c, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu‘nun tutuklanmasının ardından yapılan eylemleri kapsayan olaylara ilişkin olarak hazırladığı ön raporda, “İstanbul gibi bir şehirde milyonlarca kişinin gündelik hayatını güçleştirecek ve Anayasal bir hak olan seyahat ve dolanım özgürlüğünü engelleyecek boyuta ulaşan müdahalelere son vermeye çağırıyor, yaşanan hak ihlalleriyle ilgili sorumluların tespit edilerek cezalandırılmasını sağlayacak etkili bir soruşturma yürütülmesini talep ediyoruz” ifadesini kullandı.
İstanbul Barosu İnsan Hakları İzmleme Merkezi, Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması ve sonrasında tutuklanarak görevinden uzaklaştırılmasını protesto eden vatandaşların kötü muameleye maruz kaldığı ve hak ihlalleri yaşadığına ilişkin bir ön rapor hazırladı.
Raporda özetle şunlar kaydedildi:
“Çocuk Koruma Kanunu’nun 18. maddesine alışılmamış olarak bir çocuğun kelepçeli tutulduğu bilgisi tutanak altına alınmıştır”
“İSTANBUL BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ OLARAK
22-23 MART 2025 TARİHİNDE YAŞANAN OLAYLARA İLİŞKİN 1/4 ÖN RAPORUMUZ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da aralarında bulunduğu çok sayıda kişiye operasyon düzenlenmesi ve İstanbul Barosu Başkanı ile Yönetim Kurulu üyelerinin görevden alınması üzerine İstanbul Valiliği tarafından 19 – 26 Mart 2025 tarihleri arasında her türlü toplantı, şov ve basın açıklaması yasaklanmış; resmi bir karar olmaksızın, X (Twitter), Youtube, Instagram, Facebook, TikTok, Telegram gibi sosyal medya siteleri üzerinde bant genişliği daraltılmış, internet yavaşlatılmış; Vatan Emniyet Müdürlüğü ve Çağlayan’da bulunan İstanbul Adliyesi’ne giden yollar kapatılmış ve düzenlenen hareketler sırasında İçişleri Bakanı’nın açıklamasına göre 323 kişi gözaltına alınmıştır.
Toplanma ve Şov Düzenleme Hakkı ve Kötü Muamele Yasağı Tarafından:
Toplanma ve şov düzenleme özgürlüğünü kullanan çok sayıda kişi ters kelepçeyle yere yatırma, yaralama kastıyla copla vurma, plastik mermi, tazyikli su ve biber gazı kullanımı da dahil olmak üzere orantısız bir güç kullanımı ile karşı karşıya kalmış ve gözaltına alınmıştır.
22 Mart 2025 günü yaşanan gözaltılarla ilgili İstanbul Barosu bünyesinde İnsan Hakları Merkezi, Kadın Hakları Merkezi, Çocuk Hakları Merkezi, Avukat Hakları Merkezi ve CMK servisi tarafından gözaltına alınan şahıslara hukuki destek sağlanmış, yaşanan hak ihlallerine ilişkin tutanak tutularak raporlama yapılmıştır.
Çocuk Hakları Merkezi tarafından kurulan Kriz Masasının raporuna göre, zorunlu haller dışında çocuklara kelepçe takılmasını yasaklayan Çocuk Koruma Kanunu’nun 18. maddesine karşıt olarak bir çocuğun kelepçeli tutulduğu bilgisi tutanak altına alınmıştır. Yine Kadın Hakları Merkezi’nin avukatlarla yaptığı görüşmelerde gözaltı işlemleri sırasında kadınların tacize ve kötü muameleye maruz bırakıldığı belirtilmiştir. Ayrıca, avukatlarla yapılan görüşmelerde gözaltındaki kişilerin sağlık denetimleri sırasında polislerin hazır bulunduğu bilgisi paylaşılmıştır.
