İhracatın Yüzde 67’sine Madencilik Damgası

Dünyanın en büyük bor rezervini topraklarında barından Türkiye, bor üretiminde dünya birincisi. Türkiye aynı vakitte cam, seramik, kaynak elektrotları ve boya endüstrisinde kullanılan feldispat üretiminde dünya ikincisi. Türkiye dokumacılık kesiminde kullanılan pomza ile toz deterjan başta olmak üzere sabun, şarj edilebilir piller gibi geniş bir ürün ağının üretim sürecinde yer alan soda külünde dünya ikincisi olarak öne çıkıyor. Türkiye çeşitli endüstriyel ve ziraî amaçlar için kullan vermikülitte dünya üçüncüsü; krom ve diatomitte dördüncü, perlit ve çimento klinker kapasitesinde beşinci sırada. Türkiye, 2022 yılında üretilen maden çeşitliliği açısından dünyada 165 ülke arasında 7’nci oldu. Madenciliğinin GSYH’ye katkısı 307 milyar lira.

Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı’nın TBMM’ye sunduğu rapora göre, Türkiye’de son 10 yılda, ortalama yıllık 758 milyon ton maden üretimi yapıldı. Ülke genelinde, 2022 yılında maden üretimi yaklaşık 826 milyon tonu buldu. 2022 yılında üretilen madenlerin; yüzde 66’sını çimento ham maddeleri, yüzde 13,8sini endüstriyel ham hususlar, yüzde 12,8’sini enerji ham maddeleri, yüzde 5,2’sini metalik madenler ve yüzde 2,2’sini doğal taşlar oluşturdu.

Madencilik kesiminde 2009-2023 yılları arasında doğrudan çalışan kişi sayısı yıllık ortalama 136 bin 234 seviyesinde seyretti. Madencilik dalında 2023 yılında toplam 143 bin 504 çalışanın; yüzde 39,9’u taş ocakçılığı ve diğer madencilik, yüzde 28,1’i kömür ve linyit çıkartılması, yüzde 22,9’u metal cevherleri madenciliği, yüzde 9,1’i madenciliği destekleyici hizmet faaliyetlerinde istihdam edildi.

2023 yılında madenciliğin GSYH içindeki payı yüzde 1,2 oldu. Madencilik geçtiğimiz yıl ülke ekonomisine 307 milyar TL katkı sağladı. Madencilik sektörü, 2017 yılından bu yanda GSYH içindeki hissesini ve katkısını artırmaya devam ediyor.

Madenciliğin ülke ekonomisine dolaylı katkısı ise giderek artıyor. Bu kapsamda, maden ihracatı 5,75 milyar doları buldu. Madenlerin toplam ihracatın içinde payı ise yüzde 2,25 olmasına rağmen madenler toplam ihracata yüzde 67 hisseye sahip olan 11 temel kesime (demir-çelik, çimento, cam, seramik, kimyevi unsurlar, mücevher, otomotiv-gemi, savunma sanayi, elektrik-elektronik makine endüstrileri) hammadde girdisi sağlayarak, ihracatın büyümesini sağladı.