Tartışmalı geçen bir sürecin ardından 2020’de faytonların kaldırılıp yerine konulan “adabüs”lerin konulduğu Adalar’da yeni bir kriz doğdu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin tescili olmadığını belirttiği “adabüs”lerin yerine daha büyük hacimli minibüsler getirmesi bölge halkını ayaklandırdı. Yapılan eylemlere polis müdahalesi ile gözaltıların yapılması Ada’da nabzı tırmandırdı. Adalar belediyesine ve İBB’ye de çok sayıda tepki var.
Peki Adalar’daki bu “dev minübüs” krizi nasıl çıktı, belediye hangi münasebetlerle eleştiriliyor, Adalılar ne diyor?
Kendisini “kent meraklısı” olarak tanımlayan Rabia Irmak Tanış isimli bir Ada sakini sosyal medya hesabı üzerinden tüm süreci şöyle özetledi:
“Birkaç gündür Adalar’daki minibüs olaylarına rağmen sosyal medyadan gözlemlediğime göre sıkıntının ne olduğu tam bilinmiyor. Ortalıkta çokça yanlış bilgiler geziyor. Ben de kendi müşahedelerimi, fikirlerimi yazıp, bu bulanıklığı yapabildiğim kadar gidermek isterim. Aslında sorun 2020 Şubat ayında faytonların kaldırılması ile başladı. Açıkçası kendim, faytonlara karşıydım. Faytonların kaldırılması doğrudur, yanlıştır o bahiste farklı görüşler var, ona girmeyeceğim. Sadece şunu diyebilirim ki bu süreç de iştirakçi ilerlemedi ve zirveden indi.
Araçlara dönecek olursak faytonların ardından 2020 Temmuz sonunda yeniden bir bayramda Adabüs ve Adaminler adaya getirildi. Fotoğraflarda göreceğiniz bu araçlardan Adabüs 13 kişilik toplu taşıma için kullanırken, Adaminiler 3 kişilik taksi olarak günümüzde de zati kullanılıyorlar.
Hatta Adaminilere sonradan zaman içinde tekrar 3 kişilik olan yeni iki tip araç daha eklendi ve onlar da hâlâ kullanılıyorlar.
Gelelim bu minibüs olayı nasıl patladı, dünden bugüne olaylar nasıl gelişti Ekim 2022’de bu yeni minibüslerden bir tane adada görüldü ve insanlar bu duruma epeyce tepki gösterdi. Bunun üzeri ne Belediyesi aşağıdaki açıklamayı yayınladı;
“İstanbul Büyükşehir Belediyesi İETT Müdürlüğü tarafından getirilen görseldeki elektrikli minibüs performans ölçümü için test hedefli getirilmiş olup Ada içi ulaşım sisteminde kullanılması söz konusu değildir.”
Belediye Lideri’nin seçimden sonraki röportajında “araç” açıklaması
Yaklaşık bir yıl kadar bu mevzuda bir gelişme olmadı, en azından bizim duyduğumuz, bildiğimiz kadarıyla olmadı. Son 6 aydır da bu minibüslerin adalara getirileceğine dair söylentiler gittikçe artmıştı. Hatta şu an görevde bulunan Belediye Başkanı Ali Ercan Akpolat seçimden çabucak sonra verdiği röportajında da bu araçlara karşı olduğunu aşağıdaki ifadeler ile belirtmişti.
“4 yıldır kullanılan Adaminilerin tescilleri varken Adabüslerin yokmuş”
Biz de ilk kez bu süreçler ile öğrendik ki 4 yıldır kullanılan Adaminilerin tescilleri varken Adabüslerin yokmuş. Bu araçların kullanım müsaadeleri de nisan sonu bitecekmiş. Bu süreçte adalılar bu minibüsler gelmesin diye kamuoyu oluşturmaya çalıştılar.
Online ve ıslak imzalı imza kampanyaları oluşturuldu. Islak imzalı 3000-4000 imza toplandı. Bu İstanbul ölçeğinde çok ufak bir imza sayısı gibi gelebilir ama ada ölçeğinde çok önemli bir sayı zira mesela son seçimdeki adalardaki seçmen sayısı 13.682.
