T24 Kültür Sanat
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış, tıp ve ekonomi dahil 6 ayrı kolda en başarılı kabul edilen kişi veya kuruluşlara veriliyor.
|
Nobel Ekonomi Mükafatı, 1968’de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel’in anısına ekonomi kısmında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla ilk kez 1969’da takdim edildi.
Her yıl ekim ayında açıklanan ve İsveçli kimyager ve mühendis Alfred Nobel’in yaşamını yitirdiği 10 Aralık’ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim edilen mükafatlar, yıl boyunca “insanlığa en büyük faydayı sağlayan” şahıslara veriliyor.
Fizik, kimya, tıp, edebiyat ve ekonomi ödülleri, İsveç’in başkenti Stockholm’de; Nobel Barış Mükafatı ise Norveç’in başkenti Oslo’da sahiplerine takdim ediliyor.
Ödüller, 1901’den bu yana çoğunlukla Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sırasında olmak üzere bazı yıllarda verilmedi. 2020 ve 2021’de gerçekleşen merasimler ise Kovid-19 salgını nedeniyle yapılamadı.
Kurallara göre, herhangi bir kategorideki ödül o yıl kimseye verilmiyorsa, ödül verilmiyor ve verilmesi planlanan para mükafatı bir sonraki yıl için saklanıyor.
|
Ödüllerin sahibi çoğunlukla erkekler oldu
Nobel Ödülleri’nin tarihi boyunca çeşitli kategorilerde verilen toplam 970 mükafatın birçoklarının sahibi erkekler oldu. Mükafatların 905’ini erkekler kazanırken, 65’i kadınlara verildi.
Ödüllerin verilmeye başladığı 1901’den 2023’e kadarki süreçte Nobel Barış Ödülü’nü toplamda 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş aldı. Ekonomi kısmında kadınlar, 3 ödül alırken, erkekler 90 ödül aldı.
Nobel Mükafatlarına iki kez layık görülenler oldu
Nobel Ödülleri’ne birçok kez layık görülenler de oldu. Frederick Sanger, John Bardeen, Karl Barry Sharpless, Linus Pauling ve Marie Curie tarihte iki kez Nobel Mükafatı alan 5 kişi arasına girdi.
Farklı kollarda verilen Nobel Ödülleri, bazen birden fazla kişiye de verilebiliyor. En fazla 3 kişinin kazanabildiği Nobel Ödülleri’nde tıp kolunda verilen mükafatların yüzde 65’i birden fazla kişiye verildi. Böylece tıp, tarihte en çok birden fazla kişiye giden mükafatların bulunduğu kategori oldu.
Nobel Ödülleri sahiplerinin ortalama yaşı 58 olarak belirlendi
İstatistiklere göre Nobel Ödülleri’ni kazananların ortalama yaşı 58 olarak açıklansa da pek çok yaş kümesinden yüzlerce kişi 1901’den bu yana mükafata layık görüldü.
Ödüllerin tarihteki en genç kazananı, 2014 Nobel Barış Ödülü’nü alan Pakistanlı aktivist Malala Yousafzai oldu. Çocukların eğitim hakkını savunan Yousafzai, mükafatı aldığında 17 yaşındaydı.
Lawrence Bragg, 1915’te babası William Bragg ile X-ışınlarını kullanarak kristal yapıları analiz ettikleri çalışmaları nedeniyle 25 yaşında Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
Ödüllerin en yaşlı sahibi ise 2019’da, 97 yaşındayken Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan John Goodenough oldu. Goodenough, mükafatı, geliştirdiği lityum-iyon pilleri için aldı.
Nobel kazanan ünlü isimler
Nobel mükafatı kazananlar arasında dünyaca ünlü bilim insanları ve edebiyatçılar da bulunuyor.
Fizik kategorisinde, 1903’de Nobel Ödülü’nü kazanan ilk kadın olan Marie Curie, radyumu buldu ve 1911’de Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Curie’nin radyasyonla ilgili keşiflerinin tıp alanına önemli katkıları oldu.
Curie’nin keşifleri sayesinde radyoterapi, kanser tedavisinde kullanılmaya başlandı ve radyum, tümör tedavisinde etkili bir araç haline geldi. Curie’nin geliştirdiği taşınabilir röntgen aygıtları, Birinci Dünya Savaşı sırasında cephedeki askerlerin tedavisinde kullanıldı.
Albert Einstein, görelilik teorisini, kuantum mekaniğini geliştiren çalışmaları ve fotoelektrik etki yasasının keşfi sebebiyle 1921’de Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
Fransız yazar ve filozof Jean Paul Sartre, 1964’te Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü ancak politik pozisyonuna ve yapıtlarına zarar vereceğini düşündüğü bu mükafatı reddetti. Sartre, hayatı boyunca kazandığı tüm resmi ödülleri geri çevirdi.
Martin Luther King, 1964’te şimdi 35 yaşındayken, Afro-Amerikan halkının sivil hakları için şiddet içermeyen uğraşı nedeniyle Nobel Barış Ödülü’nü aldı.
Eski ABD Başkanı Barack Obama da uluslararası diplomasiyi ve halklar arasındaki işbirliğini güçlendirmeye yönelik uğraşları nedeniyle 2009 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazandı.
|
Ödülü kazanan Türkler
Nobel ödülünü bugüne kadar iki Türk kazandı.
Yazar Orhan Pamuk, “Kırmızı Saçlı Kadın” yapıtıyla 2006 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi oldu. Edebiyat dünyasına önemli katkıları olan Pamuk’un, 100’ü aşkın ülkede yayımlanan kitapları 60’dan fazla dile çevrildi.
DNA tamiri ve hücre döngüsü gibi alanlarda uzmanlaşan Türk bilim insanı Aziz Sancar, 2015’te DNA tamiratı ile ilgili çalışmaları nedeniyle Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile kimya kısmında Nobel Ödülü’ne layık görüldü.
|
|
‘Gecenin Kıyısı’nda taraf tutmanın anlamsızlığı üzerine bir hikâye
|
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
06:22
06:22
News
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
Kültür & Sanat
