Hindu İken Müslüman Olan Rehber, İngiltere’de Türklerin ve Müslümanların İzlerini Sürüyor

İngiltere’de düzenlenen ilk Müslüman tarih tiplerinin öncüsü olan turist rehberi ABDulmaalik Tailor, başta Londra olmak üzere ülkenin dört bir yanında yaklaşık 50 farklı rotada Müslümanların bıraktığı izleri takip ediyor. Tailor, sırf tarihi yerleri gezdirmekle kalmıyor, aynı zamanda bu yerlerin öykülerine can vererek unutulmuş Müslüman mirasını yeniden keşfedilmesini sağlıyor.

TARİHİN İÇİNDE BİR YOLCULUK

Tailor’ın çeşitlerinde, İngiltere’de iz bırakmış Müslüman şahsiyetlerin ve olayların yaşandığı noktalarda anlatılan öyküler, iştirakçileri adeta zamanda bir seyahate çıkarıyor. Londra’daki Osmanlı mirasından, İngiltere’ye katkı sunmuş Müslüman bilim beşerlerine kadar birçok ilginç ayrıntısı gün yüzüne çıkaran rehber, keşfettiği her yeni bilgiyi titizlikle paylaşıyor.

KENDİ YOLCULUĞU: HİNDU BİR GENÇTEN MÜSLÜMAN BİR REHBERE

ABDulmaalik Tailor’ın kendi öyküsü de en az anlattıkları kadar ilgi çekici. Hindu bir ailede büyüyen Tailor, 17 yaşında merakla oruç tutmaya başladı. Bir yıl sonra, Kıbrıslı bir Türk aracılığıyla Londra’nın kuzeyindeki Ramadan Camii’ne giderek İslam’ı kabul etti. O anı “Sonsuz gibi gelen beş saniyeydi” diye tanımlıyor.

Dini arayışında şuurlu bir seçim yaptığını vurgulayan Tailor, “İnançlı bir Hindu olarak yetiştirildim, Hackney’de bir Yahudi mahallesinde büyüdüm ve İngiltere Kilisesi’ne bağlı bir okulda okudum. Ancak en az maruz kaldığım din olan İslam’a yöneldim.” diyerek dönüşüm sürecini anlatıyor.

Ancak bu karar, ailesi tarafından sert bir reaksiyonla karşılandı. Başlarda sadece sözlü reaksiyonlarla başlayan baskılar, zamanla fizikî şiddete dönüştü. “Oruç tuttuğumu anladıklarında önce sözlü, sonra fizikî saldırılar başladı, hatta beni öldürmeye bile kalkıştılar.” diyor. Ailesinin saldırısından kaçan Tailor, bir süre mescide sığınmak zorunda kaldı. Ancak burada da huzur bulamadı; ailesi onu orada bile rahat bırakmadı.

MÜSLÜMAN MİRASININ İZİNDE

Tailor, etrafındakilerin İngiltere’deki Müslüman geçmişi hakkında bilgi sahibi olmamasını fark ettiğinde, bu boşluğu doldurmak için kolları sıvadı. Bugün düzenlediği çeşitler, İngiltere’de Müslümanların tarihine dair bilinmeyen pek çok ayrıntısı açığa çıkarıyor.

Londra’da bilinen ilk bayram namazı da Tailor’ın keşiflerinden biri. 1894 yılında Chingford’da kılınan bu namazın izini süren rehber, bu bilgiyi bulduğunda yaşadığı şaşkınlığı “Gece yarısı araştırma yaparken öğrendiğimde neredeyse sandalyeden düşüyordum.” kelamlarıyla anlatıyor. Belediye başkanına bu tarihi olaydan bahsettiğinde onun da çok şaşırdığını belirtiyor. Tailor’ın gayretleri sayesinde bugün bu noktanın tarihî değeri vurgulanarak bir otelin duvarına mavi bir plaka yerleştirildi.

Bu bayram namazı, Osmanlı’nın Londra Büyükelçiliği ve Anjuman-ı Islam Derneği tarafından organize edilmişti. Tailor, bu gibi unutulmuş olayları gün yüzüne çıkararak İngiltere’deki Müslüman mirasının bilinirliğini artırıyor.

İNGİLTERE’NİN İLK MÜSLÜMAN LORDU: ABDUL RAHMAN (HENRY STANLEY)

Tailor’ın tiplerinde anlattığı en dikkat çekici kıssalardan biri de İngiltere’nin ilk Müslüman Lordu olan Henry Stanley’e ait. İngiliz aristokrasisinin güçlü isimlerinden biri olan Stanley, İstanbul’da diplomat olarak görev yaparken Müslümanlığı seçti. “ABDul Rahman” adını alan Lord Stanley, İngiltere’nin ilk Müslüman Parlamento üyesi olarak tarihe geçti.

Galler’de bulunan ata topraklarında üç meyhaneyi kapatan Stanley, bölgede bulunan kiliselerin onarımı sırasında İslam sanatının izlerini taşıyan vitraylar kullanarak inancını yansıttı.

