Beyin Sıhhatinin En Büyük Destekçisi Oysaki Oymuş… İşte Yeni Araştırmanın Sonuçları

Tatmin edici bir gece uykusu, özellikle beyindeki zararlı toksinleri temizlerken uzun vakittir tüm hastalıklara çare olarak görülüyor. Sinirbilimciler uzun vakittir derin uykunun beyindeki sıkıntılı kalıntıların temizlenmesine yardımcı olduğuna, Alzheimer ve diğer demansın gelişiminde rol oynadığı düşünülen protein ve metabolitlerin birçoklarının atılmasına yardımcı olduğuna inanıyor.

Uyku, sıhhatin pek çok tarafı için hala hayati kıymet taşısa da İngiltere Demans Araştırma Enstitüsü profesörlerinden Bill Wisden, aktif olmanın toksinlerin temizlenmesinde aslında uykudan çok daha büyük bir rol oynayabileceğini söyledi, “Beyin temizliğinin uyanıklık durumunda epeyce etkili olduğunu gösterdik. Genel olarak, uyanık, aktif olmak ve idman yapmak beyni toksinlerden daha etkili bir şekilde temizleyebilir” dedi.

Bu, geceleri yedi saat uyumakta zorlanan herkes için elbet iyi bir haber. Sonuçta, yarım saatlik tempolu bir yürüyüş, gece boyunca dönüp durduktan sonra bile çoğumuzun başarabileceği bir şey. Wisden’ın önerisi, son yıllarda antrenmanın beynin tüm tarafları için ne kadar önemli olduğunu gösteren ve sayıları giderek artan araştırma sonuçlarıyla da örtüşüyor.

TOKSİN TEMİZLEME

Egzersizin beyindeki atıkların uzaklaştırılmasındaki rolü şu anda dünyanın dört bir yanındaki araştırma laboratuvarlarında aktif olarak araştırılan bir alan. Çalışma teorisi, sağlık durumunuza bağlı olarak farklı kişiliklere bürünebilen mikroglial hücreler olarak bilinen belli şekil değiştiren beyin hücreleriyle ilgili.

Şizofreni ve hatta Long Covid gibi bazı psikiyatrik durumlarda, hastalık süreci mikrogliaların gözle görülür şekilde dikenli bir form almasına neden olarak iltihap oluşturuyor ve beynin doğal işleyişine müdahale ediyor.

Ancak araştırmacılar, antrenmanın mikrogliaların daha sağlıklı bir anti-enflamatuar kisveye bürünmesini aktif olarak teşvik edebileceğinden şüpheleniyor. Bu da mikrogliaların faydalı çöpçüler olarak hareket edeceği, kalıntıları temizleyeceği ve nöronlar arasındaki sinaptik irtibatların pak olmasını ve düzgün çalışmasını sağlayacağı anlamına geliyor.

Kanada’daki Brock Üniversitesi’nde Doçent Dr. Rebecca MacPherson, “Mikroglia her şeyi incelemek için oradadır. Antrenmanın onları metabolizma eserlerini temizleme yollarını geliştirecek şekilde harekete geçirdiği fikrini araştırıyoruz” dedi.

BEYİN GÜBRESİ

Araştırmalar, fizikî olarak aktif olmanın tüm bunama cinslerinin riskini yüzde 28, özellikle de Alzheimer hastalığının riskini yüzde 45 oranında azalttığını tekraren gösterdi.

Yıllar boyunca bilim insanları, iştirakçilerin rastgele iki farklı kümeye ayrıldığı, bir kümenin bir idman programını takip ettiği ve oburunun hareketsiz kaldığı çeşitli deneyler gerçekleştirdi. Bu deneylerin neredeyse tamamında antrenman programı kümesinin bilişsel testlerde daha iyi performans gösterdiği, aynı eğilimin sağlıklı iştirakçilerde, felç geçirenlerde ve hatta Alzheimer hastalarında da görüldüğü rapor edildi.

Bunun büyük bir kısmının beyin kaynaklı nörotrofik faktör veya BDNF adı verilen bir molekülden kaynaklandığı düşünülüyor. Bu molekül, yeni nöronların büyümesini teşvik etme ve ortalarındaki irtibatları güçlendirme konusundaki harika yeteneği nedeniyle sinirbilimciler arasında ‘beyin gübresi’ olarak ün kazanmıştır.

MacPherson, “Kas kasılmaları BDNF’yi artırırken, kandaki trombositleriniz aslında çok fazla BDNF depolar. Dolayısıyla antrenman nedeniyle kan akışı arttığında, trombositleriniz dolaşıma daha fazla BDNF salabilir” dedi.

NE KADAR İDMAN VE HANGİ YOĞUNLUK EN GÜZELİDİR?

Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi (NHS), haftada beş gün, günde en az 30 dakika aerobik antrenman veya kalp atış suratınızı artıran fizikî aktivite yapmanızı tavsiye ediyor.

MacPherson, BDNF üretiminin antrenman yoğunluğu ile bağlı olduğunu, bu nedenle aralıklı antrenman gibi daha yüksek yoğunluklu aktivite biçimleri yaparken bedeninizin daha fazla üreteceğini söylüyor. Bununla birlikte, insanların yapabileceklerini hissettikleri şeyleri yapmalarının önemli olduğunu ve ne kadar hafif olursa olsun her türlü idmanın vücut ve beyin için bir ölçü yarar sağlayacağının da altını çiziyor.

MacPherson “Bence bir birey olarak, ne kadar vaktim var ve nelerden keyif alıyorum diye düşünmeniz gerekiyor. Sadece orta yoğunlukta antrenman yapabilseniz bile, BDNF’de yine de bir artış elde edersiniz ve ayrıca beyne daha fazla oksijen ve besin sağlayan kan akışının artması da beyin hücresi büyümesini artıracaktır” tabirlerine yer verdi.