Güvenilir gıda ve kaliteli tarım eserlerine erişilebilirliği gerçekleştirmek, ziraî ve ekolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlamak, kırsal alanda yaşam standardını yükseltmek amacıyla politika belirlemek ve uygulamak amacıyla kurulan Doğu Anadolu Ziraî Araştırma Enstitüsü, kurulduğu günden beri yaptığı çalışmalarla tarım ve hayvancılık sektörüne katkı veriyor.
DHA’nın haberine göre bitkisel üretim araştırmaları, ıslah çalışmaları, hayvansal ıslah çalışmaları yürütülen enstitüde; serin iklim tohumları, çayır mera yem bitkileri, sanayi bitkileri, hayvancılık ve baklagiller mevzularında araştırmalar yapılıyor.
GEN KAYNAĞI ATA TOHUMU
Enstitünün önemli faaliyet alanlarından biri de serin iklim tahılları ıslahı. Serin İklim Tahılları Kısım Başkanı Doktor Ümran Küçüközdemir başkanlığındaki ekip, buğday, arpa ve tritikalede yoğun ıslah çalışmaları yürütmekte, bu çalışmalarda yüzlerce genotipi ve ata tohumlarını gen kaynağı olarak kullanarak, bölge iklimine uygun, hastalık ve zararlılara sağlam, randımanı bol çeşitler geliştiriyor. Doktor Küçüközdemir, kurumda bugüne kadar 14 buğday, 1 arpa, 2 tritikale çeşidi geliştirildiğini bildirdi.
Enstitüde geliştirilen çeşitlerde gen kaynağı olarak ata tohumlarına da yer verdiklerini belirten Küçüközdemir, “Ata tohumlarımızın randımanları çok düşük ama onların çok önemli özellikleri var. Kurağa dayanıklılık ve yüksek kalite özelliklerine sahip olmaları nedeniyle, yeni çeşitlerimizi geliştirirken anne veya baba kullanıyor, istenilen genetik özelliklerinin yeni çeşitlere aktarılmasını sağlıyoruz. Çeşitler geliştirirken bizim için en önemli konulardan biri de bölgenin soğuk iklimine güçlü olmaları. Kışın çok sert geçen bir bölgedeyiz ve buna güçlü tahıl çeşitleri geliştirmek zorundayız. Biz melezleme yaparken hedefimiz, yüksek verimliliğin yanı sıra kışa, soğuğa, kurağa, hastalık ve zararlılara güçlü, kaliteli çeşitler geliştirmek. Binlerce genotip ortasından her yıl bir ya da iki çeşit adayı çıkarıyoruz. Çok yoğun bir süreç, çok yoğun bir emek ve sabır istiyor. Bu işlem ferdi değil. Bütün ekip arkadaşlarımızla yaptığımız çalışmalar. Yönetimimizin, genel müdürlüğümüzün ve bakanlığımızın katkılarıyla biz bu süreci en iyi şekilde götürmeye çalışıyoruz. Türkiye tohumculuğuna çok katkı sağladığımızı düşünüyoruz” diye konuştu.
‘ANNESİ BUĞDAY, BABASI ÇAVDAR”
Annesi buğday, babası çavdar olan tritikaleye ayrı değer verdiklerini ifade eden Küçüközdemir, “Tritikale bölgemiz için olmazsa olmaz bir tahıl cinsidir. Marjinal alanların tarıma kazandırılmasına önemli katkı sağlayabilecek tritikale buğday ve arpadan düşük verim alınan kıraç yerlerde yüksek verim potansiyeline sahiptir. Tritikale hayvan yemi olarak kullanılıyor ama aynı zamanda çalışmalarımız bunun insan beslenmesinde de kullanılabileceğini gösteriyor. Kuraklık ve küresel iklim değişikliğini yaşanacağını hepimiz biliyoruz. O gerçeği göz önüne alarak kurağa ve ağır kış kaidelerine güçlü, özellikle küresel iklim değişikliklerinden en az etkilenen tritikalenin bölge ve ülke tarımında kesinlikle yerinin olması gerektiğini düşünüyoruz. Yarın öbür gün tahminen küresel iklim değişiklikleri nedeniyle buğdayın yetiştirilemeyeceği yerlerde tritikale tahminen bizim için geleceğin ekmeği olacak” dedi.
13-15 YIL SÜRÜYOR
Melezleme metoduyla başlayan ıslah çalışmaları sonucunda yüzlerce hat elde edilmekte, bu sınırlardan her yıl seleksiyonlar yapılarak yılda bir veya iki çeşit adayı elde ediliyor. Melezleme çalışmalarında anne olarak seçilen genotip kısırlaştırıldıktan sonra babadan toz (polen) veriliyor. Melezlemeden sonra elde edilen sınırlar, her yıl ekilerek seleksiyonlar yapılıyor ve sınırların saflaşması için yapılan bu seleksiyon 6 yılda tamamlanıyor. Ardından saf sınırların tohumları çoğaltılarak enstitü topraklarında ve daha büyük parsellerde verim denemelerine alınıyor. 2-3 yıl yürütülen verim denemeleri sonrası seçilen çizgilerle, bölgedeki vilayetlerin özelliklerini taşıyan pilot illerde bölge verim denemeleri kuruluyor. Bu denemelerde yapılan seleksiyonlar sonucu seçilen sınırlar ortasından tescil adayları belirleniyor ve böylelikle ıslah süreci tamamlanmış oluyor. Bütün bu süreçte yapılan seleksiyonlarda, genotiplerin sadece verim değil, kışa dayanıklılık, hastalıklara dayanıklılık ve kalite özellikleri de dikkate alınıyor. Islah süreci tamamlanan çeşit adayları için tescil başvurusu yapılıyor ve tescil denemeleri bölgede kuruluyor. Tescil denemeleri sonucunda başarılı olan genotipler tescil edilerek yeni çeşitler ortaya çıkıyor. Yaklaşık 13-15 yıl arasında geliştirilen çeşitlerin üretim hakları kamu veya özel tohumculuk firmalarına devrediliyor. Bu çeşitlerin, kuruluşlar tarafından üretilen sertifikalı tohumlukları, bayiler aracılığıyla çiftçilerin hizmetine sunuluyor.
(HABER MERKEZİ)
20:44
