Geçtiğimiz hafta Bursa’da etkili olan sağanak yağışın ardından birçok ilçe su baskınlarından etkilenirken, Nilüfer İlçesi Odunluk Mevkiinde bulunan Hafif Raylı Sistem (HRS) istasyonu da su baskınına uğradı. Bu su baskını ile bir arada Bursa Uludağ Üniversitesi tarafındaki HRS çizgisinde ulaşım geçici süre ile kapanırken kent içi ulaşımda aksamalar yaşandı. İMO Bursa Şubesi Ulaşım Komitesi, HRS Odunluk İstasyonu’nun da bu sorunun tekrar yaşanmaması için rapor hazırladı.
İMO Bursa Şubesi Ulaşım Komitesi’nin hazırladığı rapor şu şekilde:
Odunluk Bölgesi, Bursa’nın batısında Nilüfer İlçesi sınırları içerisinde yer alır ve Bursa’nın merkezine yaklaşık 12 kilometre aradadır. Uludağ’ın batı eteklerinde bulunması, bölgenin topografik yapısının şekillenmesinde önemli bir faktördür. Genellikle 100 ila 250 metre arasında değişen bir yükseltiye sahiptir. Çeşitli zirve ve vadilerle karakterizedir. Bölge, genel olarak zirvelik bir yapıya sahip olup, vadiler su akışını ve ziraî faaliyetleri desteklemekle bir arada doğusunda yer alan Nilüfer Çayı bölgenin en önemli su kaynağı olup tarım ve sulama faaliyetlerinde kritik bir rol oynar. Çayın varlığı, bölgenin hem ziraî hem de kentsel gelişiminde önemli bir etkendir. Bölgenin toprak yapısı genellikle alüvyonlu ve verimlidir, bu da tarım için uygun bir ortam sunar. Fakat, son yıllarda hızlı yapılaşma nedeniyle doğal arazi halleri büyük ölçüde değişim göstermiş, kentleşme süreci ile bu verimli toprakların birçoklarının bu alana ayrılmasına neden olmuştur. Bunun sonucunda hızlı bir şekilde gelişen ve son yıllarda özellikle konut ve ticaret merkezleriyle öne çıkan bir bölge haline gelmiştir.
Odunluk Bölgesinin Yağış ve Altyapı Durumu
Bursa’nın Nilüfer İlçesi, son yıllarda hızla gelişen ve büyüyen bir bölge olarak dikkat çekmektedir. Bu büyüme, beraberinde altyapı ve çevre sorunlarını da getirmiştir. Nilüfer İlçesine bağlı Odunluk Bölgesi, Bursa’nın çağdaş yerleşim alanlarından biridir ve yağışlar sırasında altyapı sistemlerinin performansı büyük değer taşır. Hafif raylı sistem sınırında oluşan su baskını, birkaç ana faktörün bir araya gelmesi sonucu meydana gelmiştir. Bu cins olayların ayrıntılı tahlilinde genellikle şu nedenler göz önünde bulundurulur: Aşırı yağışlar, drenaj sistemi yetersizliği, altyapı sıkıntıları, arazi yapısı ve eğimi, kanalizasyon ve su yollarının tıkanması, iklim değişikliği ve aşırı hava olayları biçimindedir.
Odunluk Bölgesi, Marmara Bölgesi’nde yer aldığından, Bursa’nın genel iklim özelliklerini taşır. Bursa’nın iklimi, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında geçiş özelliği gösterir. Bu nedenle, bölge dört mevsim boyunca farklı yağış tipleri ve ölçüleri alır. Bursa’da yıllık ortalama yağış miktarı 700-800 mm civarındadır. Bu ölçü, kentteki su kaynakları için yeterli olsa da, yoğun yağış periyotlarında altyapı sistemlerinde baskı oluşturmaktadır. En fazla yağış genellikle kış ve ilkbahar aylarında görülmektedir. Yaz ayları ise daha kurak geçse de lakin ani sağanak yağışlar yaşanmaktadır.