Derken 23 Mayıs gecesi bir anda bu minibüsler adaya sokuldular ve kullanım için sefere çıktılar ama Adalılar eylem yapıp minibüsün önünü kestiler. Bunun üzerine minibüsler seferden çekildi ve Adalar Belediye’sinden şöyle bir duyuru yapıldı:
27 Mayıs Pazartesi yapılan toplantıda iştirak epeyce büyüktü. Toplantının tamamını da buradan izleyebilirsiniz.
Toplantıda İETT müdürü İrfan Demet özetle diyor ki; ‘Mevcut kullanılan adabüslerde tescil olmadığı için ihaleler açtık, kimse katılmadı, kimse 50-60 araç üretmek için bu işe girişmedi. Sonra bakanlık aracılığı ile Aselsan ile görüştük. Aselsan başta bize nostaljik tramvaylara benzeyen, ufak adaya uygun bir araç tasarladı. Biz de sahiden beğendik bu aracı. Ama bu araca yönelik yapılan ihalenin olduğu gün, ihaleye 33 dakika kala Aselsan çekildi ihaleden. Sonra öteki firmalara baktık yeniden olmadı ilgilenen. Tekrar Aselsan ile irtibata geçtik. Bize öbür, bu itiraz ettiğinizden daha büyük, daha hacimli bir araç gösterdiler, istemedik. 3. kez bir ihale oldu, onda da bu araçları verebiliriz sadece dediler. Biz de araç bulamadığımız için mecburen evet dedik’ diyorlar. Hatta, ‘Haklısınız hata ettik ama bundan sonra bir arada yürütelim bu süreci’ diyorlar. Genel olarak toplantıdan çıkan sonuç da halihazırda kullanılan, adalıların da itiraz etmediği adabüslerin kullanım müsaadelerini uzatmaya çalışacakları idi.
“Toplantıda konuşulanların tam aksisi yapıldı”
Bugün gelinen noktada bu kadar tepki verilmesinin nedeni ise daha 27 Mayıs’ta bu türlü bir “katılımcı demoktratik” toplantı düzenleyip, burada konuşulanların tam zıddı 15 Haziran’da bir anda kimseyi dinlemeden araçların kullanıma sokulması.
“İBB, Kaymakamlığa polis için müracaatta bulunmuş”
Meselâ Mayısın 12’si gibi açılan belediye WhatsApp grubu vardı. Başkan yardımcısının açtığı kümede 14’ünde bir duyum aldık, 15’inden itibaren bu minibüsler kullanılacakmış, doğru mu diye yazılıyor, cevap gelmiyor, 20 küsür gündür etkin olarak kullanılan grup o gece kapatılıyor. Sonraki sabah bir uyanıyoruz ki minibüsler sahiden kullanıma sokulmuş. İnsanlar haklı olarak, e bizle niçin o toplantıyı yaptınız, niçin o zaman bu türlü dediniz diyorlar. Daha önce olduğu gibi minibüsleri durdurmak için eylem yapıyorlar. İşte bu noktada İBB ve İETT kendi yaptığı açıklamadan da anlıyoruz ki zati İBB Kaymakamlığa polis için müracaatta bulunmuş. Eylem yapan 9 kişi gözaltına alınıyor ve akşamında İETT ve İBB o malum açıklamayı yapıyor:
“Bir bakıyoruz ki mezarlık ziyareti için her zaman koyulan belediye aracı yerine bu yeni minibüsler konulmuş”
Dün bir bakıyoruz ki mezarlık ziyareti için her zaman koyulan belediye aracı yerine bu yeni minibüsler konulmuş. Yanlış anlaşılmalara sebebiyet vermemek için dün mesela diğer araçların gitmesi engellenirken mezarlık için kullanılan araç engellenmedi. Hop bugün bir bakıyoruz ki garajdan çıkacak araçların üzerlerine kabristan ziyaret servisi ve evde sağlık hizmetleri servisi yazılmış. Garajdan çıkarmak için bu türlü yazılmış, aracın evde sağlık hizmeti için kullanıldığı falan yok. Evde sağlık hizmetini de sağlık bakanlığı veriyor, onların da bildiğim kadarıyla golf aracı tipi elektrikli araçları var. Bu hiçbir şekilde iyi niyet barındırmayan, kaçak dövüşten diğer bir şey değil.