“AİHM’e göre, toplanma ve şov düzenleme özgürlüğü, demokratik toplum için olmazsa olmaz önemdedir”
22 Mart 2025 sabahı gözaltına alınan 66 kişi ortasından üç kişi tutuklanmış, sekiz kişi hakkında ev hapsi kararı verilmiş, 55 kişi hakkında ise yurtdışı çıkış yasağı ve imza atma adli kontrol önlemleri ile serbest bırakılmıştır. Bir kişi Terörle Mücadele Kanunu’nun 7. hususunun 2. fıkrasında düzenlenen örgüt propagandası yapma suçundan, iki kişi ise 2911 sayılı Kanun’a muhalefet etme suçundan tutuklanmıştır.
22 Mart 2025 akşamı Saraçhane ve çevresinde gözaltına alınan 143 kişiden 91 kişinin Vatan Emniyet Müdürlüğü’nde, 52 kişinin ise Esenler Atışalanı Polis Merkezi’nde olduğu ve tabirlerinin 24 Mart 2025 günü alınacağı bilgisi verilmiştir.
Anayasa’nın 34. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) 11. maddesine göre, herkes, önceden izin almaksızın barışçıl olarak toplanma ve şov düzenleme özgürlüğüne sahiptir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) göre, toplanma ve şov düzenleme özgürlüğü, ifade özgürlüğünün kolektif kullanımı niteliğinde olması nedeniyle demokratik toplum için olmazsa olmaz kıymettedir. Devletler, sadece toplanma ve şov düzenleme özgürlüğünü korumakla kalmayıp, bu hakkı dolaylı yoldan usulsüz bir şekilde sonlandırmaktan kaçınmalı ve bu hakkın etkili bir şekilde kullanılmasını sağlamalıdır. 2911 sayılı Kanun izin şartı aramadığı gibi, bildirim yapılmamış olması da bir toplantı ve gösteriyi otomatik olarak “izinsiz ve kanuna aykırı” hale getirmemektedir.
Bazı ani durumlarda spontane hareketler yapılması ve bu hareketler için aksiyonun yapılmasının amacıyla en uyumlu ve en çok ses getirecek yerin seçilmesi de hakkın özünü oluşturmaktadır. Bu nedenle adliyelerin de olduğu toplantı yerlerine yönelik örtülü bir yasak, toplanma ve şov düzenleme özgürlüğünün özüne yönelik bir müdahale olarak kabul edilmektedir. (Süleyman Çelebi ve Öbürleri v. Türkiye, B. No: 37273/10, 24.05.2016; Lashmankin ve Öbürleri v. Rusya, B. No: 57818/09, 07.02.2019)
AİHM, barışçıl aksiyonlar sırasında güvenlik güçleri tarafından orantısız bir güç ve “ciddi ve ölümcül yaralanmalara sebep olabilecek bir silah” olarak tanımlanan biber gazı kullanılmasını, Anayasa’nın 17. maddesi ile AİHS’nin 3. unsurunda garanti altına alınan kötü muamele yasağına karşıt bulmaktadır.
“İşkenceye Karşı Avrupa Komitesi, polis nezaretindeki kişilerin sağlık denetimlerinin polis memurlarının duyamayacağı ve tercihen göremeyeceği bir biçimde yapılması gerektiğinin altını çizmektedir”
AİHM daha önce, halihazırda Ataman grubu davaları adı altında Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi önünde uygulanmayı bekleyen AİHM kararlarında barışçıl toplanma ve şov düzenleme hakkının engellenmesi ve bu gösterilen dağıtılması sırasında, biber gazı kullanımı da dahil olmak, güvenlik güçleri tarafından orantısız güç kullanılmasına ilişkin benzer başvuruların artışta olduğunu ve genel olarak bu durumun caydırıcı etki yarattığını ifade ederek Türkiye’ye bu konuda gerekli adımları atma yükümlülüğü yüklemiştir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 90., 91. ve 99. maddeleri ile Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği’nin 9. maddesi uyarınca yakalanan ve gözaltına alınan kişilerin sağlık denetimine götürülmesi zorunludur ve tıbbi muayene, ancak adli tıp kurumu ya da resmi sağlık kuruluşları tarafından yapılır. Tabip ile muayene edilen kişinin yalnız kalmaları, muayenenin hekim-hasta bağlantısı çerçevesinde yapılması temeldir. Tabip, kişisel güvenlik kaygısını ileri sürerek muayenenin kolluk vazifelilerinin nezaretinde yapılmasını isteyebilir ancak bu durum ancak güvenlik kaygısının ilgili ve yeterli şekilde gerekçelendirilmesi halinde kabul edilebilir. İşkenceye Karşı Avrupa Komitesi, polis nezaretindeki kişilerin sağlık denetimlerinin polis memurlarının duyamayacağı ve tercihen göremeyeceği bir biçimde yapılması gerektiğinin altını çizmektedir.
