Sabah uyanıldığında ellerinde ve ayaklarında görülen kahverengi, turuncu lekeler halk arasında ‘şeytan kınası’ olarak isimlendiriliyor. Bazı yörelerde ‘melek kınası’ olarak da bilinse de, bu lekeler çoklukla şeytana atfediliyor.
2 NEDENİ VAR
Bazıları bu durumu uyurken şeytanlar tarafından düğüne götürülüp kına yakılmasına, kimileri ise ruhun vücuttan ayrılmasına bağlıyor. Tıp dünyası ise bu hurafelere karşı bir açıklaması var: ‘Tinea Nigra’ adı verilen ve ekseriyetle ellerde ve ayaklarda görülen bir mantar enfeksiyonu. Bu hastalığaysa fayohipomikoz adı veriliyor.
Öteki neden ise karotenoidler fazlalığı olarak karşımıza çıkıyor. Bedende antioksidan vazifesi yapan karotenoidler, bağışıklık sistemini güçlendirerek birçok hastalığa karşı bedeni koruyor. Turuncu, sarı ve yeşil yapraklı meyve ile sebzelerde bulunan karotenoidlerin aşırı ölçüde bedende bulunması, cildin sarı ve turuncu renk tonlarında olmasına yol açarak, aslında zararsız bir tablo olan karotenemiye neden olabiliyor. Özellikle bebeklerde çok sık görülen bu durum sarılıkla karıştırılabiliyor.
TİNEA NİGRA NEDİR?
Tinea nigra, Hortaea werneckii isimli bir mantardan kaynaklanır. “Tinea” sözü olağanda dermatofitler tarafından oluşturulan deri enfeksiyonlarına verilen bir isimdir; lakin çok yaygın bir şekilde kullanılmasından dolayı mantar enfeksiyonlarında da kullanılmaya devam etmiştir. “Nigra” ise “siyah” anlamına gelir. Yani “tinea nigra”, “siyah mantar enfeksiyonu” olarak Türkçeleştirilebilir.
Benzer semptomlara sahip enfeksiyon tipleri şunlardır (bu tabirlerin kimileri, oburlarının eş manalısı olarak da kullanılabilmektedir):
- Tinea Nigra,
- Keratomycosis nigricans,
- Microsporosis nigra,
- Pityriasis nigra,
- Tinea palmaris nigra,
- Piedra Nigra,
- Black piedra,
- Piedraia hortai
Dermatoloji Uzmanı Dr. Nazan Taşlıdere, Tinea Nigra’nın daha çok tropikal bölgelerde bulunan bir mantar çeşidi olduğunu belirtti. “Bulaşması için direkt toprakla temas edilmesi gerekmiyor. Nemli bir tahta kesiminden ya da bulunduğu yüzeyle temastan bile bulaşabiliyor” dedi. Mantar enfeksiyonu, bedene bulaştıktan 2 ila 7 hafta sonra ellerde ve ayaklarda renk değişikliği ile kendini gösteriyor. Bu yüzden birden fazla insan sabah ellerini yıkarken bu lekeleri fark ediyor.
TANI VE TEDAVİ SÜRECİ
Tinea Nigra’nın teşhisi için hastanın derisinden kazıntı metoduyla örnek alınıyor ve mikroskop altında inceleniyor. Dr. Taşlıdere, “Bazı işaretler görüldüğünde mantar enfeksiyonu tanısı koyabiliyoruz. Kültür testi de yapılabilir ve 1 hafta içinde siyah renkli bir küf üremesiyle teşhis kesinleşir” dedi. Bu mantar enfeksiyonu, mantar kremleriyle 2-3 hafta içinde tedavi edilebiliyor. Bazen mantarın yapısı kalın olduğunda kazıma işlemi de gerekebiliyor.
Bu mantar hastalığının bağışıklık sistemi zayıf olanlarda daha yaygın görüldüğünü belirten Dr. Taşlıdere, Tinea Nigra’dan korunmak için şu tavsiyelerde bulundu:
“Özellikle tropikal iklimlerde temasa dikkat etmek lazım. Nemli yüzeylere, toprağa direkt ve uzun süre temas etmemekte fayda var. Bu mantar, tuzlu suları çok seviyor, bu yüzden tropikal bölgelerdeki kumsallarda bulaşma riski daha yüksek.”
Dermatoloji Uzmanı Dr. Semra Akıntürk ise Tinea Nigra’nın diğer dermatolojik hastalıklardan ayırt edilmesinin kıymetine dikkat çekti: “Tinea Nigra zararsız bir enfeksiyondur, lakin cilt kanseri, benler, sistemik hastalıklar ve bulaşıcı diğer hastalıklarla karıştırılmamalıdır. Bu lekeler fark edildiğinde kesinlikle bir dermatoloğa başvurulmalıdır.”
KAROTENOİDLER NEDİR?
