Hepimiz binlerce lira saydığımız teknolojik aygıtları mümkün olduğunca uzun süreler kullanmak, en iyi verimi almak isteriz. Akıllı telefon ve tablet gibi eserlerde yükseltme, bakım yapmak pek mümkün değil. Bilgisayarlar tarafına geçtiğimizde ise sistemi hayata döndürmek, rahatlatmak ve hatta hızlandırmak mümkün. Biz de performansı artırmak için yapabileceğimiz şeylere bir bakalım istedik.
Herkes yeni nesil aygıtlara yüksek ölçülerde yatırım yapacak durumda değil. Ayrıca bütçeniz olsa bile, eski olarak nitelendirebileceğiniz aygıtlara hayat verebilir, birçok işte verimli şekilde kullanabilirsiniz.
Eski bilgisayarlar gündelik hayatta, iş ortamında ve hatta oyun için kullanılabilir. Daha yeni bilgisayarınız arızalandığında yedek bir makine olarak da iş görebilir. Ayrıca birazdan üzerinde duracağımız konular sadece eski bilgisayarlara özel değil. PC üzerinde yapabileceğiniz bazı yükseltmelerle birlikte daha kullanılabilir, daha stabil hale getirebilirsiniz. Özellikle de dizüstü bilgisayarlarda bu metotların tesirini daha fazla göreceksiniz.
Şimdi PC performansını artırmaya yönelik olarak uygulayabileceğimiz tekniklere bakacağız. Bazı formüller uğraştırıcı ve biraz maliyetli, bazıları ise birkaç dakikalık basit bir iş olabilir. Maddeleri mümkün epey anlaşılır ve kısa tutmaya çalışacağız.
İşletim sisteminizi hala mekanik bir sabit diskte (HDD) çalışıyorsanız, yapmanız gereken ilk şey bir SSD’ye geçiş yapmak. Bunu yaptığınızda ve işletim sistemini yeni şoföre kurduğunuzda büyük farklar hissedeceksiniz. Hem sistemin tepki süresi, hem veri transferi hem de tepkisellik açısından dünyalar kadar fark ortaya çıkacak.
SATA, M.2 ve NVMe: Hangi SSD Alınmalı?
Bilgisayarınızda gerçekleşen her işlem (açılış müddetleri dahil), sabit diske kıyasla çok hızlı gerçekleşecek. Ayrıca bir M.2 veya NVMe SSD şart değil, SATA tabanlı bir SSD yeterli. Bilgisayarınızın açılış müddetlerinden web’de gezinmeye, evrakları açma ve tepkisellikten oyunlara kadar her noktada gelişme hissedeceksiniz.
RAM desteği de bilgisayarınıza yeni bir soluk getirebilir. Hem kapasite artışı, hem çift kanal bellek kullanımı sayesinde sisteminiz rahatlayabilir.
Windows işletim sistemlerinde hiçbir işlem yapmıyorken bile yüksek ölçülerde bellek tüketimi gözlemliyoruz. Kapasite doluysa bilgisayarınızda takılma, yavaşlama ve uzun cevap müddetleriyle karşı karşıya kalabilirsiniz.
Görev Yöneticisi üzerinden bellek kullanımını anlık olarak takip etmek mümkün. Örneğin, ben 8 GB bellekli dizüstü bilgisayarımda birkaç sekme açıkken bile %75 bellek kullanımı görüyorum.
Bir diğer konu ise çift kanal RAM kullanımı. Çift kanallı bellekler, bant genişliğini ve bellek erişimini artırması başta olmak üzere birçok sebepten dolayı tek kanallı belleklere oranla gözle görülür performans artışı sağlıyor. Bellek bant genişliği artıyor, veri erişimi kolaylaşıyor, bellek denetimcisi daha verimli çalışıyor ve birden fazla görevi daha kolay şekilde yürütebiliyoruz. Dolayısıyla her türlü kullanım senaryosunda, özellikle de oyunlarda farkı kolayca hissetmek mümkün.
Sonuç olarak, RAM desteği bilgisayarınızın durumuna bağlı olarak büyük yarar sağlayabilir. Ancak maalesef ki her dizüstü modelinde kolayca RAM yükseltmek mümkün değil. Tam teşekküllü masaüstü bilgisayarlarda, tamamen modüler ve yükseltilebilir oldukları için RAM eklemesi bir sorun değil. Öte yandan bazı dizüstü bilgisayarlar bu lükse sahip değiller.
Çoğu çağdaş ultrabook’un RAM’i anakart üzerine lehimlenmiş halde geliyor, ekleme yapmak için ek bir slot bulunmuyor. Büyük boyutlu (14“-18”) modellerde ekstra bir SO-DIMM yuvası dahil edilebiliyor. Nitekim özellikle dizüstü bilgisayarınızın yükseltilip yükseltilemeyeceğini öğrenmek için biraz araştırma yapmanız gerekmekte.
