Füzyon Gücü Yarışında Çin, ABD’yi Geçiyor Mu?

ABD’nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi Washington-Pekin rekabetini bugün yayımladığı özel haberde ele aldı. Amerikalı yetkililerin ve bilim insanlarının liderliği kaybetmekten korktukları aktarıldı. Füzyon teknolojisi araştırmalarında kullanılacak devasa bir yerleşkeyi ülkenin doğusundaki Hefei kentinde bitirmek üzere olan ve ülkedeki en büyük sanayi şirketleriyle bir ulusal füzyon konsorsiyumu başlatan Çin, ABD’den daha fazla para harcıyor. Independent Türkçe’nin haberine göre ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı Füzyon Enerjisi Bilimleri departmanının başkanı JP Allain, Çin’in her yıl ayırdığı 1,5 milyar dolarlık bütçenin yarısı kadar bir federal bütçeye sahip olduklarını söylüyor:Bizim uzun vadeli planımızı inşa ediyorlar. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu çok sinir bozucu. Konu hakkında doktora yapan bilim insanı sayısında da Çin, 10 kat önde. WSJ, Pekin’in bu bahisteki atılımına dair bilgisi bulunan bilim insanlarının “Çin 3-4 yıl içinde ABD ve Avrupa’nın manyetik füzyon kabiliyetlerinden fazlasına sahip olur” dediğini bildiriyor. MIT’de mühendislik dersleri veren Dennis Whyte da Çin’in uzun yıllar boyunca bu konuda bir girişimi olmadığını fakat 10 yıl içinde dünya standartlarında füzyon bilimi programlarına ve laboratuvarlara kavuştuğunu söylüyor:Kimin kazanacağı konusunda emin değilim. Çin’deki ekiplerin Ay Yeni Yılı dışında ara vermeden çalıştığı biliniyor. Bu konuda ABD’nin en büyük özel şirketi olan ve Bill Gates gibi yatırımcıları bulunan Commonwealth Fusion Systems’in baş yöneticisi Bob Mumgaard şöyle diyor:İnsan sermayesi, para ve organizasyon bahislerinde çok fazla harcama yapacaklar ve soru şu olacak: Bu teknolojiyi çözebilecekler mi?Nükleer füzyon, atom çekirdeklerinin birleşerek daha ağır bir element ortaya çıkarmasını ifade ediyor. Bu süreçte açığa çıkan çok büyük ölçülerdeki enerji, atmosfere karbondioksit salmamasından ötürü da ilgi çekiyor. Ayrıca diğer seçeneklerden daha güçlü olan bu enerji kullanılabilirse, bir kilogram yakıt başına fosil yakıtlardan neredeyse 4 milyon kat daha fazla enerji üretilmesi bekleniyor. İstenen gelişmeler sağlanabilirse insanlık pak ve neredeyse sınırsız enerji temin edebilecek. Fransa’daki Uluslararası Termal Deneysel Reaktör’de (ITER) Çin, Rusya, ABD’nin de ortalarında bulunduğu 35 ülke birlikte çalışıyor.

Diğer yandan bu ülkelerin her yeni bilgiyi paylaştığını söylemek mümkün değil. ABD’deki füzyon çalışmalarını yürüten Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı, tarihte ilk kez füzyon deneyinde net enerji kazanımı elde edildiğini 2022’de açıklamıştı. Diğer yandan füzyon gücünün ticari kullanıma sunulmasına hala çok uzun yıllar olduğu tahmin ediliyor. Son olarak Fransa’daki nükleer füzyon reaktörü WEST, sıcak plazmayı 6 dakika boyunca 50 milyon derecede tutarak bir rekora imza attı.

Bu gelişme, pak ve neredeyse sınırsız enerji temin etmeyi amaçlayan nükleer füzyon alanında önemli bir adıma işaret ediyor. Daha önce benzer bir şekilde içi tungsten kaplı reaktörler bundan daha yüksek derecelere çıksa da bu sıcaklığı WEST kadar uzun süre müdafaayı başaramamışlardı. Öte yandan içi karbonla kaplı reaktörler istikrarlı bir şekilde daha uzun süre plazmayı korumuştu. Lakin karbonun, tepkiye yakıt sağlayan hidrojen izotopu trityumu emmesi bazı bilim insanlarının bundan uzaklaşmasına yol açıyor.