Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Alerji, bir kişinin bağışıklık sisteminin birçok kişi için zararsız olan etraftaki hususlara tepki vermesiyle meydana gelen durumdur. Çoğunlukla kişilerin toz akarlarında, evcil hayvanlarda, polenlerde, böceklerde, kenelerde, küflerde, yiyeceklerde ve ilaçlarda (ilaçlarda) bulunan hususlara alerjisi vardır. Alerjisi olanlar alerjenlere maruz kaldıklarında, inflamasyona yani kızarıklık ve şişliğe yol açan bir bağışıklık tepki geliştirebilirler. İnsanların büyük bir çoğunluğu ortak unsurlara karşı alerjik tepki gösterse de bazen çok nadir bireylerde nadir alerjiler olduğu gözlemlenebilir, tıpkı Ay’a ayak basan son insan olan NASA astronotu Harrison Schmitt gibi. İşte Ay’a yolculuk yapmadan önce bu alerjisinin farkında bile olmayan astronotun duyanlara hayret veren o kıssası.
AY’DAN DÖNÜNCE GÖZLERİ KAŞINDI, BURNU TIKANDI
Harrison Schmitt, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) 1972’deki Apollo 17 misyonu kapsamında görev alıyordu. Shmitt bir jeologtu ve Ay’daki görevi gezegenden örnekler toplamaktı. Gezegene ayak bastıktan sonra görev saati geldiğinde kıyafetlerini giymiş taş örnekleri toplamaya başlamıştı. Görev sonrası iniş modülüne girip üstünü çıkardığında ise kıyafetlerinin ve ekipmanlarının üzerinde kalan Ay tozları cildine temas etti. Epey normal olan bu durum onun için hiç de öyle olmamıştı. Ay tozları cildine temas eden Schmitt bedeninde bir tuhaflık fark etti. Bir anda gözleri kaşınmaya ve hapşırmaya başladı. Gözlerindeki kaşıntıya burun tıkanıklığı da eklendi. Schmitt’in ay tozuna alerjisi vardı ve tozun cildine temas etmesiyle daha önce hiç yaşamadığı alerjik tepkiler bir anda patlayıverdi.
NASA astronotlarından Eugene A. Cernan ve astronot Harrison Schmitt
Schmitt, 2019 yılındaki Starmus uzay şenliğinde yaşadığı bu tecrübesi şu sözlerle açıkladı: “Tozu ilk kokladığımda alerjik tepki gösterdim, burnumun içi şişti. Bunu sesimden duyabiliyordunuz. Sonra yavaş yavaş geçti. Dördüncü kez ay tozu koklayana kadar bu durum tam üç kez yaşandı.”
TOZUN YAPISI KESKİN VE İNCEYDİ
Ay tozuna karşı alerjik tepki gösteren tek kişi o değildi ve açıklamasında görev arkadaşlarından birinin de alerjik tepki nedeniyle komuta modülünden kıyafetleri çıkarırken işini durdurmak zorunda kaldığını söyledi. Schmitt, sorunun gelecekteki misyonlar için de sonuçları olduğunu ifade eden açıklamalarda bulundu. Schmitt, “İlerleyen yıllarda aya düzenlenecek gelecek vazifelerde toza daha çok maruz kalacak kişiler varsa bu kişilerin ay tozuna tepki gösterip göstermeyeceklerini bulmamız gerekiyor. Teklifim, asla Ay tozuna maruz kalmalarına izin verilmemeli. Kabinden, giysiden tozu uzak tutmak için mühendislik tahlilleri geliştirmek gerekiyor” dedi.
Harrison Schmitt’in yaşadığı bu olayı araştıran NASA yetkilileri, Ay tozunun yapısını inceledi. Bu toz ince ve keskin modüllerden oluşuyordu. Modüller, Dünya’daki tozlu sayılabilecek ortamlardan farklıydı çünkü Ay’da rüzgâr yoktu. Bu da toz parçacıklarının keskin ve köşeli olması anlamına geliyordu. Ay tozunun keskin yapısının insan bedeniyle temas etmesi halinde tahrişe ve alerjik tepkiye sebep olduğu kanıtlandı.
AKCİĞERLERDE AYLARCA ASILI KALIYOR
Ay tozunun oluşturduğu potansiyel sağlık riskleri bilim insanları tarafından incelenmeye devam edildi ve uzun süreli vazifelerde astronotlar için ay tozuna uzun süreli maruz kalmanın sorunlara yol açabileceğini buldular. Araştırmacıların bulgularını GeoHealth mecmuasında yayınlandı ve ay tozunun akciğer hücrelerindeki hücre ölümüne ve DNA hasarına yol açtığı görüldü.
Yapılan çalışmada ay tozunun saç telinden 50 kat daha küçük parçacıklardan oluştuğunu ve akciğerlerde aylarca asılı kalabildiği görüldü. İnsan uzay uçuşlarında görev alan bir akciğer fizyoloğu olan Kim Prisk ise konuyla ilgili, “Parçacık ne kadar uzun kalırsa, toksik etki mümkünlüğü o kadar artar” açıklamasında bulundu.
Astronot Harrison Schmitt’in yaşadığı durum Ay’da yapılması planlanan diğer vazifelerde yetkililer açısından iyi bir deneyim oldu. Astronotların güvenliği her şeyden değerliydi ve Ay tozundan zarar görmemeleri, Schmitt’in yaşadıklarının bir daha tekrarlanmaması için çalışmalar yapıldı.
Schmitt, Ay’da yürüyen ve yaşayan sadece dört kişiden biri. 1975’te NASA’dan ayrıldıktan sonra, 1977’de senatör olarak siyaset dünyasına adım attı. Ancak 2008 yılında siyasetle olan bağını da resmi olarak sonlandırdı.
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
02:00
News
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
