11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, The Economist Dergisi tarafından 2 Temmuz’da Atina’da düzenlenen 28. Yuvarlak Masa Zirvesi’nde açıklamalarda bulundu. Gül, Türk-Yunan ilişkilerini değerlendirerek ”Ege’de çözüm bekleyen tüm sorunların çözüme kavuşturulması için yapan diyalog, diplomasi ve uluslararası hukuk; çatışma mantığına üstün gelmelidir” dedi.
Türkiye ile Yunanistan arasında son günlerde olumlu bir iklim olduğuna dikkat çeken Abdullah Gül, bu olumlu iklimi baltalamaya çalışabilecek yıkıcı ögelere karşı dikkatli olunması gerektiğinin altını çizdi.
Olumlu iklimin, Kıbrıs sorununa adadaki gerçekler temelinde adil, kalıcı, sürdürülebilir ve karşılıklı kabul edilebilir bir çözüm bulunmasına da katkıda bulunacağını belirten Abdullah Gül, “Kıbrıs tahlilinin sonuçları beklediğimizden çok daha yararlı olacaktır” ifadelerini kullandı.
Türkiye-Yunanistan arasındaki sıcak havanın, Enerji arzından bölgesel güvenliğe ve NATO-AB işbirliğine kadar pek çok sıkıntılı mevzunun tahliline katkıda bulunacağının altını çizen Gül, “Hepsinden kıymetlisi, bu çözüm tüm Akdeniz bölgesine refah ve zenginlik getirecektir. Bu stratejik perspektifi gözden kaçırmamalıyız” dedi.
“Mevcut jeopolitik nizamın, barış ve refah için kaynak olduğunu düşünmek isterdim”
Abdullah Gül, Atina’da 2-4 Temmuz 2024 tarihleri arasında düzenlenen 28. Yuvarlak Masa Zirvesinde şunları belirtti:
“Öncelikle uzun yıllar sonra Yunanistan’da bulunmaktan duyduğum memnunluğu ifade etmek istiyorum. Daha evvelki vazifelerim kapsamında da birkaç kez burada bulunmuştum. Her seferinde kendimi çok yakın bir arkadaşımın evinde iyi ağırlanan bir konuk gibi hissettim. Davet için organizatörlere de teşekkür etmek isterim.
Her şeyden önce, dünyadaki ve bölgemizdeki mevcut jeopolitik nizamın barış ve refah için bir kaynak olduğunu düşünebilmeyi isterdim. Lakin durum böyle değil ve çok zor vakitlerden hiçbir ders almadan geçiyoruz. Dünya ve özellikle Avrupa tarihi, barışın refaha ulaşmanın “olmazsa olmazı” olduğunu kanıtlayan örneklerle dolu. Avrupa Birliği ise bunun en somut örneği.
“Uzlaşmayı olumsuz pahalandırıyor ve sorunların tahlili için yol olarak kullanmıyoruz”
Geçmiş tecrübe ve bilgi birikimine rağmen, meseleleri olgunlukla çözecek sabır ve kararlılıktan hala yoksunuz. Uzlaşmayı olumsuz bir hareket olarak kıymetlendiriyor ve sıkıntılarımızı çözmek için bir usul olarak kullanmıyoruz. Gerektiği vakitlerde diyalog ve uzlaşma için fedakârlık yapmaktan kaçındıkça, sonrasında ödediğimiz bedeller de bir o kadar yüksek oluyor. Bu yaklaşım, önlenebilecek acılara, ıstıraplara ve yıkımlara neden oluyor.
Hiç şüphe yok ki barış yapmak savaş yapmaktan daha zor. Aslında Avrupa bu gerçekle pek çok kez yüzleşmişti. Soğuk Savaş döneminde bile bu uzlaşmacı ruhla bugünkü AGİT kurulmuş ve 1975 yılında Helsinki Son Senedi imzalanmıştır. Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından Avrupa’nın güvenliği ve istikrarı için önemli ilerlemeler kaydettik.1997 yılında ortak karar ve eylem düzeneği olarak NATO-Rusya Daimi Ortak Konseyi’nin kurulması bu yönde atılmış önemli bir adımdı. Bu platform, Rusya’nın Kırım’ı yasadışı ve gayrimeşru ilhakına kadar fonksiyonunu tam olarak yerine getirdi. Önemli kayıplar yaşansa dahi Balkanlar’daki çatışmalar uluslararası toplumun ortak aklıyla çözüme kavuşturulabildi.
