Bilim İnsanlarından Şaşırtan Keşif: Sivrisinekler İnsanları Takip Etmek İçin Kızılötesi Kullanıyor

Sivrisinekler, dünyanın birçok yerinde sadece can sıkıcı ısırıklara neden olmakla kalmıyor, aynı zamanda dang humması, sarı humma, Zika virüsü ve sıtma gibi önemli hastalıkların da yayılmasında rol oynuyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, sadece sıtma hastalığı 2022 yılında 600 binden fazla insanın ölümüne sebep oldu.

Bu nedenle bilim insanları, sivrisineklerin insanları nasıl bulduğunu ve ısırıklarını nasıl önleyebileceğimizi anlamak için çalışmalar yürütüyor.

KIZILÖTESİ KULLANIYORLAR

Kaliforniya Üniversitesi Santa Barbara (UCSB) araştırmacıları tarafından yapılan yeni bir çalışma, sivrisineklerin insanları bulmak için kızılötesi algılama yeteneğini kullandıklarını gösterdi.

UCSB moleküler biyoloğu Nicholas Debeaubien, “İncelediğimiz sivrisinek tipi olan Aedes aegypti, insan konakçı bulma konusunda olağanüstü yetenekli.” diyor.

Ancak sivrisineklerin görüşü zayıf ve kokular rüzgar gibi etkenlerle dağılabiliyor. Bu nedenle araştırmacılar, kızılötesi algılamanın sivrisinekler için daha güvenilir bir yol olabileceğini düşündü.

DENEYLER YAPILDI

Araştırmada, her biri 80 dişi sivrisineğin bulunduğu kafeslere farklı “sahte konakçılar” yerleştirildi. Bu konakçılar, termoelektrik plakalar, insan nefesindeki konsantrasyonda karbondioksit ve insan kokularından oluşuyordu.

Bazı plakalar insan derisi sıcaklığı olan 34 dereceye ayarlanırken, başkaları 29,5 derecelik ortam sıcaklığında tutuldu. Sivrisineklerin davranışları 5 dakika boyunca görüntüye kaydedildi.

Sonuçlar, sivrisineklerin sadece karbondioksit, koku veya kızılötesi gibi tek bir uyarana değil, bu faktörlerin kombinasyonuna tepki verdiğini gösterdi.

Kızılötesi radyasyon yayan plakaların, karbondioksit ve insan kokusu ile birlikte kullanılması, sivrisineklerin konak arama davranışını iki katına çıkardı.

Araştırmacılar ayrıca, sivrisineklerin antenlerinde bulunan ve sıcaklığa hassas bir protein olan TRPA1’in kızılötesi algılamada rol oynadığını doğruladı.

Bu proteinin genini etkisiz hale getirdiklerinde, sivrisineklerin kızılötesi ışınlara tepki vermediği gözlemlendi.

Bu bulgular, sivrisineklerin neden özellikle açıkta kalan deriye yöneldiğini ve bol giysilerin neden sivrisinek ısırıklarını önlemede etkili olduğunu açıklamaya yardımcı oluyor.

Bol giysiler, vücut ısısından yayılan kızılötesi ışınları dağıtarak sivrisineklerin bizi algılamasını zorlaştırıyor.

Araştırmacılar, bu keşfin sivrisineklerle mücadelede yeni metotların geliştirilmesine yol açabileceğini belirtiyor. Örneğin, cilt sıcaklığındaki termal radyasyonu taklit eden tuzaklar kullanılarak sivrisinekler yakalanabilir.