Bill Gates’in Desteklediği Güneş’i Karartma Projesine Tepkiler Büyüyor

İklim değişikliğiyle mücadele için yeni ve tartışmalı bir teknoloji olan “güneş blokajı” planı, Microsoft’un kurucusu Bill Gates ve diğer teknoloji devlerinin takviyesini alarak büyük bir proje haline geldi.

Planın temel amacı, güneş ışığının bir kısmını Dünya’nın atmosferinden yansıtarak küresel ısınmayı yavaşlatmak.

Ancak bu teşebbüsün çevresel etkileri, bilim insanları ve hükümetler arasında önemli telaşlara yol açıyor.

AMAÇ GÜNEŞ IŞINLARINI ENGELLEMEK

Girişim sermayesiyle desteklenen “Make Sunsets” isimli yeni bir şirket, bu vizyonu gerçeğe dönüştürmeye çalışıyor. Şirket, Meksika’nın Baja şehri üzerinde balonlar kullanarak stratosfere sülfat bazlı aerosoller saldı.

Bu aerosoller, güneş ışığını yansıtarak Dünya yüzeyine ulaşan ısı ölçüsünü azaltmayı hedefliyor.

Ancak jeomühendislik biliminde “stratosferik aerosol enjeksiyonu” olarak bilinen bu teknik, çevresel ve sosyal riskleri nedeniyle tartışmalı bir çözüm olarak görülüyor.

ÜNLÜ İSİMLER DESTEKLİYOR

Bill Gates’in yanı sıra OpenAİ CEO’su Sam Altman gibi isimler de projeye finansal destek sağlıyor.

Güneşi kapatmak üzerine çalışan bu ve benzeri teşebbüsler, hızlı ve piyasa odaklı tahliller arayan büyük teknoloji yatırımcılarından önemli ölçülerde fon topluyor.

Örneğin, benzer bir firma olan İsrailli Stardust Solutions, 15 milyon dolar fon toplayarak bu alanda büyümeyi hedefliyor.

TEPKİLER BÜYÜYOR

Make Sunsets’in çevre dostu şirketlere sattığı “soğutma kredileri,” projeyi finanse etme amaçlı bir gelir modeli olarak sunuluyor.

Ancak birçok uzman, bu modelin iklim krizine uzun vadeli çözüm sunmadığını, bilakis potansiyel tehlikeler doğurduğunu savunuyor.

İklim bilimciler, bu tür projelerin bölgesel iklim değişikliklerine yol açabileceği, hatta Atlantik jet akımlarını değiştirebileceği konusunda uyarıyor.

Bu durumun mahsul kıtlığı, kuraklık, kasırga gibi felaketleri tetikleyebileceği ve bazı tropikal hastalıkların kuzey bölgelerine yayılabileceği kaydediliyor.

Amerikan Üniversitesi’nde iklim teknolojisi araştırmacısı olan Dr. Shuchi Talati, şirketin iş planını “spekülatif ve değeri düşük bir ‘çöp kredi’ şekli” olarak nitelendirerek tenkitlerini dile getirdi.

Talati, iklim krizinin ticari tahlillerle çözülemeyeceğine, bu tür projelerin daha çok geçici önlemler sunduğuna inandığını söyledi.

Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden araştırmacı Adrian Hindes ise bu küçük çaplı projelerin küresel sıcaklıkları anlamlı bir şekilde düşürmek için yetersiz kaldığını belirtiyor.

MEKSİKA’DAN SERT TEPKİ

Geçtiğimiz yıl Meksika Çevre Bakanlığı, Make Sunsets’in kendi sınırları içinde izinsiz deneyler yürütmesine sert tepki gösterdi.

Ülke yönetimi, bu tür deneylerin çevresel ve sosyal etkileri konusunda topluma bilgi verilmediğini belirterek projeyi yasa dışı ilan etti.

Buna rağmen şirket, projeyi çevre dostu bir çözüm olarak sunmaya ve ‘soğutma kredileri’ satarak faaliyetlerini sürdürmeye çalışıyor.

DOĞAL DENGELERİ BOZABİLİR

Jeomühendislik araştırmacıları, stratosferik aerosol enjeksiyonu (SAİ) gibi tekniklerin atmosferdeki doğal dengeleri bozabileceğini, böylece kuraklıklar ve düşük ziraî verim gibi sorunlara yol açabileceğini düşünüyor.

Dr. Hindes, atmosferdeki CO2 düzeyinin yükselmesiyle bitkilerin su tutma kapasitelerinin arttığını ve bu durumun daha az nemli bir atmosfer yaratarak kuraklık riskini artırdığını ifade ediyor.

Bununla birlikte, iklim değişikliğine yönelik bu tür müdahalelerin, hala bilimsel belirsizliklerle dolu olduğuna dikkat çekiyor.

Jeolog Dr. David Kitchen, bu tür jeomühendislik projelerinin uzun vadeli çözüm getirmediğini vurguladı.

Kitchen’a göre, güneş blokajı gibi projeler, karbon iktisadının yönetimindeki başarısızlıklarımızın bir göstergesi.

Kitchen, bu projelerin okyanus asitlenmesi gibi küresel meseleleri çözmeyeceğini, bilakis sırf geçici bir rahatlama sunacağını dile getirdi.

Bill Gates ve diğer teknoloji önderlerinin desteklediği bu tür projeler, iklim krizine yönelik piyasa bazlı yaklaşımlar olarak ele alınırken, birçok eleştirmen bunun sadece iklim değişikliği krizine karşılık olarak alınan bir geçici çözüm olduğunu savunuyor.

Güneş blokajı gibi formüllerin yaratacağı uzun vadeli etkiler belirsizliğini korurken, bilim insanları ve hükümetler arasındaki tartışmaların daha da alevlenmesi bekleniyor.

Güneş ışığını yansıtma, okyanuslardaki mikro kabarcıklar ve daha parlak bitkiler gibi başka jeomühendislik teorileri de gündemde.

Ancak bu yaklaşımların Dünya’nın doğal dengesini nasıl etkileyeceği konusunda bilimsel görüş ayrılıkları devam ediyor.