Ay’ın İçerisinde Ne Var: İşte Bilimin Yanıtı

Uzun yıllardır bilim insanlarının merak konusu olan Ay’ın iç yapısı, yapılan yeni araştırmalarla nihayet aydınlatıldı.

Fransa’daki Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden (CNRS) astronom Arthur Briaud liderliğindeki bir ekip, Ay’ın iç çekirdeğinin Dünya’nınkine benzer şekilde demirden oluştuğunu tespit etti.

Bu önemli buluş, Ay’ın manyetik alanının evrimi ve Güneş Sistemi’nin ilk milyar yılındaki ay bombardımanının zaman çizelgesi hakkında kritik bilgiler sunuyor.

Ay’ın iç çekirdeğinin yoğunluğu da yapılan araştırmalar sonucu netlik kazanmış durumda.

AY’IN İÇ YAPISI NASIL İNCELENDİ

Gök cisimlerinin iç yapısını incelemek için en etkili yöntem sismik datalardan yararlanmaktır.

Depremlerin yarattığı ses dalgalarının bir gezegen veya uydunun içindeki hususlarda hareket etme ve yansıma formu, bilim insanlarının o cismin iç yapısını ayrıntılı bir şekilde haritalandırmasına olanak tanır.

Apollo vazifeleri sırasında toplanan ay sismik verileri bulunuyor. Ancak, bu dataların çözünürlüğü, iç çekirdeğin durumunu doğru bir şekilde belirlemek için yeterli değil.

Briaud ve ekibi, bu sorunu aşmak için farklı bir yaklaşım izledi. Uzay vazifelerinden ve ay lazer menzili deneylerinden elde edilen verileri kullanarak Ay’ın çeşitli özelliklerinin bir profilini çıkardılar.

Bu özellikler arasında, Dünya ile olan yerçekimi etkileşimi nedeniyle deformasyon derecesi, Dünya’dan uzaklığındaki değişim ve yoğunluğu bulunuyor.

Daha sonra, çeşitli çekirdek tipleriyle modelleme yaparak gözlemsel datalarla en uyumlu olanı belirlediler.

AY ÇEKİRDEĞİNİN ÖZELLİKLERİ

Yapılan modellemeler sonucunda elde edilen bulgular epeyce ilgi çekici. Öncelikle, Ay’ın içindeki daha yoğun materyalin merkeze doğru çöktüğü ve daha az yoğun materyalin yukarı doğru yükseldiği ay mantosunun derinliklerinde aktif devrilme olayının gerçekleştiği tespit edildi.

Bu durum, Ay’ın volkanik bölgelerindeki bazı elementlerin varlığını açıklamak için uzun vakittir öne sürülen bir teoriydi ve bu araştırma bu teoriyi dayanaklar nitelikte.

Ayrıca, Ay çekirdeğinin Dünya’nınkine çok benzer olduğu belirlendi. Dışta sıvı bir katman ve içte katı bir çekirdekten oluşan bu yapıda, dış çekirdeğin yarıçapının yaklaşık 362 kilometre, iç çekirdeğin yarıçapının ise yaklaşık 258 kilometre olduğu hesaplandı.

İç çekirdeğin yoğunluğu ise metreküp başına yaklaşık 7.822 kilogram olarak ölçüldü, bu da demirin yoğunluğuna hayli yakın bir kıymet.

GELECEKTE AY’A DÖNÜŞ VE YENİ KEŞİFLER

2011 yılında NASA’dan Renee Weber liderliğindeki bir ekip de benzer bir araştırma yaparak, yaklaşık 240 kilometre yarıçapında ve metreküp başına yaklaşık 8 bin kilogram yoğunluğunda katı bir iç çekirdek tespit etmişti.

Briaud ve takımının bulguları, bu önceki araştırmanın sonuçlarını doğrulayarak Ay çekirdeğinin yapısı hakkında daha güçlü bir kanıt sunuyor.

Ay’ın oluşumundan kısa bir süre sonra, yaklaşık 3,2 milyar yıl önce azalan güçlü bir manyetik alana sahip olduğunu biliyoruz.

Manyetik alan, çekirdekteki hareket ve konveksiyonla oluştuğu için, çekirdeğin yapısı manyetik alanın nasıl ve neden kaybolduğuyla yakından bağlı.

İnsanlığın Ay’a geri dönme hedefi göz önüne alındığında, bu bulguların sismik olarak doğrulanması için uzun süre beklememiz gerekmeyebilir.

Ay’ın iç yapısını anlamak ve Ay’ın manyetik alanını araştırmak için yeni vazifelerin yapılması planlanıyor.