Depresyonun Soğuk Algınlığı ve Grip Gibi Bulaşıcı Olduğu Ortaya Çıktı! ‘Tıpkı Bir Kişinin Esnemesiyle Karşısındaki Kişinin Esnemesi Gibi…’ | Bu Nasıl Oluyor, Nelere Dikkat Etmeli?
Depresyonun Soğuk Algınlığı ve Grip Gibi Bulaşıcı Olduğu Ortaya Çıktı! ‘Tıpkı Bir Kişinin Esnemesiyle Karşısındaki Kişinin Esnemesi Gibi…’ | Bu Nasıl Oluyor, Nelere Dikkat Etmeli?
Dünya genelinde depresyon hadiselerinde artış gözlemleniyor. Bu artış, çağdaş yaşamın getirdiği gerilim, teknolojinin yaygınlaşması ve sosyal münasebetlerdeki değişimler gibi çeşitli faktörlere bağlanıyor. Ayrıca pandemi süreci, belirsizlik ve ekonomik zorluklar gibi yeni gerilim kaynakları da sorunu giderek artırıyor. İngiltere merkezli Ulusal İstatistik Ofisi’nin son anket sayıları, her beş kişiden birinin orta veya şiddetli depresif semptomlar bildirdiğini ortaya koydu. Üstelik bu rakam, evvelki üç yıla kıyasla yüzde 60 daha yüksek. Pekala depresyon oranlarının çığ gibi artmasının başka bir nedeni var mı? Örneğin, depresyon soğuk algınlığı ya da grip gibi bulaşıcı olabilir mi? Bu sorudan yola çıkan Finlandiya’daki Helsinki Üniversitesi’nde psikoloji doçenti olan Christian Hakulinen liderliğindeki ekip, 16 yaşından itibaren 11 yıl boyunca 700 binden fazla çocuğun sağlık kayıtlarını inceledi. JAMA Psychiatry mecmuasında yayımlanan çalışmanın sonucuna göre sınıftaki bir öğrencide bariz depresyon belirtileri görülmesi durumunda, sınıf arkadaşlarının da aynı hastalığa yakalanma ihtimalinin en az yüzde 9 daha fazla olduğu görüldü. 11 yıllık çalışma boyunca, birden fazla depresyon belirtisi olan sınıf arkadaşı olanların kendilerine teşhis konulması riskinin en az yüzde 18 daha fazla olduğu görüldü. Gelir seviyesi gibi etki edebilecek faktörler hesaba katılarak sayılar düzeltildiğinde de depresif bir öğrenci ile sınıf arkadaşları arasında artan depresyon arasındaki ilişki devam etti. En dikkat cazibeli olansa depresyonun zamanla etki gücü azalsa da, öğrencilerin okuldan ayrılmasından sonra 11 yıla kadar devam etti. Daha önce yapılan araştırmalar da depresyonun bulaşıcı olabileceğini öne sürmüştü. Örneğin, Clinical Psychological Science mecmuasında yayımlanan 2014 tarihli bir ABD araştırması, depresif fikrin üniversitedeki oda arkadaşları arasında yayılabileceğini buldu. Indiana’daki Notre Dame Üniversitesi’ndeki psikologlar, rastgele çiftler halinde oda paylaşmaları için atanan 108 öğrenciyi inceledi. Öğrenciler ilk aydaki düşünce usulleri, gerilime maruz kalma durumları ve ruh halleri hakkında çevrimiçi bir ankete katıldılar. Daha son belli aralıklarla tekrar anket çalışmasında yer aldılar. Araştırmacılar özellikle depresyonla kontaklı bir düşünce tipi olan ruminasyonu incelediler. Ruminasyon, genellikle zihinsel niyetlerin yoğun bir şekilde ele alınması anlamına geliyor. Bu terim genellikle olumsuz kanıların, tasaların veya sorunların daima olarak zihinde döndürülmesi ve üzerinde düşünülmesi durumunda kullanılıyor. Araştırmacılar, bir oda arkadaşının üniversite günlerine alışkanlık haline gelmiş bir şekilde ruminasyon yaparak başlamış olması durumunda, daha önce ruminasyondan uzak olan oda arkadaşının da bu alışkanlığı edineceğini buldular. İlginç olansa ruminasyon yapmayan öğrencilere göre iki kat daha fazla depresif semptom yaşıyorlardı. ‘KİŞİNİN BEDENİNE ALDIĞI MİKROP GİBİ PSİKOLOJİK RUHSAL MİKROPLAR DA NİYETLERİMİZDE YER ALIYOR’Konuyu Uzman Psikolog Deniz Mutlu’ya danıştığımda “Depresyon gerçekten bulaşıcı… Bir kişinin oburunun yaptığı hareketi yaparken, gözlemlerken veya imgelerken beyindeki aynı nöronların etkileşimiyle ‘ayna nöronlar’ ortaya çıkıyor. Bu durumu bir kişinin esnemesiyle karşısındaki kişinin aynı anda esnemesi gibi örneklendirebiliriz.