Adalılar olarak neden o minibüsleri istemiyoruz?
Şimdi pekala adalılar olarak neden o minibüsleri istemiyoruz? Zira bu minibüsler halihazırda kullanılan adabüslerden hacim olarak 3 katı daha büyükler ama o adabüsler ile aynı sayıda yolcu kapasitesine sahipler. Ada yolları için o kadar büyükler ki adanın en geniş ana caddelerinden olan Çınar Caddesi’nin kimi yerlerinden bu iki minibüs yan yana dahi geçemiyorlar. Adaya en uygun olmayacak araçlar. Tam olarak bir şehir minibüsüler. Temelinde Adalar’ın tüm yolları yasal olarak yaya yolları. Eski adabüsün boyutu otobüsün de geçmesine, bisikletin de, yayanın da aynı yolu kullanmasına imkan sağlıyordu. Bu yeni araçların boyutları ile ise bu mümkün değil.
“Bu açıklama tam olarak AKP ağzı ile yazılmış”
Bu açıklama tam olarak AKP ağzı ile yazılmış. Her şey hizmet içine getirilmiş. İlk okuduğumuzda ya ne diyorlar bunlar ne saçmalamışlar dedik ama sonra anladık ki aslında burada biraz da adaya gelen turist ile adada oturanları karşı karşıya getirmeye çalışan bir biçim var. Bakın biz hizmet veriyoruz 60 bin şahsa ama adalılar istemiyorlar, o zaman yasal işlem için, hizmetimiz için kaymakamlığa da haber veririz diyorlar yani. 3 gündür sosyal medyayı takip ediyorum, sosyal medyadaki algı ise şu; ‘işte adalılar fayton istiyorlardı, fayton kalktı artık elektrikli sıfır emisyon araç getireceğiz adaya ama adalılar istemiyorlar.’ Halbuki 4 yıldır soldaki araçları adalılar da turistler de kullanıyor.
Adalıların tahlil önerisi ne?
Bir diğer konuşulan durum da bu tescilsiz adabüsler kaldırılırsa ve yeni büyük minibüsler de kullanılmazsa ne olacağı, adalıların ne dediği. Ben de dahil birçok adalı diyor ki İETT toplantısında söylenildiği gibi tescilsiz araçların müddeti uzatılsın, o sürede de adaya uygun tescilli yeni araç arayışlarına girilsin ve bu süreç de iştirakçi bir şekilde ilerlesin. Şayet araç müddetleri uzatılamıyorsa da tescili olan taksiler sadece kullanılsın. Adalar zati Türkiye’nin tek yaya bölgesi, bu kimlik üzerinden turizmi daha sürdürülebilir açıdan şekillendirilsin.
“Dediğim gibi 4 yıldır adabüsler kullanılıyor aslında buna bir itirazım da yoktu”
Eskiden fayton varken de fayton ulaşım aracı olmaktan çıkmıştı. Benim etrafımdaki neredeyse kimse fayton kullanmıyordu. Dışarıdan gelen turiste yönelik bir meta haline dönüşmüştü. O zaman da fayton bir toplu taşıma aracı değildi ve tekrar çok turist geliyordu. Gelen turistin de çok az bir kısmı biniyordu faytona, çoğunluk yeniden yürüyordu. Karşı karşıya getirilmek istenilen halk da yürüyordu. Yürümeyi bir teklif olarak söylerken bunu üstten bir yerden söylemiyorum hakikaten. Dediğim gibi 4 yıldır adabüsler kullanılıyor zati buna bir itirazım da yoktu.
“İktidarın 20 küsür yıldır çokça kullandığı hizmet ağzı ile karşılık veriyor ve bu koca minibüsleri adaya sokmanın yolunu yapıyor”
Gene faytonlarda olduğu gibi taksiler kullanılır, yeri gelir dolmuş gibi kullanılır bu araçlar, adada uzakta oturanlar da bu araçları yine dolmuş olarak kullanır gibi gibi, yeri gelir daha da ucuzlatılır bu araçlar. Bunların hiçbiri yapılmayacak şeyler değil, pek de güzel çözülür. İtirazım, bunu yansıtma formlarına; güya yürümek bir azap, biz insanlara azap çektirin diyoruz, buna rağmen onlar yüce hizmetlerini veriyor, iktidarın 20 küsür yıldır çokça kullandığı hizmet ağzı ile karşılık veriyor ve bu koca minibüsleri adaya sokmanın yolunu yapıyor.
