Devlet memuru olabilmek için gerekli nitelikleri taşımakla birlikte, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun memurlar hakkında öngördüğü bazı düzenlemelerden istisna tutulmuş memuriyetlere “istisnai memur” denilmektedir. Bunlar, temel itibariyle memur hukukuna tabi olmakla birlikte memuriyete girişte ve vazifede yükselmede bazı muafiyetlere sahiptirler.
657 sayılı Kanunun “istisnai memurluklar” başlıklı 59’uncu hususu aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
” Cumhurbaşkanlığı ile Türkiye Büyük Millet Meclisinin memurluklarına, Bakan Yardımcılıklarına, Savunma Sanayii Müsteşarlığına ait Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, I. Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı ve Müşavir Avukat kadrolarına, Toplu Konut Yönetimi Başkanlığına ait Başkan, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, Uzman, Uzman Yardımcısı, Müşavir Avukat ve Şube Müdürleri (Uzman), Özelleştirme Yönetimi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Daire Başkanı, Proje Grup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine, Bakanlık Müşavirlikleriyle Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliklerine, Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine, Avrupa Birliği Bakanlığı Başkanlıklarına (İdari Hizmetler Başkanlığı hariç), Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Basın Müşaviri ve Hukuk Müşaviri, Gelir Yönetimi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine, Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı takımlarında veya takım açıklamalar kısmında özel nitelikli olarak gösterilen görev yerlerine, Özel Kalem Müdürlüklerine, Valiliklere, Büyükelçiliklere, Elçiliklere, Daimi Temsilciliklere, Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanlığına, dış kuruluşlarda çalışma müşavirlikleri nezdinde görevlendirilecek sendika uzmanlıklarına, Din İşleri Yüksek Kurulu Üyeliklerine, Diyanet İşleri Başkanlığı Başkanlık Müşaviri (4 adet), Diyanet İşleri Başkanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri, Milli İstihbarat Teşkilatı memurluklarına, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Müşavirliklerine, Hukuk Müşavirliğine ve Genel Sekreter Sekreterliğine, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği ve Başkanlık Müşavirliğine, Anayasa Mahkemesi Basın Müşavirliğine, Nükleer Düzenleme Kurumunun Başkan Yardımcılıklarına ve Daire Başkanlıklarına, bu Kanunun atanma, imtihanlar, kademe ilerlemesi ve dereceye yükselmesine ilişkin kararlarıyla bağlı olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile memur atanabilir. Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirlikleri ile Devlet Konservatuvarında görevlendirilecek uluslararası ün yapmış üstün yeteneklere sahip Devlet sanatkarlarının, olimpiyat şampiyonluğu veya olimpik spor kollarından birinde büyükler kategorisinde birden fazla Dünya şampiyonluğu kazananlar ortasından atanacak spor müşavirlerinin atama ve ilerlemelerinde de bu kararlar uygulanır.
Birinci fıkrada sayılan memurların bulundukları bu takımlar emeklilik aylığının hesabında ve diğer memurluklara naklen atanmalarında herhangi bir sınıf için kazanılmış hak sayılmaz. Bu misyonlarda bulunan memurların emeklilik kıdemleri yürümekte devam eder.”
Kanunun “istisnai memurluklara atanmada aranacak şartlar” başlıklı 60’ncı hususu aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
” İstisnai Devlet memurluklarına 48’inci unsurda yazılı genel şartları taşıyan kimselerden atanmalar yapılabilir.
Kuruluş kanunlarındaki veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerindeki özel kararlar gizlidir.
Ancak, Devlet sanatçılarında aranacak nitelikler bir yönetmelikle belirtilir. Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğine atanabilmek için ise, bir yabancı lisanı çok iyi bilmek ve özel yönetmeliğinde belirtilecek diğer nitelikleri taşımak kaidedir.”
Kanunun “istisnai memurluklara atananlara bu Kanunun uygulanacak hükümleri” başlıklı 61’inci hususu aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
” 60’ıncı madde mucibince istisnai memurluklara atananlar hakkında bu Kanunun atanma, imtihanlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün kararları uygulanır.
