Anadolu’nun Kayıp Topluluğu Kaşkalar’ın İzine Ulaşıldı Mı? 100 Yıl Sonra Heyecan Yaratan Keşif

Zonguldak’taki İnönü Mağarası’nda sürdürülen çalışmalar sırasında heyecan yaratan bir ize ulaşıldı.

Ereğli’ye bağlı, Alacabük köyünde bulunan İnönü Mağarası’nda hafriyat çalışmaları 2017 yılında Ereğli Müze Müdürü Ahmet Mercan başkanlığında ve BEUN Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Hamza Ekmen’in bilimsel danışmanlığında 25 kişilik uluslararası bir ekip tarafından başlatıldı.

Keşiften birkaç yıl sonra, İnönü Mağarası’nın 6 bin 500 yıl öncesine dayanan bir geçmişi olduğu ve Batı Karadeniz Bölgesi’nin en eski yerleşim yeri olduğunu gösteren kalıntılar tespit edildi.

Mağaradaki arkeolojik çalışmalar devam ederken, yerleşim alanı koruma altına alındı.

Doç. Dr. Hamza Ekmen, İnönü Mağarası hafriyatlarının günümüzden 6500 yıl önce Kalkolitik Çağ’da insanların burada yaşadığını gösterdiğini ve tarih boyunca mağarada 5 ayrı periyoda ait yerleşim tespit ettiklerini ifade ederek, 3’üncü kültür katmanında, Anadolu’nun büyük uygarlıklarından M.Ö. 1650 ile 1200 yılları arasında hüküm süren Hititler’e ait eşyaların bulunduğunu söyledi.

“UZUN ZAMAN KENDİ İÇ PROBLEMLERİYLE UĞRAŞTILAR”

Hititlerin Geç Tunç Çağı’nda yaşadıkları periyotta süper güç olduklarını, ancak yağmacıları da kapsayan iç meselelerle da uğraştıklarını kaydeden Doç. Dr. Ekmen, şunları anlattı:

“Hititler zaman zaman kendi iç sıkıntılarıyla da uğraşıyorlar ve bu meseleleri Hitit Hükümdarları, ilk hükümdarları Hattuşili’den son hükümdarları II. Şuppiluliuma’ya kadar daima dile getiriyorlar.

Hitit Hükümdarları, Kaşkalar’ın başşehrin kuzeyinde, dağlık ve ormanlık bölgede yaşayan bu yerel Anadolu halkının Hititler’in zayıfladığı ya da zaman zaman Hitit hükümdarlarının sefere gittiği vakitlerde bu yaşam alanlarından inip, Hitit kentlerini, mabetlerini, önemli yerleşim alanlarını tahrip ettiklerinden ve elde ettikleri ganimetleri, dağlık ormanlık alanlara, yaşam alanlarına taşıdıklarından bahsediyorlar.

Zaman zaman da bunlara karşı çok zor duruma düştüklerinden bahsediyorlar. Hatta bir Hititçe metinden anlıyoruz ki Hititler, baş ilahları olan Fırtına Tanrısı’nın en önemli kenti Nerik’i dahi bu Kaşkalar’a karşı kaybetmişler. Onlara yalvarır duruma gelmişler.”

100 YILDIR KAŞKALAR’DAN BİR İZ ARANIYOR

100 yılı aşkın süredir devam eden Hititoloji çalışmalarındaki çivi yazılı metinlerde Kaşkalara sıklıkla rastlandığını ancak yaşam alanlarına dair somut bir keşfin yapılamadığını, Kaşkaların adeta kayıp bir topluluk olduğunu belirten Doç. Dr. Ekmen, “Neredeyse 100 yıldır hem Hititçe çivi yazılı dokümanlarda hem de Hitit yerleşim alanlarında ve yakınlarında bir ‘Kaşka topluluğuna ait bir yerleşim yeri bulunabilir mi?’ sorusu arkeologların üstünde en çok durduğu mevzuların başında geliyor. Ne yazık ki bir asrı aşan bu süre zarfında elde edilen bulgular, Kaşkalar’ın kim olduğu konusunda çok somut ispatlar sunmadı.” diye konuştu.

“HİTİT NESNELERİYLE TEĞE BİR BENZERLİK GÖSTERİYOR”

Hititler’in Zonguldak çevresinde hüküm sürmediğini, mağaradaki yaşam usulünün da Hitit uygarlığına benzemediğini ama metinlerde Kaşkalar’ın yaşam alanı olarak tanım edilen alanın İnönü Mağarası’na benzediğini söyleyen Doç. Dr. Ekmen, şöyle devam etti:

“İnönü Mağarası yerleşim alanı Hititler’in Hattuşaş gibi, Şapinuva gibi, Tapigga gibi ismini bildiğimiz büyük kentlerde yaşayan bu toplulukların yaşam alanlarına benzemiyor.

Ancak mağara ve bulunduğu konum çivi yazılı Hititçe metinlerde Kaşkalar’ı tanım ederken kullanılan coğrafik koşullar ve yaşam alanları tanımlamalarına epeyce uyuyor.

Biz dolayısıyla buradan yola çıkarak İnönü Mağarası’nın 3’üncü katmanında bulunan ve Geç Tunç Çağı’na tarihlenen bulguların ve buluntuların Eski Anadolu’nun kayıp bir topluluğu olan Kaşkalar ile bağlı olabileceğini iddia ediyoruz.”

“KAYIP TOPLULUĞA DAİR İLK ARKEOLOJİK İSPATLARA YÖNELİK BÜYÜK İPUÇLARI ELDE ETTİK”

Mağarada, Hitit damga mühürleri ile aynı özellikler gösteren bir damganın, Şapinuva’da bulunan bir hançerin teğe bir özelliklerin yansıtan bir hançerin İnönü Mağarası’nda bulunduğunu, elde edilen bulguların Anadolu’nun kayıp topluluğuna dair ilk ispatlar olduğunu kaydeden Doç. Dr. Ekmen, şöyle konuştu:

“Oldukça küçük bir alanda hafriyat yapıyoruz ve mağaranın üçüncü katmanı sakinlerinin mağara içinde bulunan kaynak sularına karşı bir önlem aldıklarının düşünüyoruz.

Mağaranın tabanına ahşaplar döşemişler ve 4 ayrı ahşap yapı üzerinde yaşamışlar ya da bu yapıları depo olarak kullanmışlar. Ahşaplar üzerinde çok sayıda metalden, kilden ve kemikten yapılmış objeler ele geçti.

Bu yapıtların sayıları bir epey fazla, bunları analoji dediğimiz, karşılaştırma ya da kıyas formülüyle değerlendirdiğimizde, her biri Hitit kentinde bulunan bir nesnenin neredeyse bir eşi gibi.

Dolayısıyla bu bulguların hepsini bir arada düşündüğümüzde Anadolu’nun bu kayıp topluluğuna dair ilk arkeolojik ispatları oluşturduğu yönünde büyük ipuçları elde etmiş durumda olduğumuzu söyleyebiliriz.”