AİHM’ye göre, gözaltına alınan kişilerin İstanbul Protokolü’ne ve İşkenceye Karşı Avrupa Komitesi’nin normlarına uygun, bağımsız ve temelli bir inceleme yaparak kişilerin gözaltında kötü muameleye maruz kalmasını önleyecek koruma sistemleri ve usuli garantiler içeren düzenlemeler çerçevesinde sağlık denetimine tabi tutulması gerekmektedir. Sağlık denetiminin, bu teminatlar sağlanmadan gerekli niteliklere sahip doktorlar tarafından ve polis nezareti olmadan yapılmaması, AİHS’nin 3. unsurunda düzenlenen kötü muamelenin önlenmesi yükümlülüğüne terstir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 93. maddesine göre, kelepçe ancak kaçacaklarına ya da kendisi veya oburlarının hayat ve vücut bütünlükleri bakımından tehlike arz ettiğine ilişkin belirtilerin varlığı halinde takılabilmektedir. Zorunlu haller olmadıkça kişilerin (ters) kelepçelenerek gözaltına alınması, kötü muamele yasağını ihlal edebilir.
“Susma hakkı, kendini suçlamama hakkı ve kötü muameleye karşı korunmanın en önemli teminatlarından biridir”
Savunma ve Savunulma Hakkı Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı Tarafından: Gözaltı işlemlerini takip etmek üzere Vatan Emniyet Müdürlüğü’ne giden avukatların saatlerce içeri alınmamaları sonucunda bir kısım şüphelinin avukatsız bir şekilde ifadeleri alınmıştır. Suç isnat edilen kişinin bir müdafii yardımından yararlanmak sureti ile kendini savunma hakkı, susma hakkı, kendini suçlamama hakkı ve kötü muameleye karşı korunmanın en önemli garantilerinden biridir. AİHM bu bağlamda, avukat ile temsil edilme hakkının ehemmiyetini sadece Türkiye’de değil tüm Avrupa’da ceza yargılaması prosedürünü değiştiren önemli bir içtihat dönüşümünün ilk adımı olan Salduz v. Türkiye kararında ortaya koymuştur.
AİHM, Sözleşme’nin 6. unsurunun 3. fıkrasının c bendindeki düzenleme içerisinde yer alan adaletin selameti kavramı gereği, kişilerin soruşturmanın başlangıç evrelerinden itibaren bir avukatın yardımından yararlanması gerektiği sonucuna varmaktadır. Avukatların, Ceza Muhakemesi Kanunu’na alışılmamış şekilde vekalet şartı aranarak, soruşturma evresinde gözaltında tutulan kişiler ile görüşmelerine izin verilmemesi ve avukatların iş yerleri olan adliyelere ve emniyetlere alınmaması, Anayasa’nın 36. maddesi ile AİHS’nin 6. unsurunda koruma altına alınan savunma ve savunulma hakkını ihlal etmektedir.
Yetkilileri, toplanma ve şov düzenleme özgürlüğünün, kötü muamele yasağının ve adil yargılanma hakkının özüne dokunan ve İstanbul gibi bir şehirde milyonlarca kişinin gündelik hayatını güçleştirecek ve Anayasal bir hak olan seyahat ve dolanım özgürlüğünü engelleyecek boyuta ulaşan müdahalelere son vermeye çağırıyor, yaşanan hak ihlalleriyle ilgili sorumluların tespit edilerek cezalandırılmasını sağlayacak etkili bir soruşturma yürütülmesini talep ediyoruz.”
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
02:00
News
Siyaset
Siyaset
Siyaset
Siyaset
Siyaset
Siyaset
SIYASET