Bitkilerde bulunan, açık sarı ve kırmızı arası renkleri oluşturan pigmentlere karotenoidler denilmektedir. Karotenoidler, birçok meyve ve sebzede parlak kırmızı, sarı ve turuncu tonlardan sorumlu bitki pigmentleridir. Bu pigmentler bitki için önemli bir rol oynar. Ayrıyeten karotenoidler insan bedeninde antioksidan vazifesi de yapmaktadır. Yapılan araştırmalarda 600’den fazla karotenoid tipi vardır. En çok üzerinde araştırma yapılanlar alfa-karoten, beta-karoten, beta-kriptoksantin, lutein, zeaksantin ve likopendir.
Besin döngüsünü sağlayan fotosentez, bitkiler için önemli bir döngüdür. Bitkilerin yapısında bulunan bir bileşik olan karoten, fotosentez yapmakla vazifelidir. Fotosentez, bitkilerin yapısında bulunan klorofil sayesinde dışarıdan karbondioksiti alarak oksijeni geri vermesi ve kendileri için besin oluşturduğu bir süreçtir. Karoten bileşiği bedende;
- Tokluk hissi vererek kilo vermeyi hızlandırır
- Bağışıklık sistemini güçlendirerek birçok hastalığa karşı bedeni korur
- Kanser oluşumunun önlenmesi sürecine katkıda bulunur
- Soğuk algınlığına iyi gelir, detoks etkisi vardır
- Karaciğer yağlanmasını önleyici tesirleri vardır
- Katarakt oluşma riskinin düşürülmesinde rol oynar
- Gece körlüğüne iyi gelir
- Sinir sistemine iyi gelir, hafızayı güçlendirir.
KAROTENOİD FAZLALIĞI NEDİR?
A vitaminine dönüştürülmek üzere karaciğerde depolanan beta karotenin, günlük 6-12 miligram kadar kullanılması kâfi olacaktır. Beta karoten bedende fazla olması, pigment bozukluğuna neden olduğu için cildin sarı yahut turuncu bir görünmesine neden olmaktadır.
Karoten; turuncu, sarı ve yeşil yapraklı meyve ile sebzelerde bulunmaktadır. Havuç ve bal kabağında çokça bulunan karoten, ıspanak, domates, havuç, marul, salatalık, karalahana, brüksel lahanası, maydanoz, fasulye, dolmalık biber, pancar, brokoli gibi sebzelerin yanı sıra mısır, papaya, karpuz, kavun, elma, portakal, kayısı, incir, kivi, şeftali, mango ve ananasta da vardır. Renkleri çok olan meyve ve sebzelerindeki beta-karoten miktarı yüksek olmaktadır.
KAROTENEMİ NEDİR?
Hiperkarotenemi yahut karotenemi, aşırı karoten anlamına gelmektedir. Karoten açısından varlıklı besinlerin aşırı ölçüde tüketilmesi, kandaki karoten düzeyinin yükselmesine neden olmaktadır. Aşırı ölçüde havuç püresi içeren mamaları tüketen bebeklerde karotenemi görülmektedir. Karotenemi nedeniyle deri bir süre sonra turuncu yahut sarı renk almaktadır. Ciltteki bu renk değişiminin bir ziyanı yoktur.
ZARARLI MI?
Tehlikeli sonuçları olmayan karotenemi, derinin sadece sarı ya da turuncu renk almasına yol açmaktadır. Bu durum birçok zaman öbür bir hastalığın belirtisi olarak görünebilmektedir.
BELİRTELERİ NELER?
Tek belirti, cildin sarı ve turuncu arası bir renk tonunda olmasıdır. Fakat cilt rengi katiyetle kırmızıya dönmez. Cildin bu sarımsı renk değişikliği ksantoderma olarak da bilinmektedir. Avuç içleri ve ayak tabanlarında rengin bariz olması dikkat çekmektedir.
HANGİ PROBLEMLERE NEDEN OLUR?
Karoten birikimi bedendeki çeşitli dokularda ortaya çıkmaktadır. Derinin dış katmanı, stratum corneum, kalınlaştığı zaman ciltte daha besbelli hale gelmektedir. Yüksek derecede karoten düzeyleri ise cilt altındaki yağlar içinde aşırı ölçüde biriktiğinde cilt semptomlarına neden olma mümkünlüğü daha yüksektir. Sarı renk değişikliği, ellerde daha bariz ve özellikle de derisinin geri kalan kısmından daha hafiftir. Gözlerin (skleran) ve ağızın iç kısımlarının ‘beyazları’ karotenemide renksiz değildir, lakin su noktada sarılık ile karıştırılabilmektedir.
Sarılıktan farklı olarak, karotenemi epeyce zararsızdır ve sırf diyet değişikliği cildin sarı rengini yeniden değiştirmektedir.
Karotenemi için yapılması gereken bir tedaviye ihtiyaç yoktur. Rastgele bir ilaca gerek kalmadan kendi kendine geçen zararsız bir durumdur. Karoten açısından güçlü besinlerin düşük ölçüde alınması konusunda yapılacak bir diyet değişikliği başlatılmalıdır. Bununla birlikte, uzun vadede karoten içeren bu besinlerden tamamen kaçınılmamalıdır. Bu diyet tedbirleri birincil karotenemi için kafidir.
03:35