4 GB RAM açıkçası günümüzde, özellikle de güncel Windows sürümlerinde yeterli değil. 8 GB kapasite, standart kullanım senaryoları için kabul edilebilir. Eğer bilgisayarınızı aktif kullanıyorsanız, bellek tüketen işlerle uğraşıyorsanız, oyun oynuyor veya video işleriyle de uğraşıyorsanız en az 16 GB RAM öneriyoruz.
Masaüstü veya dizüstü fark etmeksizin, bilgisayarların termal macunu kalitesine bağlı olarak belirli bir süre dayanır. Termal materyaller, zaman geçtikçe başlangıçta fabrikada uygulanan macun etkinliğini kaybetmeye başlayacaktır. Böylelikle CPU ve GPU sıcaklıkları yükselir ve termal daralma yaşanabilir. Yüksek sıcaklıklar biriken kir ve tozlarla birleştiğinde performans büyük ölçüde olumsuz etkilenebilir.
Masaüstünde termal macun değişimi nispeten kolay, ancak dizüstü bilgisayarın CPU ve GPU macununu yenilemek çok daha zordur. Eğer kendinize güveniyorsanız bu işlemi kendiniz yapın. Eğer kendinize güvenmiyorsanız ve elinizdeki bilgisayarı bir süre daha kullanmaya devam etmek istiyorsanız, bir ölçü ödeme yaparak güvendiğiniz kişiler aracılığıyla temizlik, termal macun değişimi yaptırın.
Masaüstü veya dizüstü fark etmez, fanlar her zaman düzgün şekilde çalışmalı. Kir ve toz fanı yavaşlatır ve hatta bir zaman sonra tamamen durmasına neden olabilir. Bilgisayarın soğutmasını geliştirmenin en etkili yollarından biri dahili fanları temizlemektir. CPU’nun üstünde bir fan, güç kaynağının içinde bir fan ve kasanın dört bir yanında birçok fan yer alır.
Bilgisayarınızı kapatın, kasayı açın ve her bir fandaki kiri ayrıntılı şekilde temizleyin. Fanları temizlemişken kasanın genel paklığını de yapabilirsiniz. Sisteminiz çok fazla kirlenmişse dışarı çıkarın, bir kompresör veya saç kurutma makinesi kullanın. Böylelikle çıkan kirler odanın başka taraflarına da yayılmaz.
Tozun biriktiği en yaygın yerler fan kanatları, radyatör ve güç kaynağıdır. Bunlar başta olmak üzere kasanın tamamını temizlemenizde fayda var.
Windows tarafından sunulan Disk Temizleme aracı, güvenli bir şekilde silinebilecek gereksiz evrakları keşfetmek için sistem üzerinde tarama yapar. SSD’lerin kapasitesi doldukça performansı yavaşlama eğilimindedir. Bu nedenle gereksiz belgeleri sildiğinizden emin olun, zaman zaman alan açmaya çalışın.
Windows’un yerleşik aracını açmak için Arama kutusuna “Disk Temizleyici” yazın.
Sistem belgelerini temizle öğesine tıklayın. Sistem, kısa bir taramadan sonra temizleyebileceğiniz tüm veri tiplerini listeleyecek.
Windows Update evrakları, geçici internet evrakları, aygıt sürücüsü paketleri ve Geri Dönüşüm Kutusu dahil olmak üzere silinecek veri çeşitlerini seçin. Ekran manzarasında görebileceğiniz üzere, biz şimdi 3 GB’a yakın alan açacağız.
SSD kapasitesinin büyük bir kısmı dolduğunda performans kayıpları yaşanabileceğini söylemiştik. Bu nedenle SSD performansından en iyi şekilde yararlanmak için büyük ve gereksiz belgelerden kurtulmalısınız.
SpaceSniffer ve WizTree gibi uygulamalarla SSD’nizi tarayabilirsiniz. Böyle programlar en çok yer kaplayan evrakları sırasıyla karşınıza getirecek. Dosyalar hakkında detaylı bilgi alabilir, tam dosya yollarını bulabilir ve hatta isterseniz bunları doğrudan uygulamadan silebilirsiniz.
Hepinizin bildiği gibi Windows’un performansı büyük ölçüde etkileyebilen birkaç farklı ön ayarı (ya da güç planı) var. İsimlerinden zati planın emelini anlayabilirsiniz: Güç Tasarrufu, İstikrarlı ve Yüksek Performans.
Windows üzerinden güç planını değiştirmek için pil simgesine sağ tıklayın ve ardından Güç ve Uyku ayarlarına (Güç seçenekleri) tıklayın. En iyi performansı istiyorsanız “Performans” ayarını seçebilirsiniz. Bunu yaptığınızda piliniz daha hızlı bitebilir ama en yüksek performansı elde edersiniz. Eğer prize takılı olarak kullanıyorsanız sorun yok.