Yağışın Altyapı Üzerindeki Etkisi
Odunluk bölgesinde yağışlar, özellikle yoğun sağanak yağmurlar sırasında altyapı sistemlerini zorlamaktadır. Bölgede hızlı kentleşme ve yoğun yapılaşma, doğal su yollarının ve drenaj sistemlerinin yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Odunluk bölgesinde yağış sonrası suyun hızla tahliye edilmesini sağlamak için kapsamlı bir drenaj sistemi gereklidir. Lakin hızlı yapılaşma ve bölgenin topoğrafik yapısı, mevcut drenaj altyapısının yetersiz kalmasına yol açmaktadır. Mevcut drenaj sistemlerinin kapasitesi, özellikle aşırı yağış periyotlarında suyun aktif bir şekilde tahliye edilmesi için yetersiz kalmıştır. Bu durum, su baskınlarına ve taşkınlara neden olmuştur.
Tıkanma ve Bakım Sorunları
Drenaj sistemlerinin tıkanması, özellikle sonbahar aylarında yaprak dökümü ve inşaat atıkları gibi nedenlerle sıkça karşılaşılan bir problemdir. Düzenli bakım yapılmaması, bu sistemlerin aktifliğini azaltmıştır.
Yol ve Altyapı İnşaatları
Odunluk, Bursa’nın gelişen bir bölgesi olarak daima yeni inşaat projelerine ev sahipliği yapmaktadır. Bu projeler, geçici altyapı sorunlarına ve su akışının yön değiştirmesine neden olmaktadır.
Geçici Altyapı Problemleri: İnşaat faaliyetleri sırasında yollar ve geçici drenaj sistemleri suyun faal bir şekilde yönetilmesini zorlaştırmıştır. Altyapı Uyum Meseleleri: Yeni yapılan yollar ve binalar, mevcut altyapı sistemleriyle uyumsuzluk oluşturmuş ve suyun doğal akışını engellemiştir.
Altyapı Yatırımları
Yatırım ve Geliştirme Projeleri ile yeni su kanalları, genişletilmiş drenaj sistemleri ve yağmur suyu toplama tahlilleri gibi altyapı geliştirme projeleri, bölgenin su idaresini düzgünleştirmek için hayata geçirilmelidir. Çevresel Planlama ile altyapı projeleri, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirliği sağlamak için de planlanmalıdır. Su yönetimi stratejileri, doğal habitatları korumak ve su baskınlarını azaltmak için kıymetlidir.
Geleceğe Yönelik Çözüm Önerileri
Odunluk bölgesindeki altyapı sorunlarını ele almak ve yağışların olumsuz etkilerini minimize etmek için bazı stratejiler önerilebilir: Altyapı Güçlendirme, Planlama ve Yönetim, Toplumsal Farkındalık ve Katılım.
Drenaj Sistemlerinin İyileştirilmesi: Mevcut drenaj sistemlerinin kapasitesini artırmak ve tıkanıklıkları önlemek için düzenli bakım ve yenileme çalışmaları yapılmalıdır.
Su Toplama ve Depolama Sistemleri: Yağmur sularının aktif bir şekilde toplanması ve depolanması için yağmur suyu toplama sistemleri kurulmalı ve böylelikle su baskınlarını önlerken suyun tekrar kullanımı da sağlanmalıdır.
Altyapı ve Şehir Planlama Ahenginin Artırılması: Yeni yapılaşma ve altyapı projelerinin planlanması sırasında, mevcut sistemlerle uyumlu ve sürdürülebilir tahliller geliştirilmelidir.
Çevresel Etki Değerlendirmesi: Yeni projelerin çevresel etkileri dikkatlice kıymetlendirilerek, su yönetimi üzerindeki olumsuz etkiler minimize edilmelidir.
Bilgilendirme ve Eğitim: Bölge sakinlerine, su yönetimi ve çevresel sürdürülebilirlik bahislerinde bilgilendirme ve eğitim programları düzenlenmelidir.
