Bilim İnsanlarından Yeni Keşif: Mars’ta Evvelden Yaşam Var Mıydı?

Bilim insanları milyarlarca yıl önce Mars’ın atmosferinin ırmaklar, göller ve hatta tahminen de okyanuslar oluşturacak kadar yoğun ve sıcak olduğunu düşünüyor.

Gezegen soğuyup küresel manyetik alanını kaybettikçe, güneş rüzgarı ve güneş fırtınaları gezegenin atmosferinin önemli bir kısmını uzaya doğru aşındırarak Mars’ı bugün gördüğümüz soğuk ve kurak bir çöle dönüştürdü.

NASA’nın şu anda Mars’taki Gale kraterinde görev yapan Curiosity keşif aracı, gezegenin iklimsel değişimine dair yeni bilgileri ortaya çıkardı.

Kızıl Gezegen, yüzeyinde yaygın sıvı su ispatlarıyla yaşama elverişli olabilecek koşullardan, karasal yaşam formlarıyla uyumsuz, misafirperver olmayan bir ortama dönüştü.

YAŞAMI DESTEKLEDİĞİNE DAİR İSPATLAR ARIYOR

Mars yüzeyi şu anda soğuk ve yaşam için uygun olmasa da, NASA’nın robotik misyonları gezegenin uzak geçmişte hayatı desteklemiş olabileceğine dair ispatlar arıyor.

Araştırmacılar Curiosity’deki aletleri kullanarak Gale kraterinde bulunan karbonca zengin minerallerin izotopik bileşimini analiz ettiler ve Kızıl Gezegen’in eski ortamını şekillendiren iklimsel değişikliklere dair yeni bilgiler sundular.

Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayınlanan araştırmanın baş yazarı David Burtt, “Bu karbonatların izotop değerleri aşırı miktarda buharlaşmaya işaret ediyor ve bu karbonatların muhtemelen sadece geçici sıvı suyu destekleyebilecek bir iklimde oluştuğunu gösteriyor. Örneklerimiz Mars yüzeyinde yaşamın (biyosfer) bulunduğu eski bir ortamla dengeli değil, ancak bu durum bir yeraltı biyosferi veya bu karbonatlar oluşmadan önce başlayıp sona eren bir yüzey biyosferi mümkünlüğünü ortadan kaldırmıyor.” dedi. 

İZOTOPLAR NEDİR?

İzotoplar bir kimyasal elementin farklı atom kütlelerine sahip varyantlarıdır.

Suyun buharlaşması sürecinde, karbon ve oksijenin daha hafif izotopları atmosfere daha kolay kaçma eğilimi gösterirken, daha ağır izotoplar kalır ve daha yüksek konsantrasyonlarda birikerek sonunda karbonat kaya oluşumlarına dahil olur.

Bu mineraller, iklim kayıtları olarak hareket etme yetenekleri nedeniyle büyük bilimsel ilgi görmektedir.

Karbonatlar, oluştukları ortamlar hakkında sıcaklık, asitlik, suyun ve atmosferin kimyasal bileşimi gibi bilgileri koruma edebilir.

Çalışma, Gale kraterinde bulunan karbonatların oluşumu için iki olası sistem önermektedir.

BUZUN VARLIĞINA İŞARET EDİYOR

İlk senaryoda, karbonatlar krater içinde tekrarlanan nem ve kuraklık döngüleri yoluyla oluşmuş olabilir.

İkincisinde ise oluşum, yüksek oranda tuzlu ve soğuk su şartlarında, kriyojenik süreçler altında gerçekleşmiştir ki bu da oluşum sırasında buzun varlığına işaret etmektedir.

Makalenin ortak müelliflerinden NASA Goddard’dan Jennifer Stern, “Bu oluşum düzenekleri, farklı yaşanabilirlik senaryoları sunabilecek iki farklı iklim rejimini temsil ediyor. Islak-kuru döngü, daha yaşanabilir ve daha az yaşanabilir ortamlar arasındaki değişimi gösterirken, Mars’ın orta enlemlerindeki kriyojenik sıcaklıklar, suyun birçoklarının buzda kilitlendiği ve orada bulunanların son derece tuzlu ve yaşam için beğenilen olmayan olduğu daha az yaşanabilir bir ortamı göstermektedir.” dedi.

KANIT SAĞLAYAN İLK ÇALIŞMA

Eski Mars için bu iklim senaryoları, belirli minerallerin varlığı, küresel ölçekte iklim modellemesi ve belirli kaya oluşumlarının tanımlanması gibi çeşitli ispatlara dayanarak aslında önerilmişti.

Ancak bu çalışma, bu iklim senaryolarını doğrulayan kaya örneklerinden doğrudan izotopik kanıt sağlayan ilk çalışmadır.

Mars karbonatlarında bulunan ağır izotop değerleri, karasal karbonat minerallerinde gözlemlenenlerden önemli ölçüde daha yüksektir ve Mars’tan gelen malzemelerde şimdiye kadar kaydedilen en yüksek karbon ve oksijen izotop pahalarını temsil etmektedir.

Araştırma grubuna göre, ağır karbon ve oksijen izotopları bakımından bu kadar zengin karbonatların oluşumunu açıklamak için her iki iklim senaryosuna da (nem ve kuraklık döngüleri ile soğuk ve tuzluluk koşulları) ihtiyaç var.

İKİ İLA ÜÇ KAT DAHA BÜYÜKTÜ

Burtt, “Bu karbon ve oksijen izotop bedellerinin Dünya’da veya Mars’ta ölçülen her şeyden daha yüksek olması, çoka kaçan bir sürece (veya süreçlere) işaret ediyor. Buharlaşma Dünya’da önemli oksijen izotopu değişikliklerine neden olabilirken, bu çalışmada ölçülen değişiklikler iki ila üç kat daha büyüktü.

Bu iki anlama gelmektedir:

İzotop kıymetlerinin bu kadar ağır olmasına yol açan aşırı derecede bir buharlaşma vardı ve bu daha ağır kıymetler korundu, bu nedenle daha hafif izotop değerleri yaratacak herhangi bir süreç büyüklük olarak önemli ölçüde daha küçük olmalıydı.”