Dem Parti Heyetinin İmralı Ziyareti: Yeni Sürecin İlk Adımı Mı, 2013-2015 Arasında Çözüm Sürecinde Neler Yaşanmıştı?

TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder ve Van Milletvekili Pervin Buldan’dan oluşan heyetin 9 yıl sonra ilk kez dün terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan’ı İmralı’da ziyaret etmesiyle MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Öcalan’a davetinden sonra sürecin ilk somut adımı atıldı. İmralı’ya son heyet ziyareti 5 Nisan 2015’te gerçekleşmişti. Peki, 2013-2015 yılları arasında çözüm sürecinde neler yaşandı?

NE OLMUŞTU | Bahçeli’nin DEM Parti ile tokalaşması ve Öcalan çağrısıyla başlayan süreçte neler yaşandı?

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli 22 Ekim’de partisinin grup toplantısında terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan’a yönelik “Şayet terörist başının tecridi kaldırılırsa gelsin DEM Parti Grup toplantısında konuşsun. Terörün bittiğini, örgütün lağvedildiği ilan etsin” açıklamasını yapmıştı. Bahçeli’nin bu davetinden 67 gün sonra Önder ve Buldan’dan oluşan DEM Parti heyeti İmralı’da Öcalan ile görüştü. İmralı’daki görüşmenin ardından akıllara 2013-2015 arasındaki çözüm süreci geldi. 

DEM Parti’den İmralı görüşmesine dair açıklama: Öcalan’dan “Çağrı yapmaya hazırım” mesajı

İlk adım MİT’ten geldi, heyet gecikmeden İmralı’ya gitti

2013 – 2015 arasındaki ilk çözüm süreci, periyodun MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın 2012 yılının Aralık ayında İmralı’ya giderek terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan’la görüşmesiyle fiilen başlamıştı. Fidan’ın ziyaretinin ardından 3 Ocak’ta BDP Batman Milletvekili Ayla Akat Ata ve Mardin Bağımsız Milletvekimi Ahmet Türk’ten oluşan heyet, Öcalan’ı ziyaret etti. Ortadan bir hafta geçmişken 9 Ocak’ta aralarında PKK’nın kurucularından Sakine Cansız’ın da bulunduğu 3 kadın Paris’te düzenlenen silahlı saldırıda öldürüldü.

İmralı’ya ikinci ziyaret 23 Şubat’ta BDP’li milletvekilleri Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder ve Altan Tan’dan oluşan heyet tarafından gerçekleştirilmişti. Önder ve Buldan’dan oluşan heyet, üçüncü kez 18 Mart’ta; Selahattin Demirtaş, Önder ve Buldan’dan oluşan heyet, dördüncü kere 3 Nisan’da İmralı’yı ziyaret etmişti. 2015 yılına kadar devam eden İmralı ziyaretlerine; Leyla Zana, İdris Baluken, Hatip Dicle ve Ceylan Bağrıyanık gibi isimler de eklendi.

Öcalan’ın mektubu, Akil İnsanlar Heyeti, Meclis’te Araştırma Komitesi…

18 Mart’taki ziyaretin ardından Abdullah Öcalan’ın mektubu MİT tarafından BDP’ye iletildi ve 21 Mart 2013’te Diyarbakır’daki Nevruz kutlamalarında Buldan ve Önder tarafından okundu. PKK’nın sınır içinden çekilmesinin ilk adımı olan bu ilk mektubun etkisiyle 3 Nisan’da belirlenen Akil İnsanlar Heyeti, 4 Nisan’da devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’la ilk toplantısını yaptı.  

9 Nisan’da AK Parti Kırıkkale Milletvekili Ramazan Can’ın verdiği önerge ile terör sıkıntısının tahliline yönelik sürecin değerlendirilmesine ilişkin Meclis Araştırma Komitesi kurulmasına karar verildi. CHP ve MHP, 4 Nisan’da çözüm süreci için kurulacak komisyona üye vermeyeceklerini duyurmuştu. Komisyonda sadece AK Parti ve BDP’li milletvekilleri yer aldı. Komite, 2 Aralık’ta meseleye ve çözüme ilişkin yaklaşımlar, terör-şiddet-çatışma tahlili ve uluslararası örnekler, meseleye ve çözüme etki eden kişisel ve toplumsal psikolojik ögeler, Akil İnsanlar Heyeti’nin çalışmaları ile çözüm sürecinde önemli alanların yer aldığı 438 sayfalık bir rapor yayımladı.

