Az Önce Düşündüğümüz Şeyleri Neden Unutuyoruz?

Hiç bir odaya girip oraya neden girdiğinizi unuttuğunuz ya da konuşmak üzereyken birdenbire ne söyleyeceğiniz hakkında hiçbir fikriniz olmadığını fark ettiğiniz oldu mu?

İnsan beyni normalde sayısız girdiyi, kanıyı ve eylemi istikrarlar, ancak bazen kısa devre yapıyor gibi görünür.

Peki az önce düşündüğümüz şeyi unuttuğumuzda gerçekte ne olur?

Neden unuttuğumuzu anlamak için öncelikle hafızamızın nasıl çalıştığını anlamak ve hafıza hakkındaki bazı efsaneleri ortadan kaldırmak gerekir.

Northeastern Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Susanne Jaeggi Live Science’a verdiği demeçte, “Hafıza tek bir şey değildir. Hafızanın çok farklı bileşenleri vardır ve bunlar da farklı bilişsel süreçlerle alakalıdır.” dedi.

Bu durumda, uzun süreli ve çalışan bellek gibi farklı hafıza tiplerini bilmek değerlidir.  

UZUN SÜRELİ HAFIZALAR

Uzun süreli hafızalar, beyinde bir ömre kadar uzun süreler boyunca depolanan bilgi, deneyim ve marifetleri içeren geniş ve çok yönlü bir hafıza kategorisidir.

ÇALIŞMA BELLEĞİNİN KAPASİTESİ SINIRLIDIR

Öte yandan, işleyen bellekteki kanılar bir seferde sadece saniyeler veya dakikalar boyunca zihinden geçer.

MIT’de nörobilim profesörü olan Earl K. Miller, “Kısa süreli bellek yanılsamaları insanların olaylardan sadece saniyeler sonra hatırladıklarını çarpıtabilir. Her yeni bilgi, iç diyalog ve duyusal girdi çalışma belleğinden geçer ve çalışma belleğinin belirli özellikleri muhtemelen bu niyetleri neden unuttuğumuzu açıklar. İlk olarak, çalışma belleğinin kapasitesi çok sonludur. Hududun tam olarak ne olduğu ve bunun nasıl test edileceği konusunda bazı tartışmalar var, ancak psikologlar insanların çalışma hafızalarında bir seferde sadece dört ila yedi bilgi “parçası” (harfler, sayılar, sözler veya cümleler gibi) tutabileceklerini tahmin ediyor.” diye konuştu.

KISA SÜRELİ ANILAR HIZLA SİLİNİYOR

Miller, beynin bu kesimlerin hepsinin aynı anda farkında olmak yerine, bir fikirden başkasına atladığını ve bu da niyetlerden birinin karışıklık içinde kaybolma mümkünlüğünü artırdığını açıkladı.

İkinci olarak ise beyin yeni bilgilere yer açmak için çalışma belleğindeki kıymetsiz şeyleri hızla siliyor.

Dolayısıyla, bu kısa süreli anılar uzun süreli anılara aktarılmadıkça (konsolidasyon adı verilen bir süreç), kısa süre içinde şuurlu kanıdan kaybolurlar.

BEYİN DAHA ÖNCEKİ NİYETLERİN İZİNİ KAYBEDİYOR

Miller, beynin aslında çoklu görev yapma yeteneğine sahip olmadığı için, çalışma belleğimiz farklı fikirlere dalarken farklı kanıları kaybetmek zorunda kaldığını söyledi.

Bu da beynin karmaşık öğrenme, karar verme ve muhakeme ile ilgili bir bölgesi olan prefrontal korteks tarafından denetlenen şuurlu bir çabayı ve dikkati gerektiriyor.

Dikkat bu fikirlerden sadece birine odaklanırsa ya da yeni bir yere yönlendirilirse, beyin daha önceki niyetlerin izini kaybediyor.

DÜŞÜNCELERİNİZİN İZİNİ SÜRÜN

Jaeggi, bir düşünce çoktan gittiğinde ne yapılması gerektiğine dair bir ipucu vererek, “Bağlamı yeniden yaratmak yardımcı olabilir” dedi.

Bu, daha önce bulunduğunuz odaya geri dönmek ya da niyetlerinizin izini sürmek anlamına geliyor.

Bu bağlam ipuçları, beynin çalışma belleğinde birkaç saniye geriye gitmesi ve kanıyı tamamen kaybolmadan önce geri getirmesi için ihtiyaç duyduğu ekstra desteği sağlayabilir.

YAŞ FAKTÖRÜ

Miller ise çalışma belleği fonksiyonunun kişinin 20’li yaşlarında zirveye ulaştığını ve orta yaşlarda azalmaya başladığını söyledi.