Haredi Yahudiliği, çoklukla Ultra-Ortodoks Yahudilik olarak da isimlendirilen, klâsik Yahudi hukukuna (Halaha) ve geleneklerine, uygulamalarına ve giysi usullerine sıkı sıkıya bağlılıkla karakterize edilen bir Ortodoks Yahudilik koludur. Haredi Musevileri, dini kimlik ve uygulamalarını korumak amacıyla çağdaş seküler toplumdan ayrı bir yaşam stili sürdürmeye çalışırlar.
Halaha’ya Sıkı Bağlılık: Haredi Musevileri, diyet maddeleri (kaşrut), Şabat (Sabbat) uygulamaları ve aile saflığı kanunları dahil olmak üzere Yahudi hukukuna titizlikle uyarlar.
Tevrat çalışması, Haredi ömrünün merkezinde yer alır ve birçok erkek, yeshiva (dini okullar) ve kolel (ileri seviye Talmud çalışmaları enstitüleri) içinde öğrenmeye önemli zaman ayırır.
ÖZGÜN GİYİM
Haredi Musevileri çoklukla siyah şapka ve takım elbise gibi kendine has kıyafetler giyerler ve bayanlar için mütevazı kıyafetler tercih edilir. Evli bayanlar çoklukla saçlarını peruk, eşarp veya şapka ile kapatır.
Haredi toplulukları çoklukla yakın ve kendine kâfi olur, sinagoglar, okullar ve kaşer (koşer) dükkanlarının kolaylıkla erişilebilir olduğu mahallelerde yaşarlar.
SEKÜLER KÜLTÜRÜN REDDEDİLMESİ
Seküler Kültürün Reddedilmesi: Haredi Musevileri, dini pahalarını korumak için televizyon, film ve internet gibi seküler kültüre maruziyetlerini çoklukla sınırlarlar.
Haredi aileleri, “üreyin ve çoğalın” mitzvasına (emir) verdikleri değer nedeniyle çoklukla büyüktür.
HAREDİ MUSEVİLERİ KİMLERDİR?
Haredi Musevileri, bu Yahudilik kısmına mensup bireylerdir. İsrail, Amerika Birleşik Devletleri (özellikle New York ve New Jersey) ve Avrupa (özellikle Birleşik Krallık ve Belçika) gibi birçok bölgede önemli nüfuslara sahiptirler.
Hasidik Museviler: Bu alt grup, belli hanedan başkanlarını (Rebbe’ler) takip eder ve mistik öğretiler ve sevinçli dini ifade üzerine güçlü bir vurgu yapar. Hasidik topluluklar arasında Satmar, Lubavitch (Chabad) ve Breslov gibi gruplar bulunur.
Litvanya (Litvish) Musevileri: Bu Haredi Musevileri, ekseriyetle Hasidik olmayan yeshiva dünyasıyla ilişkilendirilir ve yoğun bir şekilde Talmud çalışmasına odaklanır. Bazen Yeshivish olarak da anılırlar.
Sefarad Haredileri: Bu alt grup, Haredi uygulamalarını takip eden lakin farklı kültürel gelenekleri de içeren Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Akdeniz kökenli Musevilerden oluşur.
Haredi Musevileri, özellikle İsrail’de, Haredi siyasi partilerin hükümette önemli bir rol oynadığı siyasette büyük bir tesire sahiptir. Diğer ülkelerde, Haredi toplulukları daha az siyasi aktif olabilir, fakat yine de eğitim ve dini uygulamalarla ilgili yerel siyasetleri etkilerler.
Haredi eğitimi büyük ölçüde dini çalışmalara odaklanır. Erkek çocukları ekseriyetle Tevrat ve Talmud’u yoğun bir şekilde çalıştıkları yeshivalara giderken, kızlar Yahudi hukuku, tevazu ve ev yönetimi marifetlerine vurgu yapan dini okullara masraflar.
Haredi topluluklar, büyük aile boyutları ve iş gücüne iştirakin hudutlu olması nedeniyle yüksek yoksulluk oranları gibi çeşitli zorluklarla karşı karşıyadır. Ayrıca, hem Yahudi topluluğu içinde hem de dışında, içe kapanık yapıları ve seküler eğitime ve daha geniş topluma karşı tavırları konusunda eleştiriler mevcuttur.
17:11