Toplum İştiraki: Yerel halkın altyapı projelerine iştiraki teşvik edilerek, sorunların daha etkili ve kalıcı bir şekilde çözülmesi sağlanmalıdır.
HRS Çizgisinin Baştan Sona Risk Tahlili Yapılmalıdır
Odunluk mevkiinde yaşanan su baskını, üstte belirtilen faktörlerin bir kombinasyonu sonucu oluşmuştur. Aşırı yağışlar, yetersiz altyapı ve drenaj sistemleri, bölgenin coğrafik yapısı gibi etkenler bu çeşit olayların temel nedenlerindendir. Kısa zaman diliminde hızla gelişen ve değişen Bursa gibi Odunluk Bölgesi’nin de bu değişimden ziyadesiyle etkilendiğini söyleyebiliriz. O denli ki planlar dahilinde olmasa da bölgedeki yoğunluğa hizmet vermek adına ortaya çıkan ve yakın zamanda kullanıma açılan Odunluk HRS istasyonunun 04.07.2024 tarihindeki yağıştan etkilendiği ve 2 nolu HRS çizgisinin, Acemler-Üniversite irtibatın kesildiği gözlemlenmiştir. İlk açıklamalar sonucunda yoğun yağışın mevcut yağmur suyu sınırının yükü taşıyamadığı, bunun sonucunda bölgedeki binaların bodrum katları ve Odunluk İstasyonu gibi alçak kotta bulunan yapıların sular altında kalmasına sebep olduğudur. O denli ki; toplu ulaşım ağının bel kemiği rolünde bulunan HRS çizgisinin baştan sona risk tahlili yapılmalıdır. Her ne kadar sınırın büyük çoğunluğu yer üstünde bulunsa da Ataevler İstasyonu hariç tüm istasyonların yolcu kontakları yer altından yapılmaktadır. 04.07.2024 tarihindeki olumsuz durumun yolcu dolu bir istasyon yapısında ansızın yükselmesinin geri dönüşü olmayan sonuçlar doğuracağı unutulmamalıdır. Yine şehri doğu batı aksında aşan İzmir/Mudanya – Ankara Yolu boyunca karayolu üzerinde bulunan köprülü kavşakların (bat-çık) yağmur suyu deşarjları kontrol edilmeli, gerek duyulması halinde pompa düzenekleri kurulmalıdır. Yine 04.07.2024 tarihinde yağış sonrası kentin yüksek kesitlerinden yağışla bir arada oluşan moloz taşınımlarının ana yollara kadar geldiği gözlemlenmiş olup benzer durumların yaşanmaması için bu gibi riskli noktalar ıslah edilmelidir.
Değişen hava şartları ve küresel ısınmanın sonucunda 04.07.2024 tarihinde metrekareye düşen yağmur miktarı hiç elbet ki ne ilk ne de son yağış olacaktır. Dolayısıyla bugünden itibaren zaman kaybetmeksizin tüm risk tahlilleri yapılarak ve üstte anlatılan çözüm teklifleri de dikkate alınarak gerekli adımlar atılmalıdır. Emelimiz oluşan bu olumsuz durumlara bir suçlu bulmaktan fazla bundan sonra benzer durumların yaşanmamasıdır.
2050 Kent Anayasa Çalışmaları Biran Önce Başlamalı
İMO Bursa Şubesi olarak; 2050 Bursa Anayasası’nın biran önce hazırlanması konusundaki ısrarımız bu yaşanan olayla tekrar haklılığımızı ortaya koymuştur. O yüzden diyoruz ki; ulaşımdan altyapıya, tarımdan kentleşmeye, turizmden su yapılarına, depremsellikten kentsel dönüşüme kadar sağlıklı tahliller ve adımlar atmak daha dirençli ve huzurlu yaşanabilir bir gelecek inşa etmek için 2050 Kent Anayasa çalışmaları biran önce başlamalı ve ortak akılla oluşturulmalıdır.
17:11