15 Nisan’daki İmralı ziyaretinin ardından Önder, PKK’nın 25 Nisan’da sınır dışına çekilmeye başlayacağını söylemiş; Kandil’deki toplantıda PKK da 8 Mayıs’tan itibaren çekilmenin başlayacağını belirtmişti. 5 Temmuz’da da BDP Eşbaşkanı Gülten Kışanak ve DTK Eşbaşkanı Ahmet Türk, Kandil’e giderek PKK idaresiyle görüştü.

Olaylar ve protestolar süreci olumsuz etkiledi

9 Eylül’de PKK’nın hükümetin adım atmadığı gerekçesiyle çekilmeyi durduğunu açıklamasının ardından 30 Eylül’de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan “Demokratikleşme Paketi”ni açıklamıştı.

Başbakan Erdoğan, 16 Kasım’da Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani ve Kürt sanatçı Şiwan Perver’i Diyarbakır’da ağırladı.

Çözüm sürecine ilişkin en kapsamlı yasal düzenleme 10 Temmuz 2014’te yapıldı. Kamuoyunda “çözüm süreci yasası” olarak bilinen “Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanun Teklifi” TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

7-8-9 Ekim 2014’te ise IŞİD’in Kobani’deki saldırıları yurt genelinde protesto edildi. Protestolar sonucu resmi verilere göre 35 il ve 96 ilçede yaşanan olaylarda 37 kişi, İnsan Hakları Derneği (İHD)’nin raporuna göre de 46 kişi hayatını kaybetti.

Süreç sekteye uğradı. 19 Ekim’de Başbakan Davutoğlu, Akil İnsanlar Heyeti’yle görüşme gerçekleştirdi. Aynı gün HDP heyeti Kandil’de örgüt yöneticileriyle görüştü. 25 Ekim’de PKK’nın Hakkari Yüksekova’daki saldırısında 3 asker hayatını kaybetti.

Dolmabahçe görüşmelerine Erdoğan tepkisi 

Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan, İçişleri Bakanı Efkan Ala, AK Parti Grup Başkanvekili Mahir Ünal, Kamu Nizamı ve Güvenliği Müsteşarı Muhammed Dervişoğlu ile Sırrı Süreyya Önder, Pervin Buldan ve İdris Baluken 28 Şubat 2015’te Dolmabahçe Sarayı’nda bir araya geldi. Tarihe “Dolmabahçe Mutabakatı” olarak geçen görüşmelerde PKK’nın silah bırakmasına yönelik çağrı ve silah bırakmaya yönelik 10 unsurluk teklif listesi Önder tarafından kamuoyu ile paylaşıldı.

Haziran 2015’teki genel seçimlere parti olarak girme kararı alan HDP’nin Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, seçimler öncesi Meclis’teki grup toplantısında Erdoğan’a “Seni başkan yaptırmayacağız. Seni başkan yaptırmayacağız. Seni başkan yaptırmayacağız” diye seslendi.

22 Mart’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan Dolmabahçe açıklamasını doğru bulmadığını belirterek, “Onların okuduğu metinle Yalçın Bey’in okuduğu metin birbirinden tamamen ayrı. Ben oradaki toplantıyı da doğru bulmuyorum. Çünkü bu toplantıda Başbakan Yardımcısı’yla parlamento içinde olan bir kümenin yan yana o resmi vermesini doğru bulmuyorum” dedi ve sürecin sonunu getirdiği iddia edilen açıklamalardan birini yaptı.

Çözüm süreci sona eriyor… PKK: “Silah bırakmaya HDP ya da Öcalan karar veremez”

7 Haziran 2015’teki genel seçimlerde HDP, yüzde 13 oyla barajı geçip 80 vekil çıkardı. Yüzde 41’de kalan AK Parti tek başına iktidar olamadı. Seçimin ardından KCK yetkilileri Öcalan’ın silah bırakma davetine tepki gösterip; “PKK’nın Türkiye’ye karşı silahlı çabayı bırakma konusu ve bunun iradesi tamamen bize aittir. Şunu herkes bilmelidir ki HDP, PKK’nın yasal partisi değildir. Dolayısıyla böyle bir çağrıyı HDP yapamayacağı gibi, mevcut İmralı şartlarında bulunan Abdullah Öcalan’ın böyle bir çağrıyı yapması mümkün değildir” açıklamasını yaptı. 11 Temmuz’da da Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Çözüm sürecini anlamadılar, şu anda bu buzdolabındadır” dedi ve bu demeç sürecin fiili bitişi olarak değerlendirildi.