Yaşam, hüzünlerin ve mutlu anların toplamından oluşuyor. İroni ve mizah ise bu ikisi arasında bağlantı kurmamızı; dünyanın yükünü sırtlanmamızı kolaylaştırıyor. Muharrirler, düşünürler ve şairler bahsi geçen köprüyü en sağlam şekilde inşa edenlerin başında geliyor. Onlardan biri de şiirleri ve hikayeleriyle ömrü anlatmaya, yarattığı karakterler ve kurguladığı olaylarla yaşama tutunma yollarını göstermeye uğraşan Yordanka Beleva. Yirmi kısa hikayenin yer aldığı ‘Keder’de Beleva, yaşam sahnesindeki insanların sergilediği oyunlara odaklanırken bir ânı ve olayı, kavramlarla ve sözlerle oynayarak anlatıyor. Hüznü, ironiyi ve mizahı eksik etmediği hikayelerinde az ve öz bir anlatımla, daha doğru bir sözle şairane bir halla çıkıyor karşımıza.
‘BAZI İNSANLARDA GİZEM, TIRNAK ALTINDAKİ PİSLİK GİBİDİR’ Beleva, boşluklara dikkat çekiyor ‘Keder’de; bazen de boşluklar yaratarak sessizliği, durağanlığı ve insanın içinde harlanan hüznü işaret ediyor. Başka bir deyişle harabelerden sızan sözlerin yükünü vurgulayıp garip bir turistik cazibe merkezidir acı, dünyanın bir yerlerinde büyük trajediler için giriş ücreti alınır diyor. Beleva; eksik bırakılmışlığı, dünyaya düşmüşlüğü, yaşama şaşkınlığını, bir yanardağdan her an fışkıracak lav misali taze acıları, küçük aldatmaca ve arayışları anlatıyor. Kapanmamış hesaplar ve hesapsızlıkların yanı sıra bir çemberin içinde sıkışıp kalanların ruh hali de dahil bu anlatıma. Dolayısıyla dünyaya, yaşama ve insanlara dair bir şeyler söylüyor yazar. Söyler gibi yapmıyor. Anıları olmayan ama hayal gücüyle bu noksanlığı giderenlerin varlığından ya da anılar denizinin dalgaları arasında boğulmamak için direnenlerden bahsediyor mesela. Beleva, bazen bir çocuğun bazen de çocuksu bir insanın gözünden bakıyor dünyaya; kayboluşları, kaybedişleri, hayatı açıklayacağını söyleyenleri, anıları yaşatmaya çalışanları, anılarda yaşayanları, Tanrı’nın cömert olduğunu düşünenleri, ailesinin geçmişini eşeleyenleri, oyunları ve oyuncaklar için kavgaya tutuşanları, yaşam oyununda didişenlerle birlikte eksiklikleri ve tamamlanmışlıkları görüyor. Sıkıntı, Yordanka Beleva, Mütercim: Hasine Şen Karadeniz, 96 syf., Metis Yayınları, 2024.. Gördükleri arasında gizemin insana neler yaptırdığını ve onu hangi yollara sürüklediğini fark edenler de var: Bazı insanlarda gizem, tırnak altındaki pislik üzeredir, varlığını hayal edecekleri veya sadece kendilerinin görebildiğini sanacakları kadar yani. Diğerlerinde, sıradan olanı egzotik hâle getiren alışılmadık bir baharattır.
Kakuleli ekmek. Kimilerinde ise insanı suç ortağı yapan cazip bir çılgınlıktır.
MAĞARA ÇİZİMLERİNDEN BETONARME ÖLÜMLERE Jivkov vaktini anımsıyor Beleva; yas devirlerini hatırlatıyor, dünyaya takas adabı geldiğini düşünerek durumunu ti’ye alanları karşımıza getiriyor. Kendisiyle alay edildiği için sırtı kamburlaşanlar, şevkat görmeden yaşamanın ne demek olduğunu bilenler, alacağı yanıtı tahmin ettiği için soru sormaktan vazgeçenler, beklentileri karşılayamadığı için dertlenenler, formaliteleri ayarlamadan dünyadan göçüp gitmemeye kararlı olanlar ve hayatta birine benzetilmeye tutunanlar da onlara ekleniyor. Ardından, ömrü körelten sorunlar yaratan ve ondan mustarip olanlara seslenen şahıslara kulak vermemizi istiyor yazar: Ne menem şeydir bu kıskançlık? Birinin mutluluğuna çok fazla bakıldığında aşınır, kazan taşına dönüşür, ufalanır.
Toz hâline gelir. Sonra toz tozu bulur. Beleva, yaşayanlardan olduğu kadar ölülerden de ziyadesiyle öğrenenlerden, yasaklardan ötürü mağdur olanlardan, yetişkinlerden çok daha farklı hallerde dünyayı tanıyan çocuklardan bahsediyor. Onlarla ilgili kıssaları, matemini aşmaya ve hayata tekrar katılmaya çalışanlar, dönmeye söz verenler, hoşluklar dileyenler ve suçsuz yılları geri getirmek isteyenler anlatıyor. Beleva, hayatımıza mağara çizimleriyle başlarız ve betonarme panel fotoğrafında ölürüz dediği hayattan anları, küçük kırıntıları, bu kıssaya konuk olan insanların yapıp etmelerini anlatıyor Keder’de. Yaşamın hüzünlü, mutlu, gergin ve mizahla örülü yüzünü hatırlatırken bu noktalar arasında gelip gittiğimizi söylüyor.
13:14
