabakatını imzaladı.

Begin ve Sedat, barışa yönelik çalışmalarından dolayı 1978 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldüler.

Carter ise 2002 yılında kısmen “uluslararası çatışmalara barışçıl tahliller bulmak için gösterdiği yorulmak bilmez çaba” nedeniyle bu mükafata layık görüldü.

ABD-ÇİN BAĞLARI İLERLEDİ

Carter göreve gelmeden önce ABD ile Çin arasındaki ilişkiler birkaç yıldır yavaş yavaş ısınıyor olsa da iki ülkenin, ülke içindeki muhalefeti aşarak birbirlerini resmen tanıyacaklarını açıkladı.

İki ülkenin aylar süren gizli müzakerelerin ardından 1979’da resmi diplomatik alakaları başlatmaları onun yönetimi altında gerçekleşti.

İRAN’LA REHİNE KRİZİ

1979’da İranlı devrimciler Tahran’daki ABD Büyükelçiliği’nin 52 çalışanını ele geçirerek 444 gün boyunca rehin tuttular ve görünüşte İran’ın yeni devrik liderine sığınma hakkı verdiği için ABD’yi cezalandırmak istediler.

Carter, 1980 yılında emrettiği bir askeri kurtarma vazifesinin başarısızlıkla sonuçlanması ve 8 ABD askerinin bir uçak kazasında ölmesinin ardından kamuoyunda güçsüz görünmeye başladı.

Rehineler, Ronald Reagan’ın 1981’de Carter’ın yerine göreve gelmesinden dakikalar sonra serbest bırakıldı.

BENZİN İSTASYONLARINDAKİ KUYRUKLAR

Enerji fiyatları ve üretimi 1970’ler boyunca sallantıdaydı, ancak 1979’daki İran ihtilali küresel petrol piyasalarındaki çalkantıların parlama noktası oldu ve üretimde büyük bir düşüşe ve bunun sonucunda maliyetlerde sıçramaya yol açtı.

1979 yazı, akaryakıt istasyonlarında karneyle yakıt almak için bekleyen şoförlerin oluşturduğu uzun kuyruklarla geçti.

Carter, yabancı petrol ithalatına bağımlılığı azaltma ve enerji verimliliğini artırmaya odaklanma sözü vererek karşılık verdi, ancak halkın güveni onarılamayacak şekilde sarsıldı.

ENFLASYONLA BAŞA ÇIKMAKTA ZORLANDI

Carter’ın 1980’deki yeniden seçim kampanyası resesyon dehşetiyle gölgelendi.

Yönetimi, 1979’daki gaz ıstırabının ardından yüksek enerji fiyatlarının neden olduğu 1980’de yüzde 14’ü aşan enflasyonla başa çıkmakta zorlandı.

Kendisi ve danışmanları faiz oranlarını yüzde 17’nin üzerine çıkararak enflasyonla mücadele etmeye çalıştı, ancak bu 1980 başkanlık kampanyası sırasında sakinliğe katkıda bulundu.

JİMMY CARTER KİMDİR?

James Earl Carter Junior, ABD’nin 39. Başkanı olarak 1977 ve 1981 yılları arasında görev yaptı.

Üniversitede “Nükleer Mühendislik” okuyan Jimmy Carter, 7 yıl deniz kuvvetlerinde nükleer denizaltı programında çalıştı.

Daha sonra uzun süre Georgia’da fıstık üreticiliği yapan Carter, “fıstıkçı” olarak tanındı.

1962 yılında siyasete atıldı. 1971 – 1975 yılları arasında Georgia Valiliği vazifesini yürüttü.

1976 yılında o zamanki başkan Gerald Ford’a karşı Demokrat Parti’den adaylığını koydu ve az farkla galip geldi.

Jimmy Carter görev süresi sonrasında birçok küresel krizde arabuluculuk görevi üstlendi.

2002 yılında bu mevzudaki eforları sebebiyle Nobel Barış Ödülü’nü kazandı.

Kurduğu “Carter Merkezi” ile özellikle Afrika ülkelerindeki sağlık meselelerinin tahlili için çalıştı.

Türkiye’yle Ortadoğu’da işbirliğinin arttıırlmasından yana olan Carter 2009 yılında kaleme aldığı yazısında “Türkiye’nin alternatifi yok” ifadelerini kullanmıştı.

Çok sayıda kitap yazan Carter, 2016’daki başkanlık seçimi öncesinde ABD’de “Demokrasi öldü, artık oligarşi devri” demişti.

Carter, 2015 yılında beyninde dört adet kanser tümörü olduğunu ve radyasyon terapisi aldığını açıklamıştı.