“Adalıların kendi akülüleri var o yüzden toplu taşıma istemiyorlar” iddiasına yanıt
Bu ortada, en büyük ada olan Büyükada’nın tüm etrafı 13 km civarı yani büyük çeşit. Küçük tıp ise 6 küsür km. Bu ortada zati adabüsler sadece bu 6 km’de çalışıyorlar. Büyük cins bölgesinde esasen yerleşim yok. Turistin de adalının aslında gideceği yer de çoğunlukla bu 6 km içerisinde. Tüm bu süreçte sosyal medyada karşı argüman olarak kullanılan bir diğer nokta da adalıların kendi akülüleri var o yüzden toplu taşıma istemiyorlar anlayışı ama bu hususun minibüsler ile uzaktan yakından alakası yok.
“Yasal olmayan akülü araçlarla korsan taksicilik yapıp mafyalaşmış bir kitle var”
Evet maalesef birçok adalının kullanımı aslında yasal olmayan akülü araçları var. Ve hatta daha da berbatı maalesef bu araçlar ile korsan taksicilik yapıp, bir yazda bir daire parası kazanan mafyalaşmış bir kitle de var. Bu ferdi akülüler bir gecede mantar gibi çıkmadı. Yeniden yerel yönetim ve kolluğun kuralsızlığından ve oy için görmezden gelinmelerinden bu kadar arttı.
“2021’de akülüler kaldırılacak diye duyuru yapıldı ama sonra oy uğruna hiçbir şey yapılmadı”
Bu süreç nasıl oldu pekala? Önce sadece 65 yaş üstü hastalar ve engelliler bu araçları belediyenin verdiği plakalar ile kullanabiliyorlardı. Sonra bundan 2 evvelki yeniden CHP’li olan belediyenin göz yumması ile yaşlı ve engelli olmayan bir sürü beşere da plaka verildi, hatta plaka işi bırakıldı ve herkes bu araçlardan aldı. Bugün bazı meskenlerde bu araçlardan 2’şer 3’er tane var. Küçücük çocuklar bu araçlar ile akşamları yarış yapıyorlar. Yolda giderken neredeyse her gün bu araçların ezdiği kedi, kirpi ölüleri görüyoruz. Hatta birkaç hafta önce Heybeliada’da 4 yaşında bir çocuk, tekrar 15 yaşındaki bir çocuk işçinin kullandığı aracın altında ezildi. Bu araçların hiçbir yasal desteği yok, hepsi kaçak ama dediğim gibi popülizm ve oy uğruna bir şey yapılmadı, yapılmıyor. Mesela 2021’de bir duyuruda bulundular UKOME kararı ile akülüler kaldırılacak diye ama sonra oy uğruna hiçbir şey yapılmadı bu bahiste. Bu diğer bir tartışmanın konusu olarak görülebilir ama ben ve birçok adalı bu minibüs ve akülü araç konusunun adalara verdiği zarar açısından hemfikir.
“Böyle bir inatlaşmanın, bu kadar görmezden gelmenin hiç gereği yok”
Minibüs konusuna dönecek olursak, Adalar sahiden o kadar farklı ve o kadar önemli yerler ki ve o kadar hepimizin. Hepimiz, hepimiz için İstanbul’da şimdilik en azından hava aldığımız bu yere sahip çıkmalıyız. Bu türlü bir inatlaşmanın, bu kadar görmezden gelmenin hiç gereği yok.
Şunu AKP’li bir belediye yaptırmıyor, şahsen CHP, İBB, Ekrem İmamoğlu, Adalar Belediyesi bunu yaptırıyor.”
TIKLAYIN – Murat Sabuncu: Sosyal demokrat belediyecilik nasıl olmaz? Adalar minibüs örneği…
TIKLAYIN – İETT’nin Adalar’a minibüs kararı, Adalıları ayaklandırdı: İBB ne diyor, halk ne istiyor?
03:39
