Anne babaların 0-6 yaş arası çocuklarını büyütürken akıllarına gelebilecek 300 soru ve yanıtlarından oluşan pratik bir kaynak… Yankı Yazgan, Şule Yazgan ve Onur Tuğçe Poyraz Fındık’ın birlikte hazırladığı ‘300 Soruda Çocuğunuz Sizden Ne Bekliyor?’, İnkılap Kitabevi tarafından yayımlandı. Muharrirler kitapta yıllar içinde anne babalardan kendilerine gelmiş soruları açık ve anlaşılır biçimde ele alıyorlar.
Yazarlardan Dr. Yankı Yazgan ile kitap üzerine konuştuk.
Bize biraz kitabınızdan bahseder misiniz? Anne babalar için çocuk yetiştirme konusunda yazılmış pek çok kaynak var. Sizin kitabınızı bunlardan ayıran şey ne? Ebeveynlere ne vaat ediyorsunuz?
Kitapta çocuğun hayatının ilk 6 yılındaki gelişimini anlamak için önem taşıyan soruları ele alırken çocuğun gelişimini bir bütün olarak gördük; ruhsal yapının, bilişsel fonksiyonların, beynin ve vücudun gelişimini birbirinden ayırmaksızın. Bunu yaparken çocuk hekimliğinin (Şule Yazgan) ve çocuk/ergen psikiyatrisinin (Onur Tuğçe Poyraz Fındık, Yankı Yazgan) mesleksel birikimini ve birbirini tamamlayan bakış açılarını kitaba yansıtmaya çalıştık. Ortamızda çokça konuştuk, birçok bölümü yazarken birbirimizin görüşlerini kapsadık. Bir panel gibi…
Anne baba olma kararı ile birlikte başlayan değişimin en karakteristik yanlarından birisi çocukların hiç aklımızdan çıkmaması. “İyi mi, mutlu mu, sağlıklı mı?” gibi sorular her gelişim evresinde farklı, yeni küçük çok sayıda soruya dönüşerek zihinlerimizi meşgul eder. Karşılığını bulana kadar başka bir şey düşünmenin zor olduğu sorular. Birçok sorunun da tek bir yanıtı yok. Kitabımızın çıkış unsuru şu: Bu soruların her birisine kesin ve değişmez bir cevap bulmuş olmayı vaat etmiyoruz. Esasen öyle karşılıklar yok. Ancak sorulara bilimsel unsurlara göre cevap arayışımızın, düşünme metodumuzun anne babalara ilham kaynağı olmasını arzu ediyoruz. Anne babaların içinde olduğu duygu yoğunluğu aşırılaştığında telaşa kapılmaksızın, birbirleriyle dayanışma içinde ve çocuklarına odaklanarak sorulara cevap bulabileceklerini düşünüyoruz. Bu arayışa ışık tutmak maksadımız.
‘BİLİMLE AÇIKLANABİLEN BİR SİHİR’
Anne babalığa ilk adım aslında karar kademesinde atılıyor. Bir çocuk sahibi olma fikri akla ilk geldiğinden itibaren başlıyor süreç. Bu basamaktaki bir çift kendilerini psikolojik olarak nasıl hazırlamalı anne babalığa?
Birbiriyle iyi anlaşan, iyi geçinen çiftler kendilerini anne babalığın getireceği yükü taşımaya, bir yandan da keyfini sürmeye hazır sayabilirler. Elbette gündelik hayatın kasvetleri, dünyanın halleri, savaş, kıtlık, yoksulluk, iklim acil durumu, göç, şiddet şartlarında bu hazır oluş önemli biçimde etkilenebilir. Birçok çift, anne baba olmak konusunda şöyle bir dünyaya bakınca tereddüt edebiliyor. Yine de anne baba olduktan sonra bir tür “sihir” en olmadık şartlarda devreye giriyor. Bilimle açıklanabilen bir sihir. Kitabın değişik yerlerinde buna değiniyoruz.
Kitapta bir bebeği büyütürken karşılaşılabilecek sorunlar konular halinde ayrılıyor. Her konuda onlarca soru yer alıyor. Peki anne babaların en çok zorlandığı konular neler? Çocuğun hangi dönemi ebeveynler için daha sancılı geçiyor?
Dışarıdan bakan kişiler için ufak sayılabilecek bir sorun bile anne baba için büyük endişe kaynağı ya da tahlili zor gözüken bir sorun olabilir. Özellikle ilk yıllarda anne babaların tehlike sinyallerini algılama hassaslığı yüksektir; yanlış yapmaktan, istemeden bir zarar vermekten endişe duyarlar. Hangi anaokuluna verelim, gece uyurken üstünü kaç kat örtelim, evden çıkarsak kaç saat hatta dakika içinde geri dönmeliyiz, gibi konular gündemi öyle bir işgal eder ki… Çocuklarının günbegün gelişimini, kazanımlarını kolayca gözden kaçırabilirler. Gelişimin sancılı olduğu dönemler genellikle gelişimin hızlandığı, anne babanın neredeyse her gün çocuklarının yeni bir kazanımıyla karşılaştığı ve buna göre kendi tavır ve yaklaşımında değişiklikler yaptığı devirlerdir.
