AA ABD’nin orta batı ve kuzeydoğu eyaletleri haziran ayı boyunca sıcak hava dalgalarıyla mücadele ederken, NASA bu durumun gerisindeki en önemli nedenin ısı kubbesi adı verilen hava olayı olduğunu açıkladı. Isı kubbesi, nispeten daha az bilinen bir hava olayı olup, yüksek basınç bölgesinin makul bir alan üzerinde ısıyı hapsetmesiyle oluşur ve günlerce hatta haftalarca sürebilir. Bu oluşumda genellikle subtropikal bölgelerde ve orta enlemlerin yüksek troposfer seviyesinde esen dar şerit halindeki kuvvetli rüzgarlar olan jet rüzgarları etkili olur. Jet rüzgarları kuzeye doğru yöneldiklerinde daha yavaş hareket eder ve çökme eğilimi gösterir. Bu durum, bölgedeki nemi azaltırken, güneş ışınlarının yeri daha fazla ısıtmasına yol açar. Bilim insanları, küresel ısınmanın bu rüzgarlara tesirini araştırmaya devam ediyor.
Küresel ısınma, jet rüzgarlarının tabiatını etkiliyor ABD Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi (NCAR) araştırmacısı Dr. Osamu Miyawaki, küresel ısınmayla birlikte kutup bölgelerinin ısındığını, bu durumun kutup bölgeleriyle orta enlemler arasındaki ısı farkını azaltması sonucu jet rüzgarlarının tabiatının etkilendiği kaydetti. Miyawaki,Arktik bölgesinde artan ısınmanın, kuzey yarım kürede doğu-batı tarafındaki rüzgarların suratını azaltacağı tahmin ediliyor. Öte yandan jet akımı ile ısı kubbeleri gibi aşırı hava olayları arasındaki bağlantı hala devam eden bir araştırma alanı.
dedi.
Orman yangınlarına etkisi nasıl oluşuyor Avrupa Birliği’ne bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi bilgilerine göre, geçen yıl Avrupa’da etkili olan aşırı sıcaklarda da ısı kubbelerinin rolü vardı.
Yunanistan, İspanya’nın doğusu ve İtalya’nın güneyinde 45 dereceye varan sıcaklıklarda etkili olan ısı kubbeleri, bölgede sıcak hava dalgalarının daha uzun sürmesine yol açtı. Yüksek sıcaklıkların ölçüldüğü bu ülkelerde geçen yıl, günlerce kontrol altına alınamayan orman yangınları meydana geldi.
Nature bilim mecmuasında nisan ayında yayımlanan bir makale, ısı kubbelerinin orman yangınları üzerinde de etkili olduğunu gösterdi. Kanada’da yapılan çalışmada, 2021’de Kuzey Amerika’da meydana gelen orman yangınları ve o yıl kuzeybatı Pasifik’te etkili olan ısı kubbesi incelendi. Çalışmada aşırı sıcakların Kanada’nın Britanya Kolumbiyası eyaleti ile ABD’nin Washington ve Oregon eyaletlerinde etkili olduğu ve bazı bölgelerde termometrelerin 49,6 santigrat dereceyi gördüğü hatırlatılırken ortaya çıkan ısı kubbesinin, daha fazla sıcaklığa ve yetersiz neme yol açarak orman yangınları için uygun koşullar oluşturduğu belirtildi.
Isı kubbelerinin ardında insan kaynaklı iklim değişikliğinin olabileceği belirtilen çalışmada, bu hava olayının etkili olduğu dönemlerde orman yangınlarının mühletinin yüzde 59, yangınların etkilediği alan ölçüsünün ise yüzde 34 daha fazla olduğu saptandı.
İnsan yanlışlarının önüne geçmek daha önemli hale geldi Çalışmaya katılan akademisyenlerden Abatzoglou, ısı kubbelerinin bir çeşit daha kalıcı sıcak hava dalgası olduğunu, bu hava olayı nedeniyle yaz aylarında sıcaklıkların aşırı uçlara ulaştığını ve bu durumun karasal yüzeylerdeki havanın hızla kurumasına yol açtığını söyledi. 2021’de sıcak hava dalgası, haziran sonu ile ağustos başı arasında etkili olarak orman yangınlarının yayılmasında kolaylaştırıcı rol oynadı.
Bu da 2021’in Temmuz ayında, her iki ülkede, son 20 yılda en çok alanın tahrip olduğu orman yangınlarına yol açtı. dedi. Abatzoglou, iklim değişikliğinin ısı kubbeleri ve orman yangınları üzerindeki etkisi hakkında şunları söyledi:İklimdeki değişimler sonucu ısı kubbesinin çok daha uzun, daha büyük ve daha güçlü olduğunu tahmin ediyoruz. Yani iklim değişikliğinin, böylesi şiddetli yangınların görülmesinde rolü olabilir. İklim değişikliği sıcaklığı artırıyor, bu da ısı kubbesi gibi daha kalıcı ısı olaylarının gerçekleşme mümkünlüğünü yükseltiyor.
Genel olarak gezegenin ısınmasıyla birlikte sıcak hava dalgalarının artmasını bekliyoruz. Bu ise daha kalıcı sıcak hava dalgaları olan ısı kubbelerine yol açarak toprakta hızlı bir kurumaya neden oluyor ve böylelikle orman yangınlarının meydana gelmesi kolaylaşıyor. Isı kubbelerinin yangınlar için gerekli şartları kolaylaştırması nedeniyle yangının başlamasına yol açabilecek insan kusurlarının önüne geçmenin daha önemli hale geldiğini vurgulayan Abatzoglou, kuru bitki örtüsünün yanında ekipman çalıştırılmaması, sigara izmaritlerinin uygun şekilde imha edilmesi ve eğlence amaçlı ateş yakılmasından uzak durulması gerektiğini sözlerine ekledi.
03:44
