Prof. Dr. Bülent TIRAŞ, doğum kontrol haplarının ne zaman korumaya başladığı konusunda bilgi verdi.
Doğum Kontrol Hapı Ne Zaman Korumaya Başlar?
Doğum kontrol hapları, içerisinde hormon bulunan ve gebeliği engellemek veya bazı hastalıklarının tedavisini gerçekleştirmek için kullanılan haplardır. Doğum kontrol hapları, düzenli olarak kullanıldığında gebeliğe karşı yüksek koruma sağlayan doğum kontrol yöntemlerinden bir tanesidir.
Doğum kontrol haplarının farklı çeşitleri olduğu için hapların ne zaman korumaya başlayacağını anlamak adına öncelikle haplar arasındaki farklılıklara göz atmak gerekir.
Doğum Kontrol Hapı Çeşitleri
Doğum kontrol hapları, doğum kontrol yöntemleri arasında en sık kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Doğum kontrol hapları, içerdikleri hormonlara göre farklı şekilde koruma sağladıkları için sizin için uygun olanını bulmak için doktorunuza danışmanız önemlidir.
Doğum kontrol haplarının temelde iki tür olduğu söylenebilir:
Kombine doğum kontrol hapları: Bu haplarda östrojen ve progesteron hormonları bir arada bulunur. Piyasada farklı markalar altında bulabileceğiniz kombine haplarından sizin için uygun olanını ne sıklıkta adet görmek istediğinize ve içerdikleri hormonlara göre doktorunuzla birlikte seçebilirsiniz.
Mini haplar: Mini haplar, yalnızca progesteron içeren haplardır. Bu hapların tüm paketinde aynı miktarda progesteron vardır ve kombine hapların aksine inaktif ya da plasebo haplar bulunmamaktadır.
Kombine doğum kontrol haplarında hem inaktif hem de aktif haplar bulunur. Kullandığınız paketteki inaktif ve aktif hapların sayısı, ne sıklıkta adet göreceğinize bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Ülkemizde bulunan kombine doğum kontrol hapı paketlerinde genelde 21 aktif ve 7 inaktif ya da 24 aktif ve 4 inaktif hap bulunmaktadır. Adet kanaması her ay inaktif hapların alındığı dönemde gerçekleşecektir.
Kombine doğum kontrol haplar, aktif haplarda bulunan dozların aynı ya da farklı olmasına göre iki alt gruba ayrılmaktadır:
Monofazik: Monofazik haplarda her bir aktif hap, aynı miktarda östrojen ve progesteron içerir.
Multifazik: Mutlifazik haplarda her bir aktif hap, farklı miktarlarda hormon içerir.
Doğum Kontrol Hapları Nasıl Korur?
Gebeliğin gerçekleşmesi için yumurtalıklardan birinin yumurta bırakması ve sonrasında yumurtanın sperm tarafından döllenmesi gerekir. Döllenen yumurta, rahim içine tutunduğu zaman gebelik başlamış olur. Kadının vücudundaki hormonlar yumurtlamayı gerçekleştirmekte ve vücudu döllenmiş yumurtanın tutunması için hazır hale getirmektedir.
Doğum kontrol hapları, vücuda sentetik östrojen ve progesteron hormonlarını vererek gebeliği çeşitli şekillerde engeller. Bu haplar genelde yumurtlamayı engelleyerek çalışır. Ancak servikal mukusun yapısını değiştirerek spermin rahim ağzına ve yumurtaya ulaşmasını zorlaştırarak çalışan haplar da bulunmaktadır. Bu haplar aynı zamanda rahim içi tabakayı değiştirerek döllenmiş yumurtanın tutunmasını da zorlaştırarak gebeliğe karşı koruma sağlayabilmektedir.
Doğum Kontrol Hapının Koruyuculuğu Ne Zaman Başlar?
Doğum kontrol hapının ne zaman korumaya başlayacağı, kullandığınız hapın türüne göre farklılık gösterecektir. Doğum kontrol hapı kullanmaya adet döngünüzün herhangi bir döneminde başlayabilirsiniz. Bununla birlikte gebeliğe karşı korunmanın ne zaman başlayacağı, kullandığınız hapın türüne göre farklılık gösterecektir.
Kombine doğum kontrol hapları
Kombine doğum kontrol hapları, östrojen ve progesteron içerir ve yumurtlamayı engelleyerek etkinlik gösterir. Kombine haplar kullanıyorsanız, ilk dozu adetiniz başladıktan sonra 5 gün içinde alırsanız, hemen etki görmeye başlarsanız. Ancak hapları adet döngünüzün farklı bir döneminde kullanmaya başlarsanız, etki göstermesi için yaklaşık 7 gün beklemeniz gerekebilir.