Çocuğun gelişiminin baş döndürücü, kazanımlarının çok sayıda ve peş peşe olduğu ve olası aksiliklerin olumsuz tesirinin en yüksek olduğu iki ana dönem hangisidir deseniz, ilk 1000 gün ve ergenlik, derim. Neden? Her iki periyotta de beyin gelişiminin hızı yüksektir, değişik beyin bölgeleri arasındaki alışverişi sağlayan temaslar oluşur. Çevre ile sosyal etkileşim beyin gelişim suratını etkiler. Küçük çocuk ile anne baba arasındaki her bakışma, her konuşma, her dokunma ilişki kurma dileğini besler, iletişim hünerlerinin ortaya çıkmasını sağlar. Sevilmek, paha verilmek, kendini biricik hissetmek çocuğun zihninde diğerlerine yer açabilmesine, diğerlerini anlayabilmesine ve sevmesine olanak verir. İlişki ve iletişim kurma ömür boyu devam eden bir gereksinimdir. Bu ihtiyacı karşılama için gereken maharetlerin temellerinin oluştuğu esas dönem ilk 1000 gün ise, “gerçek” hayatta pekiştiği, sınandığı esas dönem de ergenliktir. Bu kitapta ilk 6 yıla odaklıyız.
‘ANNE BABALIĞIN DOKUSUNDA EVHAMLILIK VAR’
Günümüzde anne babalar çocuk yetiştirirken evhamlı davranıp çocuğun üzerine gereğinden fazla düşebiliyor. Bu durum da bazı yanlışlara yol açıp çocuk üzerinde geri dönülmez etkiler yaratabiliyor. Bu etkiler neler ve bunlardan nasıl kaçınılabilir?
Anne babalığın dokusunda evhamlılık var; evham yersiz bahisleri dert etmeye sürüklediğinde, gerçek muhtaçlıkları gözden kaçırmaya, karşılıklı münasebetin tadını çıkartmaya engel olduğunda bir sorun olarak görebiliriz. Anne babanın içinde olduğu ruhsal durumu etkileyen, gelecek dertlerini pekiştiren toplumsal durumlar, örneğin savaş, yoksulluk, çocukların ihtiyaçlarını görmeyi zorlaştıracak, bazen de çocuklarını “kafaya takmaları”nı, gereğince ve mucibince “evhamlanmalarını” önleyecektir. Şu gerçeği de hatırlayalım; yetişkinlerin çocukların ömrünün kalanını etkileyebilecek zarar verdikleri durumlar daha fazla ihmal ve ihlalden kaynaklanır.
Kırk yılı aşkın bir süredir çocuk psikiyatrisi alanında uzmansınız. Teoride her şeye hakimsiniz. Ve siz de bir babasınız. Bildiklerinizi pratikte uygulayabildiniz mi? Geriye dönüp baktığınızda şurada hatalı davranmışım dediğiniz bir şey var mı?
Mesleğim gereği sahip olduğum bilgileri yakın münasebetlerde uygulayıp uygulamadığım sorusuyla çok karşılaşıyorum. Mesleksel eğitimimiz bizi iyi ya da örnek anne baba olmak için yetiştirmeyi amaçlamıyor, üstelik bildiklerimizi uygulayabilmemiz yaşamın daha erken vakitlerindeki tecrübelerimizden etkileniyor. Nasıl bir anne babalık yaptığımı bana nasıl anne babalık yapıldığı, nasıl bir çocuk olmuş olduğum da belirliyor.
Edindiğim bilgiyi çocuklarımla bağlantılarıma nasıl aktardığıma gelince, en doğru yanıtı çocuklar verecektir… Yine de deneyeyim. İlk 1000 günü düşünelim. Gelişimin içinde barındırdığı “bütün mümkünleri” adeta hayranlıkla izlediğimi hatırlıyorum. Aynı zamanda, benim ve eşim Şule’nin kendi yaptıklarımız üzerinde tahminen ziyadesiyle durup düşündüğümüz, doğal gelişim üzerindeki etkimizi abarttığımız, aşırı sorumlu hissettiğimiz çok oldu. Bilgi sahibi olmak bu noktalarda anne baba olarak “haddimizi bilmemizi” sağladı; çocuklarımızın sonlarına, seçimlerine, yollarına saygılı olmamız gereğini hatırlattı. Bizi gerçekçi ama umutlu kıldı.
05:13
News
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
