Aşırı düşünmeye dair bilgiler vererek bundan kurtulmanın yollarını anlatan Doç. Dr. Berke Kırıkkanat, “Bozuk plak gibi bazı kanılara takılmış kendinizi düşünmekten alamıyor, zihniniz niyetlere hapsolmuş ana odaklanamıyor, geçmişin keşkeleriyle veya geleceğin kuruntuları/kabuslarıyla yaşıyor olabilirsiniz. Ancak bu durumdan kurtulmak sandığınız kadar zor değil” dedi.
Bir ya da birden fazla konu hakkında zihnin düşünce seyahatlerine çıkma eğiliminde olduğunu belirten Yeditepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Başkanı Doç. Dr. Kırıkkanat, düşünceler üzerine düşünme yetisinin (metacognition) insanları diğer canlılardan ayıran önemli bir yeti olduğuna dikkat çekti. Doç. Dr. Kırıkkanat, “Düşünceler üzerine düşünmenin sınırlarını bilememek bireyi aşırı düşünme tuzağına düşürmektedir” diye konuştu.
“Aşırı düşünme, tehlikeli, fonksiyonel ve sağlıklı olmayan bir düşünme alışkanlığıdır. Kanıların içeriğiyle tükenme halidir” diyen Doç. Dr. Kırıkkanat, “Aşırı düşünme, harekete dönüştürmek yerine bir düşünce üzerinde saatlerce zaman harcamayı da içinde barındırır. Karar vermeyi ve harekete geçmeyi zorlaştırır. Sorunu gereğinden fazla önem vererek düşünme halini kapsar” ifadelerini kullandı.
“Kontrol etme arzusu”
Doç. Dr. Kırıkkanat, insanların takılıp kaldığı noktaları şöyle sıraladı:
- “Bireyin hayatının her alanını kontrol etme dileği,
- “Belirsizliğe tahammülsüzlük,
- “Her şeye çare arama eğilimi,
- “Pişman olmaktan, başarısız olmaktan korkma,
- “Kusursuz olmak için çok çabalama,
- “Olayları felaketleştirme, yaşanılmış tecrübeleri aşırı genelleme, ya daima ya hiç düşünme üslubu.”
Doç. Dr. Kırıkkanat, aşırı düşünmenin yol açtığı sorunlara yönelik şöyle konuştu:
- “Düşük ruhsal ve bedensel enerji,
- “Düşük yaşam doyumu,
- “Odaklanma sorunları,
- “Ruhsal rahatsızlık,
- “Uykusuzluk,
- “Eylemsizlik hali.”
6 adımda aşırı düşünmeden kurtulmak için öneriler
Doç. Dr. Berke Kırıkkanat, aşırı düşünmeden kurtulmanın yollarını ise şu şekilde sıraladı:
“Düşüncelerinizi Fark Edin: Kanılar üzerine farkındalık, aşırı düşünme alışkanlığını azaltmada ilk basamağı oluşturur. İlgili fikirleri, ne zaman, nerede ve neye karşı oluşturuyorsunuz? Şuurlu farkındalık idmanlarıyla; şu an ne düşünüyorsunuz ve bu fikrin sizde ne hissettirdiğini ve hangi tür davranışlara yol açtığını gözlemleme fırsatı bulabilirsiniz. ‘Bu fikirler, gerçek mi? Şu an yaşanılan sorun, benim yetilerimle kontrol edebileceğim bir konu mu?’, ‘Şu anı geçmişin tecrübeleriyle mi yoksa geleceğin telaşlarıyla karşılıyorum?’ gibi yardımcı sorularla, yaşanılan süreci gözlemleme, tanım etme ve bir ad koyma söz konusu olabilir. Şuurlu farkındalık antrenmanlarıyla kendinizle olan bağlantınızı geliştirebilirsiniz.
“Yapabileceklerinize Odaklanın: Güçlü ve geliştirilmesi gereken taraflarınızı tespit edin. Zihin sorunlar için sorduğu sorulara cevap ararken benliğinize ilişkin farkındalığınız ve bilginiz (self-knowledge) yapabileceklerinize odaklanmanızı sağlar. İlgili farkındalık, her şeyi çözebilmenin mümkün olmadığını bireye hatırlatmaktadır.
“Düşünme Yanlışları Üzerine Çalışın: ‘Zihnin söylediklerinin gerçeklik payı var mı? Bu kanıların bir yararı var mı? Zararları neler? Bu durumun başka bir açıklaması olabilir mi?’ gibi yardımcı sorular, bunların sadece düşünce olduğuna dair farkındalığı artırır. ‘Ya daha kötü olursa?’ gibi felaketleştirici senaryolar, ‘Geçen imtihanda yapamadım, şimdi de yapamam’ gibi aşırı genellemeler, ‘Kusursuz olmalıyım. Olamazsam biterim’ gibi yap daima ya hiç düşünme yanlışları üzerine çalışma ve alternatif rasyonel düşünme biçimleri geliştirme, aşırı düşünme alışkanlığını azaltabilir.
“Dikkat Dağıtıcı Egzersizler Yapın: Fikirlerden kurtulmak veya bastırmak yerine dikkat dağıtıcı antrenmanlara başvurulabilir. Bunlar arasında bireyin güzeline giden aktivitelere / hobilere yönelmesi, etrafındaki bir objeyi 5 duyu organıyla, ‘Nasıl görünüyor, nasıl kokuyor, sesi nasıl, yumuşak mı, tadı var mı’ gibi sorularla tanımlamaya çalışması, güzeline giden bir yeri hayal etmesi ve o hayali 5 duyu organıyla deneyimlemesi gibi egzersizler destekleyici rol oynar. Kurtulmak yerine önce gözlemleme, tanıma ve fikrin yarattığı duyguyu kabullenme (Bu bir telaş, bu bir öfke gibi) aşırı düşünme ile başa çıkmada önemli bir basamaktır.
“Kusursuz Olmadığınızı Kabullenin: Yanılgıya, tüm olasılıklara açık olmak, psikolojik esnekliği beraberinde getirir. Hayatın her alanını kontrol etmenin mümkün olmadığını kabullenmek belirsizliğe karşı tahammülü arttırır. Kendimizi suçlamadan hata yaptığımızda kendimizi affedebilme aşırı düşünme girdabına düşmemizi engelleyebilir.
“Destekleyici Bir Etrafa Sahip Olmak: Hisler ve fikirler bulaşıcı olduğundan etrafımızdakilerin telaşlı ve olumsuz sözlerini beynimiz gerçeklik olarak algılayabilir. Bu bağlamda aşırı düşünme eğilimini tetikleyebilecek şahıslarla bağları sınırlı tutmak yardımcı olabilir.” (DHA)
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
02:00
News
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