Bonus: Gecikmeyi Azaltın ve Uyanma Mühletini Değiştirin
Windows Arama kutusuna “Güç planı seçin” yazın ve en ilk çıkan sonuca tıklayın.
Kullanmış olduğunuz veya yeni oluşturduğunuz güç planının yanındaki “Plan ayarlarını değiştir” seçeneğine tıklayın.
“Gelişmiş güç ayarlarını değiştir” seçeneğine tıklayın.
“Sabit diski kapatmak için beklenecek süre” kısmını sıfır olarak ayarlayın. Bu ayar sayesinde SSD’nin uyku moduna geçmesini engelliyor. Böylelikle diskin uyanması için fazladan süre beklemek zorunda kalmıyoruz.
PCI Express menüsünün altındaki Bağlantı Durumu Güç Yönetimi kısmından “Maksimum güç tasarrufu” ayarını “Kapalı” olarak değiştirin.
Bu ayar, PCIe veri yolunun hızı düşürmesini engelleyerek SSD performansını bir ölçü düşürebiliyor. Ayar kapalıyken bilgisayar daha fazla güç tüketiyor ancak gecikmeyi en aza indiriyor. Eğer bir masaüstü bilgisayar kullanıcısıysanız bu ayarı kapatarak performans avantajlarından faydalanabilirsiniz. Eğer dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız “Orta derece güç ayarı” seçeneğiyle güç tasarrufu ve performans arasında bir denge kurabilirsiniz.
Windows’u ve şoförlerinizi son sürüme güncelleyin. Sisteminiz ve donanımınız eski olsa bile, sunulan son sürüme geçmeye uğraş gösterin.
Windows Update’i kullanarak işletim sisteminizi güncelleyin. Mevcut olan tüm güncellemeleri indirin ve ardından bilgisayarınızı yeniden başlatın. Eğer Windows şoförleri güncellemezse manuel olarak kurulum yapabilirsiniz.
Donanımın tipine de bağı olarak, bazı şirketler sık sık, bazı şirketler ise ender olarak sürücü güncellemesi sağlıyor. Bu güncellemelerin temel amacı kusurları gidermek, performansı artırmak, uyumluluk sağlamak ve optimizasyon sağlamaktır. Nadiren de olsa sürücü güncellemeleri yaptığımızda çeşitli problemlerle karşılaşabiliyoruz. Ancak genel olarak driver güncellemeleri kullanıcının, son tüketicinin yararınadır.
Bu kalıcı bir çözüm değil ve basit görünüyor lakin etkili. Açık olan herhangi bir yazılım, arka planda çalışıyor olsa da her zaman bir ölçü RAM ve CPU kullanacaktır. O an işinize yaramayan uygulamaları kapatarak işletim sistemini bir nebze olsun rahatlatabilirsiniz.
Bunu yapmak için Görev Yöneticisi’ni açın (Ctrl+Alt+Del) ve “İşlemler” sekmesine gelin. Her uygulamanın sağ tarafında CPU, RAM, disk ve ağ kullanım oranını göreceksiniz. Bu izleme formülünü her türlü sistemde izleyebilirsiniz. Bazen ummadığınız şekilde sorunların tahliline büyük katkı sağlayabilir.
Kullanmadığınız uygulamaların üzerine sağ tıklayarak “Görevi sonlandır” demeniz yeterli.
Bu da aslında bir önceki konunun devamı niteliğinde. Bilgisayarınız gereksiniminiz olan ya da olmayan bir dizi yazılımla birlikte açılır. Kaynak tüketen bazı yazılımlar da performans düşüşüne neden olabilir.
Süreci yönetmek için Görev Yöneticisi’ni açın (Ctrl+Shift+Esc) ve “Başlangıç” sekmesine tıklayın. Karşınıza bilgisayarınız her açıldığında Windows ile birlikte her zaman başlayan uygulamaların bir listesi gelecek. Ayrıca durumlarını (etkin veya devre dışı olup olmadıklarını) ve ne kadar büyük bir tesire sahip olduklarını (Düşük, Orta, Yüksek) kontrol edebilirsiniz.
Herhangi bir programı durdurmak için adına sağ tıklayın ve ardından Devre Dışı Bırak’a tıklayın. Alternatif olarak, Windows arama kısmına “Başlangıç Uygulamaları” yazarak Ayarlar’a gidebilirsiniz.
Windows, gereksiniminiz olmayan önceden yüklü birçok uygulama ile birlikte geliyor. Bununla birlikte, tüm kullanıcılar bilgisayarı kullandığı süre boyunca daima olarak program yüklüyor. Kimilerine ihtiyacımız varken bazı kullanmadığımız uygulamalar zaman içinde birikiyor.
