Craig Thompson’la tanışmam ‘Blankets – Örtüler’ grafik romanıyla olmuştu. Thompson’ın kurduğu dünya, yaptığı çizimler ve kurduğu bağıntılar bana o kadar etkileyici gelmişti ki yazmayla uğraşan, bunun için zaman ve emek harcayan birisi olarak imrendirici görünmüştü. Görsel olarak bir öyküyü anlatabilmek başlı başına ayrı bir kısımken, böylesine insanın içine işleyen bir mevzuyu o görsel anlatıyla buluşturabilmek çok daha önemli bir işti. O denli ki telefonuma, tabletime çizim uygulamaları indirdim, heves ettim, deneyeyim istedim. O kadar zor, o kadar zaman isteyen bir iş ki.
Aradan zaman geçti, telefonumdan ve tabletimden uygulamaları kaldırdım. Zati telefonla, tabletle olacak iş değil diye düşündüm. Benimki saflık işte. İnsanlar bu işe ömrünü adıyor, sen çabucak heves ettiğinin peşine düşüyorsun. Ara ara raftan ‘Blankets’ı alır bakarım. Çok iyi gelir. Çizimleri, hissettirdikleri, düşündürdükleri… Thompson böyle bir yazar-çizer.
‘Habibi’yi bu hislerle okumaya başladım. Bana neler yaşatacağını, beni hangi döngüye sokacağını bilerek. Azı yok, fazlası var. ‘Blankets’ için bir başyapıt olduğunu düşünürdüm. ‘Habibi’, birkaç adım daha ötede bir iş. Hayretlik. Benim için o denli. 672 sayfa boyunca beni içine hapseden bir şaheser. 7 yıllık bir çalışmanın ürünü. Siz okuyup bir gün içinde bitiriyorsunuz. Bitirdiğinizi düşünüyorsunuz. Lakin bir diğer yandan da hissediyorsunuz ki hikaye zihninizde yaşamaya, kendi devinimi içinde çalışmaya, kurduğu görsel dünya kendini ansıtmaya devam edecek. Bu o kadar güzel, o kadar güzel bir hissiyat ki. Tanım etmenin gerçekten zor olduğu edebi zevk tarifin karşılığı bence budur. Metnin bizatihi sizde yer edinmesi ve o hissin size bir süre daha eşlik etmesi.
İKİ KÖLE ÇOCUĞUN HAYAT MÜCADELESİ
‘Habibi’, Thompson’ın tahminen de en çok ses getiren çalışması. Okurlarını Orta Doğu’nun çöl rüzgarlarına, açlığa, yoksulluğa, eşitsizliğe, su savaşlarına, yırtıcı kapitalizmin insanı ezişine götürürken bir yanıyla da zengin kültürel mirasına doğru unutulmaz bir seyahate çıkardığı görsel bir hazine. Tam bir sanat yapıtı. Dinler tarihine, efsanelere, insanların inançlarının şekillenmesine, onların masumane hallerine, çocukluklarına, kardeşliklerine, aşklarına, dostluklarına bakan, bunu iki karakteri üzerinden gerçekleştiren bir kitap ‘Habibi’.
Eser, Dodola ve Zem isminde iki köle çocuğun hayat çabasını konu alır. Bu iki karakter, zorlu bir dünyada masumiyet, sevgi ve hayatta kalma savaşı verir. Dodola şimdi çocukken ailesi tarafından evlenmek üzere bir adama satılır. Çocuk Dodola, satıldığı adamın yanında hem yetişkinliği öğrenir hem de okuyup yazmayı. Kocası bir hattattır. Çoğalttığı metinlerdeki öyküleri Dodola’ya da anlatır. Bu kıssalar Dodola’yı yaşadığı eziyetten bir müddetliğine kurtarır. Bir akşam vakti evlerine baskın yapılır, adam öldürülür, Dodola köle pazarında satılmak üzere esir alınır. Dodola, şimdi 9 yaşındadır.
Bu pazarda 3 yaşında, daima ağlayan Zem’le tanışır. Bir yolunu bulur Dodola, Zem’le birlikte kaçarlar. Çölün ortasında iki çocuk bir başlarına kalırlar. Bir gemi bulurlar. Onun içine yerleşirler. Senelerce orada yaşarlar. Buralarda Thompson’ın çizimleri, ‘Habibi’yi hem bir hikaye anlatımı hem de bir sanat yapıtı haline getirir. Sanatkarın dinler tarihine merakı ve onu manaya çabası, ayrıntılı çizimler ve Arap kaligrafisinin güzellikleriyle sayfalardan taşar. Her bir panel okuyucuyu görsel bir şölene davet eder.
Romanın devamında öyküye farklı temalar da girer: Bunların arasında cinsiyet, din, aşk, kölelik, ekoloji gibi konular yer alır. Thompson, bu temaları Orta Doğu’nun tarihi ve mitolojisiyle ustalıkla harmanlayarak okuyuculara zengin bir tecrübe sunar. Aynı zamanda çağdaş dünyanın sorunlarına da değinerek çevresel yıkım, kaynakların tükenmesi ve ekonomik eşitsizlik problemlerinde değinir.
Karakterler açısından bakıldığında, Dodola ve Zem, insan ruhunun karmaşıklığını ve direncini gözler önüne serer. Dodola, zorluklara karşı gösterdiği yürek, zeka ve hayatta kalma çabasıyla kadın gücünü simgelerken Zam ise kimlik arayışı, ait olma ihtiyacı ve Dodola’ya olan bağlılığıyla öne çıkar. İkilinin bağlantısı, kardeşlikten sevgiliye, ebeveyn-çocuk alakasına kadar uzanan derinlikte duygusal bağlar barındırır ve aşkın, bağlılığın farklı taraflarını yansıtır.
‘Habibi’, bana göre Thompson’ın karakter yaratıcılığının ve grafik roman formunda gösterdiği ustalığının bir göstergesi. Sadece bir okuma tecrübesi değil, aynı zamanda üzerinde düşünülecek ve tartışılacak pek çok soruyu ve mevzuyu doğuran edebi bir sanat yapıtı.
Ve evet, bana yeniden çizim programlarını, uygulamalarını indirten bir kitap. Safça. Heyecanla. Hevesle.
13:11