“Rusya-Ukrayna savaşıyla karşı karşıyayız”
Avrupa’ya bir daha savaş gelmez diye düşünürken, şimdi Avrupa ve transatlantik güvenliğini sarsan Rusya-Ukrayna savaşıyla karşı karşıyayız. Bu sadece iki komşu ülke arasındaki bir savaş değil. Bundan çok daha fazlası. Bu savaş, Batı ile Doğu’yu yeniden karşı karşıya getirdi ve dünya çapındaki kutuplaşmayı arttırdı; net bir şekilde tehlikeli bir oyunun vekiller savaşına dönüştü. Bu savaş önlenebilir miydi? Bence evet.
“Filistin’de şahit olduğumuz savaşın temel nedeni tek keklimeyle; ‘işgaldir”
Ukrayna, Rusya ve AGİT Özel Temsilcisi tarafından 2014 ve 2015 yıllarında imzalanan Minsk Anlaşmaları bu yönde önemli bir adımdı. Ne yazık ki taraflar bu anlaşmaları uygulamakta başarısız oldu ve barışı değil savaşı müzakere ettiler. Yaşanan bu kadar acı ve pişmanlıktan sonra, daha fazla ziyanı önlemek için aynı masa etrafında yeniden bir araya gelmenin ve önemli bir müzakereyi başlatmanın şimdi tam vakti. Bu sadece Avrupa’nın güvenliği için değil, aynı zamanda dünya genelindeki güvenlik yapılanması için de çok kritik.
Öte yandan, savaşın parçaladığı Orta Doğu’da, özellikle de Gazze’deki durum endişe verici. BM Genel Sekreteri’nin de haklı olarak belirttiği üzere, İsrail’e yönelik 7 Ekim saldırıları “bir boşlukta gerçekleşmedi”. Her iki tarafta da sivillerin hayatını kaybetmesini kesin bir lisanla kınıyorum. Lakin İsrail-Filistin çatışmasının Filistinliler için trajedilerle dolu elli yıllık bir geçmişi olduğunu da unutmamalıyız. Bugün Filistin topraklarında daima birlikte büyük bir kederle şahit olduğumuz savaşın temel nedeni tek sözle “işgal “dir.
İsrail’in;
1) 1967’den bu yana Batı Şeria ve Doğu Kudüs üzerindeki baskıcı denetimi,
2) işgal altındaki Filistin topraklarını yasadışı yerleşim siyasetiyle sömürgeleştirmesi,
3) insan onuruyla bağdaşmayan baskıcı siyasetleri,
4) BM Güvenlik Konseyi’nin bağlayıcı kararlarını hiçe sayması,
bugünkü içler acısı tabloya şanssız bir zemin hazırlamıştır.
Üstelik, bu siyasetlerin dünya kamuoyu tarafından “yeni normal” olarak kabul edilmesi tam bir cehaletten ibarettir. İsrail’in dünyanın gözü önünde Gazze’yi yerle bir etmesi, 40.000’den fazla savunmasız insanı, kadını ve çocuğu öldürmesi hiçbir Batı kıymetiyle örtüşmemektedir. Sorunun özünü görmezden gelir ve temel nedenleriyle ilgilenmezsek, sürdürülebilir bir barıştan söz edemeyiz ve kısır döngü devam eder. Bu stratejik bir hata olur. Doğu Kudüs’ün Filistin’in başkenti olduğu 1967 hudutlarına dayalı iki devletli bir çözüm, hem Filistinliler hem de İsraillilerin daha parlak bir geleceğe ulaşması için tek seçenek. Bu çözüme ulaşılması İsrail’in güvenliğini de sonsuza kadar garanti altına alacaktır. Bu kronik sorunda gerçek bir atılım yapmanın vakti artık geldi.
Gözlerimizi tekrar Avrupa’ya çevirerek bir başka tehdide de dikkatinizi çekmek isterim. Son Avrupa Parlamentosu seçimlerinde şahit olduğumuz üzere Avrupa’da aşırı sağın yükselişi de risk taşıyan bir sorun. Aşırı sağ siyasetler tarih boyunca Avrupa için iyi sonuçlar getirmemiştir. Avrupalı başkanlar bunun nasıl ve neden olduğu konusunda derinlemesine düşünmelidir.