Uygulama temizliği yapabilmek için Ayarlar > Uygulamalar > Uygulamalar ve özellikler kısmından listeye göz gezdirin, işinize yaramayan oyun ve uygulamaları kaldırın. Alternatif olarak, “Program ekle veya kaldır” şeklinde arama yaparak farklı bir pencereyi kullanabilirsiniz.
Bunun için Windows Defender her zaman bilgisayarınızda aktif olsun, devre dışı bırakmayın. Defender’ın yeterli olmadığını düşünüyorsanız Malwarebytes, AdwCleaner, Microsoft’s Malicious Software Removal Tool ve Kaspersky Virus Removal Tool gibi üçüncü taraf araçları kullanabilirsiniz. Virüs kuşkunuz varsa birden fazla yazılım çalıştırıp işi garantiye alın.
Windows Bilgisayardan Nasıl Malware Temizlenir?
Performans seçeneklerinden görsel efektleri kapatmak bilgisayarı hızlandırmaya biraz olsun yardımcı olabilir. Bunu yapmak için Windows + R tuşlarına bastıktan sonra metin kutusuna “SystemPropertiesPerformance” yazın ve Enter’a basın. Alternatif olarak Ayarlar > Sistem > Hakkında > Gelişmiş sistem ayarları yolunu izleyerek Performans sekmesinden Ayarlar’a tıklayabilirsiniz.
“En iyi performans” için ayarla seçeneğini işaretleyebilirsiniz lakin bunu yaptığınızda Windows’un bazı görsel efektleri kaybolacaktır. Örneğin, bir pencereyi taşımak için sürüklerken pencerenin içeriğini görmezsiniz, sadece pencerenin kenarlarını temsil eden bir dikdörtgen görürsünüz. Aşağıdaki kutucuklardan istediklerinizi aktif edebilirsiniz.
İşletim sisteminizi en son kurduğunuzdan bu yana uzun bir süre geçtiyse, sıfırlama yapmak yıllar içinde birikmiş olabilecek yazılım şişkinliğini ortadan kaldıracaktır. Yıllar içindeki yazılım kalıntıları, kötü amaçlı yazılımlar ve kullanılmayan tüm her şeyden tek çırpıda kurtulabilirsiniz.
Bu herkesin vakit ayırıp yapmak isteyebileceği bir şey değil. Elbette temiz kurulum, yani format atmak her zaman daha güzeldir. Üşenmiyorsanız aşağıdaki rehberlerimizden de yardım alarak temiz kurulum yapabilirsiniz. Her zaman olduğu gibi, sıfırlama veya temiz kurulum yapmadan önce önemli evraklarınızı yedekleyin.
Windows 11 Nasıl İndirilir ve Kurulur?
UEFI Windows 10 Kurulum Rehberi
Temiz heyetimle uğraşmak istemiyorsanız “Fabrika ayarlarına sıfırlama” yapabilirsiniz. Bunun için Başlat > Ayarlar > Güncelleme ve Güvenlik > Kurtarma > Bu bilgisayarı sıfırla > Başlayın yolunu izleyin.
Hem Windows 10 hem de Windows 11, PC oyunları oynarken performansı artırmak için arka planda süreçler yapan Oyun Modu ile birlikte geliyor. Bu mod açıldığında arka plan misyonları sınırlanıyor, bildirimler duraklatılıyor, oyun oynarken bilgisayarın işletim sistemini güncellemesi engelleniyor ve “belirli oyuna ve sisteme bağlı olarak daha istikrarlı bir kare hızı elde edilmesi” (Microsoft dokümanlarına göre) sağlanıyor.
Yapılan performans test sonuçları oyun ve donanıma göre değişiklik gösterebiliyor. Bu nedenle en iyi performans için oyun modunu kapalı ve açık olarak test edin.
Windows, en popüler işletim sistemi olsa da her zaman en iyi seçim değil. Çok çeşitli donanımlarda çalışabiliyor lakin kaynak tüketimi epey yüksek. Ayrıca daima olarak sorunlar raporlanıyor.
Bu nedenle Windows’un hafif sürümlerine veya Linux dağıtımlarından birine geçebilirsiniz. Linux dağıtımları genellikle Windows’a göre daha hafif ve birçok seçenek var. Windows kullanmak istiyorsanız, birçok özelliği devre dışı bırakılmış Tiny10 ve Tiny11 gibi seçeneklere yönelebilirsiniz:
Eski Bilgisayarlar İçin Hafif Windows 10 Sürümü: Tiny10
Tiny11 Builder Artık Tüm Windows 11 Yapılarıyla Uyumlu
ChromeOS Flex ise bir diğer seçenek:
Eski Aygıtları Hayata Döndürecek İşletim Sistemi: ChromeOS Flex
06:20
06:20
News
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