Bireyin fizikî olarak bedenine aldığı mikrop gibi psikolojik ruhsal mikroplar da niyetlerimizde yer alabilir. Burada önemli olan kendimize yansıttığımız davranış ve hislerimizin farkındalığı” dedi. DEPRESYONUN BULAŞICI OLMASINDAKİ ANA ÖGELER NELER?Bulaşıcılıktaki ana ögelere da değinen Mutlu, “Karamsar olmak ve kötüyü konuşmak tetikleyici bir faktör olmakla birlikte; bireyin kendini üzgün ve mutsuz hissetme hali, konsantrasyon eksikliği, iştah değişiklikleri, uyku meseleleri, rutin işleri yapamama durumu ve cinsel isteksizlikler hem ruhsal hem fizikî açıdan etkiliyor” ifadelerini kullandı. YÜZDE 9 ÖNEMLİ VE CİDDİYE ALINMASI GEREKEN BİR SONUÇYapılan tahlilde en ilgi alımlı olan depresyona sahip birinden olmayan birine bulaşıcılık ihtimalinin yüzde 9 olarak açıklanması. Bu oran pek de küçümsenecek gibi durmuyor. Yüzde 9’u nasıl pahalandırmak gerekiyor?Bu soruma “Yüzde 9 önemli ve ciddiye alınması gereken bir sonuç” diyen Deniz Mutlu, “Ayna nöron örneklendirmesinde olduğu gibi; kişinin yapmadığı herhangi bir davranışı izlemesi veya maruz kalmasıyla güya kendi yapıyormuş gibi beyindeki aktivitelerin artmasına neden oluyor. Bu sebeple ayna nöronlar bireyin diğer insanların davranışlarını gözlemleyerek ve taklit ederek yeni marifetler öğrenmesini sağlıyor. Yani depresyon belirtisinin bir şahısta görülmesi halinde, sınıf arkadaşlarında görülme olasılığın artışı ayna nöronlardır” dedi. DEPRESYONUN BELİRTİLERİ NELER?Depresyonun belirtilerine de dikkat çeken Mutlu, “İntihar niyetleri, değersizlik hissi, suçluluk duygusu, ilgi kaybı, çökkün ruh hali, sesler duyma, hayaller görme, halsizlik, hareketlerde yavaşlama durumu, iştah kaybı, kilo kaybı, uykuya meyil veya uyku müddetinde azalma veya uyuyamama durumu, unutkanlıklar ve ağır durumlarda kendine zarar verme eğilimleri gibi belirtiler görülebilir” ifadelerini kullandı.
DİKKAT! DEPRESYON ÜÇ FARKLI EVREDE GÖRÜLÜYORDepresyonun risk faktörleriyle ilgili bilgiler paylaşan Deniz Mutlu, “Kötü ve travmatik çocukluk geçirme, daha öncesinde depresyon geçirme, ailede depresyon varlığı, ilaçlar, hormonal değişiklikler ve bazı hastalıklar risk faktörleridir.Burada önemli olan depresyonun evresi… Depresyon üç farklı evrede görülebilir; hafif depresyon, orta şiddette depresyon ve ağır depresyon…” dedi. Mutlu, şu önemli bilgilerin altını çizdi:– Hafif depresyon, depresyonun ilk evresidir. Hüzün, yorgunluk, isteksizlik, uyku sorunları, yemek yeme nizamında değişimler görülebilir. Kişinin günlük hayatını etkiler ancak iş ve aile hayatında etkisi görülmez. — Orta şiddetli depresyonda ise kişinin günlük ve sosyal yaşantısı önemli şekilde etkilenir. İş ve sosyal hayatta zorlanmalar, başarısızlık hissinde artış ve yaşam kalitesinde olumsuzluklar görülür.
Ağır depresyon ise, kişinin hayatını epey zorlaştıran intihara kadar gidebilecek niyetlerin ortaya çıktığı bir evredir. Sosyal hayatında ve işinde büyük sorunlar oluşturur. Bu sebeple kişinin profesyonel yardım alması son derece değerlidir. DEPRESYONDAN KURTULMAK İÇİN NELER YAPILMALI?Bu noktada bireyin depresyonda olduğunu kabul etmesi ve harekete geçmesinin çok önemli olduğunun altını çizen Deniz Mutlu, “Kişi, yakınında olan aile ve arkadaşlarıyla irtibatını en etkili şekilde oluşturmalı. Günlük hayattaki düzen kesinlikle devam etmeli. En değerlisi de umutsuz olup içe kapanılmamalı” dedi. Depresif bir halde olmamak için de ihtarlarda bulunan Mutlu, “Her zaman kendinizi motive edecek maksatlar belirleyin. Haftalık planlamalar yapın ve uygulamaya çaba gösterin. Alkol, sigara kullanmayın. Vücudunuza ve fikirlerinize sabır gösterin” şeklinde konuştu. Fotoğraflar: iStock
13:13