Bebek sahibi olduktan sonra genelde çoğu kadın doğum kontrol hapını kullanmaya doğumdan sonraki 21. gün başlar. Haplar bu şekilde kullanılmaya başlandığı zaman hemen etki göstermeye başlamaktadır.
Doğum kontrol hapı, gebelik kaybından ya da gebelik sonlandırıldıktan sonra 5 gün içinde alınmaya başlanırsa etkinliğini hemen gösterecektir. Bu süre içerisinde doğum kontrol hapı kullanmaya başlamazsanız, hapın işe yaramaya başlaması için 7 gün bekleniz gerekebilir. Bununla birlikte gebeliği hangi aşamada sonlandığı, hapın etkinliğinde farklılıklara neden olabileceği için doktorunuza danışmanız en iyisi olacaktır.
Mini haplar
Yalnızca progesteron içeren mini haplar kullanıyorsanız, bu hapları adet döngünüzün 1. ila 5. günleri arasında almaya başladığınızda hemen işe yaradıklarını görebilirsiniz. Yani gebeliğe karşı korunmaya başlamak için adetiniz başladıktan sonra beş gün içinde mini hapları almaya başlamalısınız.
Bununla birlikte adet döngüleriniz kısaysa ya da hapları adet döngünüzün ilk 5 günü geçtikten sonra almaya başlarsanız, hapların işe yaraması için 2 gün beklemeniz gerekebilir.
Bebek sahibi olduktan sonra gebeliğe karşı korunmak için doğum kontrol hapı kullanılacaksa doğumun üstünden 21 gün geçtikten sonra mini hap alınarak korunma sağlanabilir.
Mini haplar, gebelik kaybı ya da gebeliğin sonlandırılmasından sonra kullanılacaksa ilk 5 gün içinde hemen korumaya başlayacaklardır. Aksi takdirde hapların korumaya başlaması 2 günü bulacaktır.
Doğum Kontrol Yöntemleri Ne Zaman Korumaya Başlar?
Doğum kontrol hapı dışındaki korunma yöntemlerinin ne zaman korumaya başlayacağını merak ediyorsanız, bu yöntemlerin koruyuculuk sürelerini aşağıda kısaca okuyabilirsiniz:
Deri altı çubuk
Adetiniz başladıktan sonra ilk 5 gün içerisinde taktıracağınız deri altı çubuk, gebeliğe karşı anında koruma sağlar. Adet döngüsünün başka dönemlerinde yerleştirilmesi halinde etkili olması için bir hafta beklemek gerekebilir.
Doğum kontrol iğnesi
Doğum kontrol iğnesini, adet başladıktan sonra bir hafta içinde yaptırırsanız, gebeliğe karşı anında korunmaya başlarsınız. Düşük ya da kürtaj gibi durumlarda ise iğne ilk yedi gün içinde yapılırsa anında etki göstermeye başlar. Diğer zamanlarda yapılacak iğnenin korumaya başlaması bir haftayı bulabilir.
Spiraller
Bakır spiraller, gebeliğe karşı anında korumaya başlar. Hormonlu spiraller ise adet başladıktan sonra ilk 7 gün içinde takılırsa hemen etki gösterecektir. Diğer zamanlarda takılması durumunda ise koruyuculuğun başlaması bir haftayı bulabilir.
Doğum kontrol bandı
Adet başladıktan sonra ilk 5 gün içinde kullanılan doğum kontrol bandı, gebeliğe karşı anında koruma sağlayacaktır. Bant, adet döngüsünde başka bir zamanda takılacaksa bandın koruyuculuğun başlaması bir haftayı bulabilir.
Doğum kontrol halkası
Adet başladıktan sonra 5 gün içinde yerleştirilen halka anında koruma sağlayacaktır. Diğer zamanlarda ise koruyuculuğun başlaması içim bir hafta geçmesi gerekebilir.
Kondom, diyafram ve spermisit
Kondomlar, doğru bir şekilde kullanıldıklarında gebeliğe ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı anında koruma sağlamaktadır. Diyafram da aynı şekilde gebeliğe karşı anında korur. Spermisit ise hemen etki göstermeyebileceği için ilişkiden 10-15 dakika önce uygulanmalıdır. Bazı spermisitlerin ise bir saat önceden kullanılmaları gerekebilir.
Tüplerin bağlanması ve vazektomi
Tüpler bağlandıktan hemen sonra gebeliğe karşı korunma başlar. Vazektominin etkili olması ise 12 haftayı bulabilmektedir. Bu nedenle doktorunuz, ejakülasyonda sperm olmadığını onaylayana kadar kondom gibi bariyer yöntemler kullanmaya devam etmeniz gerekir.
03:39