TÜRK POLİSİ “MISRİ”, İNGİLTERE’DE BİR LAKABA DÖNÜŞTÜ

Tailor’ın araştırmaları sırasında keşfettiği bir diğer ilginç detay, Londra Metropolitan Polisi içinde bir Kıbrıs Türkü’nün soyadının lakaba dönüşmesi. 1967 yılında Londra Polis Teşkilatı’na katılan ‘Mısri’ soyadlı Kıbrıslı Türk, İngiltere’deki ilk Müslüman ve Türk polis memurlarından biri oldu. Yabancı lisanları bilmesi sayesinde, özellikle göçmen mahallelerindeki olaylara müdahalelerde görev aldı.

Yıllar sonra Tailor, Londra’da görev yapan polis memurlarıyla konuştuğunda, teşkilat içinde “İngiliz olmayan bir polis getirin” dendiğinde “Bir Mısri bulun” denildiğini öğrenerek şaşkınlığa uğradı. Bu lakap, İngiliz olmayan polis memurları için kullanılmaya başlanmıştı.

PARMAK İZİNİN ADLİ KULLANIMINDA MÜSLÜMAN BİR POLİS ÖNCÜYDÜ

Londra Metropolitan Polisi, parmak izini hatalıların kimlik tespitinde kullanan ilk teşkilatlardan biri olarak bilinir. Ancak Tailor’ın araştırmalarına göre, bu yöntem İngiltere’ye bir Müslüman sayesinde taşınmıştı.

1903-1918 yılları arasında Londra Emniyet Müdürü olan Sir Edward Henry, parmak izinin adli süreçlerde kullanımını Hindistan’da birlikte çalıştığı Müslüman polis memuru Gazi Azizul Hak’tan öğrenmişti. Azizul Hak’ın katkıları uzun yıllar gölgede kalsa da, bugün İngiltere’de Adli Bilimler Topluluğu tarafından adına verilen bir ödül bulunuyor.

GÖRÜNMEYENİ GÖRÜNÜR KILMAK

Bugün, Tailor’ın düzenlediği çeşitler, İngiltere’deki Müslüman varlığını ve tarihini daha görünür hâle getirmeyi amaçlıyor. Parlamento binasından Londra’nın ara sokaklarına kadar pek çok noktada anlatılan bu öyküler, İngiltere’deki Müslümanların tarihî derinliğini ve kültürel katkılarını gün yüzüne çıkarıyor.

Geçmişin izini süren ABDulmaalik Tailor, sadece bir rehber değil; aynı zamanda unutulmuş öyküleri günümüze taşıyan bir tarih anlatıcısı.

“EJDERHA GİBİ SİLAHLAR”

Londra’nın merkezinde, birkaç yüz metre aralıktaki 3 nokta, Osmanlı’dan izler taşıyor. Bunların başında Kraliyet Atlı Muhafız Birliği’nin tören alanındaki Osmanlı topu geliyor.

Tailor’ın tiplerinde da yer alan topun kitabesi üretim yılını 1524, İngiltere’ye geliş yılını ise 1801 olarak gösteriyor. Yasal Sultan Süleyman dönemi topunun üzerinde “Çağın büyük sultanı ve komutanı Süleyman. Ejderha gibi silahlar, gök gürültüsü gibi kükreyerek nefes aldıklarında düşman kaleleri yerle bir olsun. Hicri 931.” yazılı.

Tailor’a göre dünyaca ünlü Trafalgar Meydanı’nın adı, Arapçada “Mağara Burnu” anlamına gelen “Taraf al-Ghar” kelimesinden geliyor.

İngilizlerin İspanya kıyılarındaki Trafalgar’da kazandığı ünlü deniz zaferinin isminin verildiği meydanda savaşın kahramanı Amiral Horatio Nelson’un da heykeli bulunuyor.

Yaklaşık 52 metre yükseklikteki sütunun üzerinde yer alan heykelde, Amiral Nelson’un başlığında nişan yer alıyor.

“Çelenk” ismindeki bu nişan, Nil Savaşı’nda Mısır’ın Fransızlara karşı savunulmasında gösterdiği muvaffakiyetten dolayı Sultan 3. Selim tarafından Nelson’a verildi.

Greenwich’teki Deniz Müzesi’nde sergilenen elmaslarla süslü çelenk, 1950’de müzeden çalındı ve bir daha görülmedi.

Osmanlı Sultanı’nın Londra’ya ayak bastığı nokta: Charing Cross

OSMANLI SULTANININ LONDRAYA AYAK BASTIĞI NOKTA: CHARING CROSS

Trafalgar Meydanı yakınlarındaki Charing Cross İstasyonu da Osmanlı izlerini barındırıyor. Bu istasyon, Avrupa’yı ziyaret eden ilk Osmanlı Sultanı ABDülaziz’in Londra’da indiği nokta özelliğini taşıyor.

Tailor’a göre kadınların yoluna çiçekler ve mendiller atarak karşıladığı Sultan ABDülaziz, kentteki birçok aktifliğe davet edildi ve onuruna Londra Belediyesinin eski binası Guildhall’da verilen yemeğe katıldı.

O günlerde kentin İngiliz ve Osmanlı bayraklarıyla süslendiğini anlatan Tailor, Guildhall’da 18 Temmuz 1867’de gerçekleştirilen yemeğin menüsünü de gösterdi.

Tailor, Sultan ABDulaziz’in kendisinden önceki padişah ağabeyi Sultan ABDülmecid’e “Dizbağı Nişanı”nın verilmesi nedeniyle “Hindistan Yıldızı”nı reddettiğini, bu nedenle kendisine de aynı nişanın takdim edildiğini anlattı.