Doğada Toplanması Yasak: Kastamonu’da 12 Dekar Alanda Dikim Başladı

Tıbbi ve aromatik bitkiler sınıfında yer alan ve endemik tür olması sebebiyle tabiattan toplanması yasak olan vsalebin Kastamonu’da dikimine başlandı. Özellikle ilaç endüstrisinde, yapıştırıcı ve dondurma üretiminde kullanılan salebin yetiştiriciliğinin arttırılması için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından üreticilere destek veriliyor.

Bakanlık tarafından 2023 yıkında hayata geçirilen “Doğan Toplama Değil, Tarlada Salep Yetiştiriciliği” projesi çerçevesinde, Kastamonu’da İl Tarım ve Orman Müdürlüğü nezaretinde salep alanları kuruldu. Kastamonu’da il genelinde 12 dekar alanda kurulan salep alanlarında dikim başladı. Salep alanlarının gelecek yıl 30 dekar alana çıkartılması hedefleniyor.

Kastamonu’daki salep üretimi ile ilgili bilgi veren Kastamonu İl Tarım ve Orman Müdürü Bekir Yücel Tanrıkulu, “Salep, ülkemizde genellikle doğada yetiştirilen bir eserdir. Son yıllarda Tarım ve Orman Bakanlığımızdan izinli olmak kuralıyla yetiştiriciliği de yapılmaya çalışılan bir ürün. Salep gıda endüstrisinde genellikle yapıştırıcı olarak kullanılan bir eserdir ama dondurma imalinde da kesinlikle olması gereken bir ürün. Salep aynı zamanda kış mevsiminde insanların zevkle tüketebileceği içeceklerin başında gelen önemli bir ürün. Ülkemizde, salep ihtiyacı hem ülke içerisinde karşılanmakta hem de yurtdışından ithalat yoluyla salep ihtiyacı giderilmektedir. Doğada salep çok yaygın, özellikle Batı Karadeniz’de Kastamonu ve Sinop başta olmak üzere, Kahramanmaraş ve Isparta bölgesinde de genellikle doğada çok yaygın olarak bulunmaktadır. Son vakitlerde artık yetiştiriciliği de yapılmaya çalışılan bir ürün. Tabiattaki gibi salebin yetiştiriciliği kolay değil. Doğada toplanması yasak, belli koşullara bağlı bir ürün. En azından endemik bir bitki olduğundan dolayı toplanması yasak olan bir ürün. Bu sebeple yetiştiriciliği konusunda son yıllarda Tarım ve Orman Bakanlığımızın desteklediği hem de farklı projeler sayesinde desteklenen bir ürün. Özellikle Tıbbi Aromatik Bitkilerin yetiştiriciliğini yaygınlaştırmak için başı çeken eserlerden bir tanesi oluyor. Ülkemiz için şu anda en dikkat çekici bir ürün. Yetiştiriciliği bir o kadarda zahmetli bir ürün, bir o kadarda denenmesi gereken bir ürün. Çünkü yetiştiriciliğiyle ilgili çok farklı usuller ve metotlar denenmekte. Bunların hepsinde de maalesef şimdi standart bir ölçü oluşturulamadı. Biraz uzun süre denenmesi gereken bir ürün. En ülkü koşullarının yetiştiricisi tarafından kesinlikle kendi toprağında oluşturulması gerekiyor. Bu da birkaç yılı bulabiliyor. Bu yüzden küçük alanlardan başlanılarak büyümeye doğru gidilme metodu uygulanıyor” dedi.

Salep yetiştiriciliğinin Kastamonu’da yaygınlaştırıldığını ifade eden Tanrıkulu, “Bulunduğumuz yerde de hem IFAD projesi kapsamında hem de bizim Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı tarafından desteklenen projelerle Kastamonu’da yetiştiriciliğini yapmaya çalışıyoruz. Ayrıca yetiştiricilerimizde bizlerden izin alarak kendileri tohum bulabilirlerse, bunları belgelendirebilirse kendileri de dikim yapabilir, salep yetiştirebilir.

Bu kapsamda Kastamonu’da 12 dekar alanda salep yetiştiriciliği mevcut. Ama önümüzdeki yıl bizlerinde desteklediği projelerle birlikte Kastamonu’da 2025 yılı içerisinde 25-30 dekar alanda salep yetiştiriciliği uygulama bahçesi olacak. Özellikle 2023 ve 2024 yıllarında Kastamonu’da salep üzerine derneğimizde kuruldu.

Bununla birlikte sahil ilçelerimizde de kendileri kurdukları birlikler bulunuyor. Bu iki örgütümüzde birlikte Kastamonu’da yetiştiricilik alanında önemli çalışmalar yapılmaya başlandı. 2024 yılına kadar 12 dekar gibi bir alanda salep yetiştirilirken 2025 yılı itibariyle artık 25 ya da 30 dekar alanda salep yetiştiriciliği yapılmış olacak” diye konuştu.

Kastamonu’nun merkez ilçesine Kayı köyünde salep yetiştiriciliği yapan Ziraat Mühendisi Ferdi Doğdu ise, “500 metrekarenin üzerinde bir alanımız mevcut. Bu yıl bu kadar planlama yaptık lakin önümüzdeki yıl bu ekim alanını daha da arttırmayı hedefliyoruz. Şu anda bitkinin artık nelere hassas olduğunu, nelere daha çok ihtiyaç duyduğunu anlamış durumdayız. Bitkiyi şu anda bizler daha da geliştirme evresindeyiz. Bu yıl ekimlerimiz biraz gecikti, tohumlarımız ve ekim alanımız biraz fazla olduğundan dolayı geciktik. Ayrıca salep dikiminin personelliği biraz zahmetli, bu ürünü dikebilen çok fazla bilen birileri de ne yazık ki yok. Dikim düzgün olmadığı surece de iyi bir ürün almamız çok zor. Bu yüzden biraz ihtimamla, biraz yavaş dikerek ilerliyoruz. Ama istediğimiz ve planladığımız gibi ilerliyoruz” şeklinde konuştu.

“25-30 ÇEŞİT SALEP ORKİDESİ MEVCUT”

Osmanlı kayıtlarında salebin mevcut olduğunu ve padişah içeceği olarak tüketildiğini söyleyen Doğru, “Bu yüzden salebin tarih değeri de yüksek bir eserdir. Salep, tarihler boyunca tüketilen bir eserdir. Bu yüzden salep, günümüze kadar insanlar tarafından tüketilerek günümüze kadar geldi. Salep, tabiattan toplanarak tüketiliyordu. Salebin yetiştiriciliği söz konusu değildi. Lakin tüketilen bir ürünün üretilmemesi de söz konusu olamaz. Bu noktada Kastamonu florasına baktığımızda da 25-30 çeşit zaten oluşan salep orkidesi mevcuttur. Salep, bir orkidedir aslında. Bu yüzden salebin üretilmemesi mümkün değil. Baktığımız zaman farklı illerde salebin üretilmesi için çalışmaların başlatıldığını gördüm, Farklı illerde üretimine geçildiğini haberlerde okudum ama bir türlü Kastamonu’da üretim bazında salebin duyurulabilirliğinin olmadığını öğrendim. Bu gözüme çok çarptı. Kastamonu, salep açısından çok zengin bir memleket.” ifadelerini kullandı.