ANKARA – Norveç Helsinki Komitesi İnanç Özgürlüğü Girişimi’nin ‘Türkiye’de Din, İnanç veya İnançsızlık Temelli Nefret Cürümleri 2023’ raporu yayımlandı. Raporda, 2023 yılında yaşanmış 47 nefret suçu veya olayı tespit edildi. Bu olaylarda hedef olan gruplar sırasıyla; Hıristiyanlar, Museviler, Aleviler, Müslümanlar, Ezidiler ve ateistler oldu. Medya izleme sürecinde erişilen veriler ile din veya inanç topluluklarından gelen bildirimleri temel alan raporda, olayların birçoklarında nefret suçu boyutunun irdelendiği etkili bir hukuki süreç yürütülmediği tespit edildi. Bu cürümlerin sıklıkla cezasız kaldığı da ifade edildi. Funda Tekin tarafından kaleme alınan raporda, kişileri, toplumları veya kurumları din, inanç veya inançsızlıkları nedeniyle hedef alan nefret hatalarının, Türkiye’nin önemli insan hakları sıkıntılarından biri olduğu ifade edildi.
HIRİSTİYANLAR VE MUSEVİLER İLK SIRADA
İzleme çalışması kapsamında, 2023 yılında “hedef alınan kümeye göre” ulaşılan nefret suçu/olayı bilgisi şöyle sıralandı: • Hıristiyanlar 22 • Museviler 14 • Aleviler 7 • Müslümanlar 4 • Ezidiler 2 • Ateistler 1 Raporda yer alan datalara göre, 26 tehdit veya tehdit edici davranış, 11 şahıslara yönelik şiddet içeren saldırı, 9 ibadet yeri veya mezarlıklara zarar verme, 7 mala veya eşyaya zarar verme, 3 hakaret ve 1 taciz olayı yaşandı.
DİN VEYA İNANÇ TOPLULUKLARIYLA ALAKALI YERLERE SALDIRI
Geçmiş yılların izleme datalarıyla birlikte de değerlendirme yapılan raporda, mezarlık, ibadet yeri, ev veya okul gibi din veya inanç topluluklarıyla bağlantılı yerlere yönelik hücumların en sık karşılaşılan olaylardan olduğu tespit edildi. Rapora göre 2020’den bu yana ise en çok hedef alınan gruplar 52 olayla Hıristiyanlar, 42 olayla Aleviler ve 23 olayla Museviler oldu.
İHBAR SIKINTILARI: KANIKSAMA, KAÇINMA, ENDİŞE
Raporda, nefret kabahatlerinin genel olarak yaşanandan az ihbar edildiği ve bu nedenle ortaya çıkan sayıların yaşanan olayların sadece bir kısmını yansıttığı ifade edilirken nefret cürümlerinin ihbar edilmesinin önündeki temel mahzurlar şöyle sıralandı: -Mağdurların önyargı saikli eylemleri kanıksamış olması ve ihbar veya rapor etme eşiklerinin yüksek olması, -Kişilerin dışlanma riskini düşünerek ihbar etmekten kaçınmaları, -Mağdurların tezlerinin ciddiye alınmayacağına veya ihbarda bulunduklarında, polis memurları tarafından da dahil olmak üzere, daha büyük mağduriyete uğrayacaklarına dair telaşları.
SİSTEMATİKLEŞEN NEFRET SUÇLARI
Din veya inanç topluluklarıyla bağlı bazı yerlerin, kişi veya kümelerin tekrarlayan bir şekilde hedef alındığını da ortaya koyan raporda, özellikle Protestanların, Süryanilerin ve Ezidilerin hedef oldukları nefret cürümlerinin sistematikleştiği kaydedildi.
PROTESTANLAR VE MUSEVİLERE YÖNELİK NEFRET HATALARINDA ARTIŞ
Raporda, 2023 yılında Protestanları ve Musevileri hedef alan olaylarda artış görüldüğü tespitine yer verilirken bu olayların bir kısmının medyanın Protestanlara yönelik önyargılı ve nefret içerebilen telaffuzlarının yansıması olabileceği ifade edildi. 2019’dan beri ‘güvenlik’ gerekçesiyle 250 Protestan’ın sınır dışı edildiği ya da vize müracaatının reddedildiği bilgisinin yer aldığı raporda, “Bu resmî tavırla paralel olarak Protestanlar yazılı ve çevrimiçi medyada sıklıkla ‘misyonerlik faaliyetleri’ sebebiyle Türkiye toplumuna yönelik bir ‘tehdit’ olarak gösteriliyor. Kimi zaman yerel gazetelerde kiliselerin açık adresi verilerek ibadet yerleri hedef alınıyor” sözleri kullanıldı.
İSRAİL’İN SALDIRILARI MUSEVİLERE YÖNELİK NEFRET HATALARINI ARTIRDI
7 Ekim 2023’ten sonra başlayan, İsrail’in Gazze’ye yönelik büyük ölçekli ve yoğun askeri operasyonlarının ardından Musevilere yönelik nefret suçu sayısında artış yaşandığına dikkat çekilen raporda, okullarda Nazi sembollerinin kullanıldığı iki ayrı olaya vurgu yapıldı.
ÖNCELİKLİ İHTİYAÇLAR
Türkiye’deki yasal mevzuat ve uygulamanın nefret kabahatlerine karşı etkisiz olduğu ve uluslararası insan hakları hukukuyla uyumlu olmadığı vurgusu yapılan raporda, bazı öncelikli ihtiyaçlar şu şekilde sıralandı: • Nefret cürümlerine yönelik etkili soruşturulma yapılması, • Din, inanç veya inançsızlık temelli nefret cürümlerinin kamu kurumları tarafından sistematik bir şekilde izlenip raporlanması ve ayrıştırılmış bilgilerin kamu ile paylaşılması, • Zarara ilişkin etkili tazmin sağlanması, • Mağdurların desteklenmesine yönelik bütünsel bir yaklaşım oluşturulması, • Sivil toplumun nefret suçu konusunda izleme ve savunuculuk çalışmaları yapması, • Nefret kabahatleriyle mücadele için çok paydaşlı çalışmalar yapılması. RAPORUN TAMAMI İÇİN…
13:14
