Çernobil Hariç Tutma Bölgesi’nde (CEZ) bir ötücü kuş (songbird) olmak hiç de kolay değil. Yeni bir araştırma, radyasyonlu çorak toprakta yaşayan kuşların radyasyon düzeyleri ile bağırsak mikrobiyomları arasında bir bağlantı buldu ve sıhhatlerinin yaşadıkları sıkıntılı bölgeden etkilendiğini ortaya koydu.
CEZ, Ukrayna’da 26 Nisan 1986’da meşhur nükleer felaketin meydana geldiği Çernobil Nükleer Santrali’ni çevreleyen yüksek derecede kirlenmiş bir alan. Santralin 38 yıl önce kapatılmasından bu yana, yüksek radyasyon düzeylerine rağmen insan faaliyetlerinin yokluğunda biyoçeşitlilik hızla arttı. CEZ’in yaban hayatını inceleyen çok sayıda etkileyici çalışma olmasına karşın, radyolojik kirlenmenin kuşların gelişimini nasıl etkilediğini analiz eden çok az çalışma bulunuyor. Jyväskylä Üniversitesi’nde doktora araştırmacısı olan Sameli Piirto yaptığı açıklamada, “Radyolojik kirlenmenin yaban hayatı üzerindeki sonuçları, özellikle de yaşamın erken periyotlarında yaban hayatı için oluşturduğu riskler hala büyük ölçüde bilinmemektedir. Radyolojik kirlenme, organizmaların başa çıkması gereken ek bir gerilim faktörü yaratarak şimdi tam olarak anlaşılmamış sayısız sonuca yol açıyor. İnsanlık daha da nükleer bir gelecek peşinde koşacaksa bunun etkilerini incelemek hayati ehemmiyet taşıyor” dedi. Yeni çalışmada Piirto ve ekibi, radyasyonlu ortamın iki yaygın Avrupa ötücü kuş çeşidi olan büyük baştankara (Parus major) ve alaca sinekkapanı (Ficedula hypoleuca) nasıl etkilediğini inceledi. Biri yüksek radyolojik kirliliğe sahip oburu nispeten düşük kirliliğe sahip iki farklı bölgeye birkaç kuş kutusu yerleştirildi ve kuş çeşitleri bir dizi test kullanılarak karşılaştırıldı. Araştırma sonucunda yüksek derecede kirlenmiş bölgelerde daha az yuva bulunurken, üreme ekolojisi veya yavru sağlığı açısından önemli bir farklılık görülmedi. Aynı derecede şaşırtan bir şekilde, kirlenmiş bölgelerdeki kuşların beslenmelerinde daha fazla böcek çeşitliliği vardı. Bununla birlikte, bazı önemli farklılıklar tespit edildi. Kuşların dışkılarından alınan DNA örnekleri, sıhhatin önemli bir belirleyicisi olan bağırsak mikrobiyomlarının bileşimini gösterirken, radyasyonun kuşları nasıl etkilediğine dair daha fazla bilgi sağladı. İlginç bir şekilde, çevresel radyasyon düzeyleri bağırsak mikrobiyomunda bulunan bakteri çeşitliliğini etkilememiş, lakin içindeki farklı bakteri çeşitlerinin oranlarını değiştirmiş. Piirto, bu sonuçların, radyolojik olarak kirlenmiş bölgelerdeki kuş ekolojisini anlamak için ilginç bir arka plan oluşturduğunu ve bize radyasyonun yavru kuşlar üzerindeki etkileri hakkında değerli yeni bilgiler verdiğini belirtiyor. Farklılıklar değersiz gibi görünebilir, lakin diğer araştırmalar radyasyonun CEZ’deki kuşları çok daha derin bir şekilde etkilediğini gösteriyor. Çernobil yakınlarında yaşayan 48 türe ait 550 kuş üzerinde 2011 yılında yapılan bir tahlilde, düşük düzeyli radyasyonun gelişimlerini engellemesi sonucunda kuşların başlarının ve beyinlerinin daha küçük olduğu görüldü. Hatta bunun kuşların bilişsel yetenekleri üzerinde bir etkisi olup olmadığı konusunda da spekülasyonlar ortaya atıldı.
03:39