Bölgemizdeki bu kasvetli tabloya rağmen Türk-Yunan münasebetlerinin gidişatı söz konusu olduğunda güneş parlıyor. Ülkelerimiz kara ve deniz sonlarını paylaşıyor ve kültürlerimiz birbirine bağlı. Bu bağlılık, Türk-Yunan ilgilerini devletler ve halklar seviyesinde çok daha özel kılıyor. Ortak coğrafyamız bizim bahtımız. Dolayısıyla bu gerçekliğe uygun bir şekilde hareket edecek kadar şuurlu olmalıyız.
İyi niyet, açıklık, güven ve empati üzerine kurulu bir yaklaşım bağlantılarımızın gelişmesinde her zaman fark yaratır. Daha evvelki vazifelerimde Yunanlı muhataplarımla bu yaklaşımı uyguladığımda tatmin edici sonuçlar elde ettik. Şimdi de benzer şekilde, taktiksel ataklar yapmadan stratejik bir vizyonla olumlu gündeme bağlı kalmalıyız. 2023 Atina Deklarasyonu bağlarımızda yeni ve dinamik bir sayfa açtı. Her iki tarafın başkanlarında de yapan diyaloğu sürdürmeye yönelik açık bir siyasi irade mevcut.
Ege Denizi bizim ortak hazinemiz. Ege, çatışmanın değil, işbirliği ve diyaloğun kaynağı olmalı. Ege’de çözüm bekleyen tüm sorunların çözüme kavuşturulması için yapan diyalog, diplomasi ve uluslararası hukuk; çatışma mantığına üstün gelmelidir. Bu tıp uğraşlar Ege’deki problemlere her iki tarafın da kabul edebileceği adil, kalıcı, kapsamlı ve hakkaniyetli bir tahlilin yolunu açacak.
Birbirimizin legal haklarına ve hayati çıkarlarına hürmet göstermeliyiz. Empati kurmak ve kendini karşısındakinin yerine koymak bu manada büyük bir kıymet taşıyor. Maksimalist bir yaklaşımdan kaçınarak hepimizin ne kazanabileceğine odaklanmalıyız. Ekonomi, çeşitli seviyelerdeki bağlantılarımızın güçlendirilmesi için en elverişli araç. Karşılıklı doğrudan yatırımları arttırabilirsek, ekonomilerimiz birbirine daha bağlı hale gelecek. Bu da bölgede ve ötesinde birbirimizin çıkarlarını savunmak için elimizi güçlendircek.
“Yaşanan olumlu iklim; Kıbrıs’ta adil, kalıcı çözüme katkıda bulunacak”
Turizm, işbirliği için yeni fırsatlar yaratan bir diğer sektör. Bu alanda son devirde kaydedilen gelişmeler ise takdire şayan. Ek olarak, kültürel mirasımızı birlikte tanıtmak için yeni projeler başlatmalıyız.
Tüm bu olumlu gelişmelerle birlikte, bu olumlu iklimi baltalamaya çalışabilecek yıkıcı ögelere karşı dikkatli olmalıyız. Provokatif olabilecek marjinal kümelerin tuzağına düşmemeliyiz. Bağlarımızda son periyotta yakalanan olumlu havanın sürdürülmesi ve güçlendirilmesi ülkelerimizin ve tüm bölgenin faydasına olacaktır.
Böylesi olumlu bir iklim, Kıbrıs sorununa adadaki gerçekler temelinde adil, kalıcı, sürdürülebilir ve karşılıklı kabul edilebilir bir çözüm bulunmasına da katkıda bulunacaktır. Kıbrıs tahlilinin sonuçları beklediğimizden çok daha yararlı olacaktır. Enerji arzından bölgesel güvenliğe ve NATO-AB işbirliğine kadar pek çok problemli mevzunun tahliline katkıda bulunacaktır. Hepsinden kıymetlisi, bu çözüm tüm Akdeniz bölgesine refah ve zenginlik getirecektir. Bu stratejik perspektifi gözden kaçırmamalıyız.
Sonuç olarak, birbirimize karşı olumlu ve dürüst bir yaklaşımla Türkler ve Yunanlar olarak el ele verip bölgemizdeki işbirliğinin üretici ögeleri olabiliriz. Bunu yaparken de önümüzdeki “fırsatlar denizini” birlikte keşfedip değerlendireceğiz”
20:44
