Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 7 Haziran’daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri sonrası sürpriz biçimde Ulusal Meclisi feshetmesi sonrası düzenlenen erken genel seçimlerin ilk turu aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisinin zaferiyle sonuçlandı.
İçişleri Bakanlığının Pazartesi sabahı açıkladığı resmi sonuçlara göre RN seçimin ilk cinsinde geçerli oyların yaklaşık yüzde 33’ünü elde etti. Aşırı sağa blok oluşturmak amacıyla seçime Yeni Halk Cephesi adı altında bir arada giren sol partiler ittifakı oyların yüzde 28’ini alırken Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a destek veren merkez partiler ittifakının oy oranı yüzde 20 oldu.
Muhafazakar eğilimli Cumhuriyetçiler (LR) partisinin oyları ise yüzde 10’da kaldı.
Aşırı sağcı Ulusal Birlik partisinin gerçek lideri Marine Le Pen, sonuçlar açıklandıktan sonra yaptığı konuşmada “Macron yanlısı bloğun tamamen silindiğini” savundu. Aday olduğu seçim bölgesinde oyların yüzde 57’sini alarak ilk çeşitte milletvekili seçilen Le Pen, seçmenden ikinci çeşitte mecliste mutlak çoğunluk istedi ve RN lideri Jordan Bardella’nın Başbakan olmaya hazır olduğunu söyledi.
RN lideri Jordan BardellaFotoğraf: Julien de Rosa/AFP/Getty Images
28 yaşındaki Jordan Bardella ise sonuçlara ilişkin konuşmasında 7 Temmuz’da yapılacak ikinci çeşidin “Beşinci Cumhuriyet tarihinin en belirleyicisi olacağını” ileri sürdü.
Aşırı sağa karşı birlik davetleri
Cumhurbaşkanı Macron ise sonuçlar belli olduktan sonra seçimlerin ikinci cinsinde “cumhuriyetçi ve demokrat adaylara oy verme” çağrısı yaptı.
Aşırı sağın iktidarın eşiğine geldiğini söyleyen Başbakan Gabriel Attal, gayelerinin RN’nin mecliste mutlak çoğunluğa sahip olmasını engellemek olduğunu ifade etti. Attal, ikinci çeşitte RN’ye tek bir oy gitmemesi gerektiğini söyledi.
Radikal sol olarak tanımlanan Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisi önderi Jean-Luc Melenchon, seçim sonuçları için “Macron, adayları ve sözde Cumhurbaşkanı çoğunluğunun yenilgisi” ifadelerini kullandı. Melenchon da ikinci cinste adaylarının seçilemeyecek pozisyonda olduğu bölgelerde aşırı sağa karşı diğer partilerin adaylarını destekleme çağrısında bulundu.
Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisi başkanı Jean-Luc MelenchonFotoğraf: Abdul Saboor/REUTERS
Muhafazakar eğilimli Cumhuriyetçiler (LR) partisi ise ikinci çeşit için kendi partileri dışında oy çağrısında bulunmayacaklarını bildirdi.
Fransa basını sonuçları nasıl değerlendirdi?
Fransız sağının önde gelen gazetelerinden Le Figaro, seçim sonuçlarına ilişkin “Fransız trajedisi” başlıklı değerlendirmesinde Fransa’nın önünde “siyasi serüven ya da kurumsal blokaj olmak üzere çifte perspektif bulunduğu”, bunun da “bir rejim krizinin çifte yüzü olduğu” görüşünü savundu.
Merkez sol eğilimli Liberation gazetesi ise “Şok sonrası blok yapmak” manşetli haberinde, RN’nin iktidarın eşiğinde olduğunu, birleşen solun direndiğini, Macron cephesinin diz çöktüğünü ve lakin cumhuriyetçi bir cephenin en beter senaryoyu engelleyebileceğini” yazdı.
İlk iddialar ikinci tıp sonunda mecliste RN’nin 240-270, sol ittifakın 180-200, merkez partilerin 60-90, Cumhuriyetçilerin ise 30-50 arası milletvekiline sahip olacağını gösteriyor.
Sonuçların belli olmasından sonra aşırı sağa karşı şovlar düzenlendi Fotoğraf: Sebastien Salom-Gomis/AFP/Getty Images
Sol parti militan ve sempatizanları, seçim sonuçları açıklandıktan sonra başta başkent Paris olmak üzere ülkenin birçok kentinde aşırı sağa karşı spontane mitingler düzenledi.
Macron bundan sonra ne yapacak?
Fransa’da ikinci tura kadar Cumhurbaşkanı Macron’un bundan sonra ne yapacağı da merak konusu. Macron ve ekibi seçimlerin ilk cinsinden önce “ne aşırı sağ ne de radikal sol” siyaseti yürütüyordu.
Ancak aşırı sağın ilk turu önde tamamlayıp ikinci çeşit sonunda mecliste mutlak çoğunluğa sahip olma riski, Fransa Cumhurbaşkanı’nı tavrını gözden geçirmeye zorlayacağı söyleniyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel MacronFotoğraf: LUDOVIC MARIN/AFP
Macron’a destek veren merkez partilerin, ikinci tıpta seçilme bahtları az adaylarını çekerek RN’ye karşı seçilme talihi olan adaylar için oy verme çağrısında bulunmaları bekleniyor. Macron, 7 Temmuz’daki sonuçlar ne olursa olsun istifa etmeyeceğini söylemişti.
2022’de yeniden seçilen Cumhurbaşkanı Macron’un görev süresi 2027 yılında doluyor.
Fransa’daki iki turlu seçim sistemi nasıl işliyor?
Fransa’da milletvekili seçimleri tek isim tarzı iki turlu çoğunluk sistemine göre yapılıyor. Meclisteki 577 milletvekili için 577 ayrı seçim bölgesi bulunuyor. Her parti istediği kadar seçim bölgesinde tek bir adayla seçime katılıyor. Oy vermek için en az 18 yaşında ve seçmen kütüğüne kayıtlı olmak gerekiyor.
Seçimin ilk tipinde geçerli oyların mutlak çoğunluğunu (yüzde 50 + 1 oy) elde eden aday doğrudan milletvekili seçiliyor. Bir seçim bölgesinde hiçbir aday ilk çeşitte yüzde 50 barajını aşamaz ise ikinci çeşit yapılıyor. Bir seçim bölgesinde ikinci tıpta yarışabilmek için, ilk tıpta kayıtlı seçmenlerin en az yüzde 12,5’inin oyunu almış olmak gerekiyor.
Siyasi partiler ikinci çeşitte genel olarak ideolojik duruşlarına göre ortalarında ittifaklar kuruyor. Merkez, merkez sağ, merkez sol ve sol partilerin geçmişte ittifak kurmaya yanaşmadığı aşırı sağcılar son yıllarda bu cins seçimlerin ikinci cinsinde klasik sağcı ve muhafazakar seçmenden oy toplayabiliyor.
20:44
