Bakan Mehmet Nuri Ersoy, proje kapsamında yabancı bilim heyetleri tarafından yürütülen arkeolojik kazılara, Türk bilim insanlarından birer “koordinatör hafriyat başkanı” atanacağını belirtmişti. Arkeologlar ise kararın doğru olmadığını ve kazıların ilerlemesini engelleyecek yönde olduğunu savunuyor. Proje kapsamında bakanlık hafriyat çalışmalarının 12 ay boyunca devam edeceği kararı da tartışma yarattı. Bakanlığın ayrıca, ekiplerin kazdıkları alanlardaki ilerlemelerin yavaş olduğuna yönelik çıkışları da arkeologların reaksiyonuna neden oldu. Arkeologlar bakanlığın açıklamalarını “vahim” olarak niteledi. “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında Ersoy şu sözleri kullanmıştı: “1860’lardan beri Efes kazılıyor.
Şu ana kadar yüzde 25’i çıkarılmış. Bu hafriyat programıyla birlikte gelecek dört yılda, ilk etapta bu seviyeyi yüzde 45’lere kadar çıkaracağız. Hierapolis’te de durum vahim! Orada yüzde 3.5 kazılmış. Oradaki hafriyat oranı da 2024 sonunda yüzde 20, 25’leri geçecek. Sonrasında da yüzde 45’i geçecek şekilde oranı hızlı bir şekilde artıracağız.” Arkeolojideki gelişmeleri bilim insanlarıyla konuştuk.
BÜROKRASİ KARAR VEREMEZ!
“KÜLTÜREL VE DOĞAL MİRASI İZLEME PLATFORMU” YÖNETİCİSİ ARKEOLOG NEZİH BAŞGELEN:
“Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy; yabancı kazılarla ilgili uyumu sağlamak üzere Türk bilim insanlarından birer ‘koordinatör hafriyat başkanı’ atayarak çalışmalarımızın ivmesini arttıracağız. Bu Türk arkeoloji tarihinin de dönüm noktasıdır. Yaklaşık 160 yıl önce yabancı heyetlerin liderliğinde başlayan hafriyat çalışmalarının tamamı bundan sonra daima böyle olacak şekilde Türk bilim insanlarının başkanlığı ve koordinatörlüğü altında yürütülecektir.’ diyerek bakanlığın yabancı kazılarla ilgili yeni siyasetini duyurmuştur. Bu doğrultuda Gordion, Arslantepe, Bergama, Afrodisias, Sardes, Labraunda, Sagalassos, Hattuşa gibi yabancı bilim heyetleri tarafından yürütülen 18 hafriyat alanına ‘koordinatör hafriyat başkanı’ atayarak yeni çalışmalarını başlattıklarını bildirmiştir. Tüm dünyada bilimsel hafriyat çalışmasını yürütenler hangi uzmanlar ile çalışacaklarını genellikle kendileri seçerler. İlgili bürokrasinin buna zorunlu ek yapmasına günümüz dünyasında pek rastlanmamaktadır. Bu atamalardan sonra söz konusu hafriyat projelerinin alandaki çalışmalarının ilmi, mali ve idari açıdan nasıl yürütüleceği ilgili kamuoyunca merak edilmektedir.
“HER ŞEYDEN ÖNCE AYIP BİR DURUM”
PROF. DR. SEVİL GÜLÇUR
Abuk bir şey bu yapılmak istenen. Herkesin işi başından aşmıştır, başka birinin işini niçin üstlensinler? Her şeyden önce ayıp bir durum. Bir arkeologa güveniyorsunuzdur ki onu görevlendirmişsinizdir. Bakanlıktan izin almışlarsa onların iyi arkeoloğlar olduğu ve Türkiye’ye hizmet ettiği belgelenmiştir. Esasen her hafriyatta bakanlık temsilcisi vardır. Hepimizi kontrol eder. Türk, yabancı ayrımı yoktur. Temsilci yapılan işleri görür harcamaların altına imza atar. Kazı başkanına, kazı başkanı atıyor. Bu mantık dışı.
“BAKANLIK ÖNCE KAÇAK HAFRİYATLARI ÖNLESİN”
ARKEOLOGLAR DERNEĞI GENEL BAŞKANI BÜLENT TÜRKMEN
“Uzun yıllardır bu alanlarda çalışma yürütmüş olan yabancı meslektaşlarımın oluşturduğu bir birikim var. Bu birikimi dikkate almadan, bu takımlarla birlikte bir müzakere yapmadan üstten alınan bu kararlar sistem olarak da doğru değil. Koordinatör atamalarının alanda yapılacak bilimsel çalışmalara olumsuz yansıması olur. Ayrıca Bakan Ersoy’un yaptığı açıklamalara göre çalışmaların “hızlıca” yapılacağına vurgu yapılıyor. Meğer mesleğe uygun olmayan uygulamalardan biri de işin hızlı yapılmasıdır. Hafriyatın, onarımın süratlice yapılması ne demek? Böyle bir uygulama, böyle bir telaffuz olabilir mi? Hızlı iş yapmak istiyorlarsa öncelikle kültür varlıklarının korunması, tahribatın, kaçak kazıların önlenmesi, sit alanlarının imara, ranta açılmasını durdursunlar.”
“ARKEOLOJİK HAFRİYAT BİLİMSELDİR”
PROF. DR. MEHMET ÖZDOĞAN:
Arkeolojik hafriyatlar bilimsel projedir. Koordinatör ataması; bir mimar bir katı yaparken başka bir mimar bulup “Sizde devam edin” demek gibi bir şey. Arkeolojik hafriyatlar bilimsel bir çalışmadır, geçmiş periyotlara ait, tüm insanlığın evraklarını, dataları taşıyan dolgulardaki bilgiyi ortaya çıkartmaya, bilim dünyasına kazandırmaya çalışan uğraşılardır, bilimin gereklerine göre yapılır. Arkeolojik hafriyat, müteahhidin yaptığı hafriyat değildir, toprağı kazan kepçeyi değiştirir ama çalışmayı yapan bilim insanını değiştiremezsiniz. Arkelojik dolgular insanların ortak belleğinin dokümanıdır, verisidir. Bunlar insanların ortak malıdır, bunlara sahip olmak sorumluluk getirir. Sorumlulukların birincisi bilimi, insanlığa ve gelecek nesillere doğru bir biçimde aktarılmalıdır. Arkeolojik bir hafriyata bu şekilde müdahale onu bilimsel olmaktan çıkarır, bir toprak hafriyatına dönüştürür. Bilimsel bir projeye kimse hiçbir şey monte edemez.
13:13