Ancak istisnai bir memuriyet takımına atananlar, atandıkları takımın derece aylığının ilk kademesini kazanılmış hak olarak elde ettikleri tarihten itibaren, haklarında bu kanunun kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine dair kararları uygulanır.
Şu kadar ki, Bakanlıklar özel kalem müdürlüklerine, valiliklere, büyükelçiliklere, elçiliklere, daimi temsilciliklere atananların, atandıkları derecelerde geçirdikleri süreler, kazanılmış hak sayılmamak kaidesiyle, kademe ilerlemesinde (üst dereceye atanmaları halinde 161’inci hususun A bendi uyarınca) kıymetlendirilir.”
Kanunun “bakan müşaviri” başlıklı 61/A unsuru aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
” Bakanlıklarda, özel ehemmiyet ve öncelik taşıyan mevzularda bakana danışmanlık yapmak üzere bakan müşaviri atanabilir. Bakan müşavirleri doğrudan bakana bağlı olarak çalışır.
Bakan müşavirleri, bakanın görev müddetiyle sonlu olarak görev yapar. Bakanın görevi sona erdiğinde, bakan müşavirlerinin görevi de sona erer. Bakan müşavirleri gerektiğinde bakanın görev müddeti dolmadan da misyondan alınabilir.
Bakan müşaviri kadrolarına bu Kanunun atanma, imtihanlar, kademe ilerlemesi ve dereceye yükselmesine ilişkin kararlarıyla bağlı olmaksızın atama yapılabilir. Lakin bu şekilde atanmış olmak, kamu kurum ve kuruluşlarındaki diğer herhangi bir takım, durum ve göreve atanma veya kamuda herhangi bir statüde çalışma açısından kazanılmış hak teşkil etmez.
Bakan müşaviri kadrolarına açıktan atananlardan görevi sona erenlerin veya vazifeden alınanların memuriyetle ilişikleri kesilir.
Kamu görevlisi iken bakan müşavirliğine atananlar, görevleri sona erdiğinde veya vazifeden alındıklarında, yönetici takım, konum ve misyonları hariç olmak üzere evvelki takım veya konumlarına en geç bir ay içinde atanırlar. Bu şekilde atanacaklar için uygun boş takım veya durum bulunmaması halinde, söz konusu takım veya durumlar başka bir sürece gerek kalmaksızın ihdas edilmiş ve kurumların takım veya durum cetvellerinin ilgili kısımlarına eklenmiş sayılır. Atama işlemi tamamlanıncaya kadar bunların her türlü mali ve sosyal hak ve yardımları kurumları tarafından ödenmeye devam olunur.
Bakan müşaviri kadrolarında görev yapanlara mevzuatında bakanlık müşaviri takımına bağlı mali ve sosyal hak ve yardımlar aynı metot ve asıllar dahilinde ödenir. Bakanlık müşavirlerine yapılan ödemelerden vergi ve diğer yasal kesintilere tabi olmayanlar, bu unsura göre de vergi ve diğer kesintilere tabi olmaz. Bunlar emeklilik hakları bakımından da bakanlık müşavirine denk kabul edilir.”
Kanunun “asli memurluğa atanma” başlıklı 58’inci unsuru aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
” Adaylık devresi içinde eğitimde başarılı olan adaylar disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile onay tarihinden geçerli olmak üzere asli memurluğa atanırlar.
Asli memurluğa geçme tarihi adaylık müddetinin sonunu geçemez.”
Danıştay Onikinci Dairenin bir kararında (Esas No: 1995/8281, Karar No: 1998/348, Tarih: 16.02.1998); ” Aday memurluktan asli memurluğa atanmaya ilişkin düzenleme 58. madde ile yapılmış ise de, istisnai memurluklara ilişkin müstakil düzenleme yapan 59. ve 61.madde kararları ile bu vazifelere atamanın ” memur” statüsünde yapılacağı, 657 sayılı Yasanın atanmaya ilişkin kararlarının istisnai memuriyete atananlara uygulanamayacağının kurala bağlandığı dikkate alındığında, istisnai memurluklara aday memur statüsünde atama yapılamayacağı dolayısı ile de, aday memurlara ilişkin düzenleme yapan 657 sayılı Yasa kararlarının bu tıp misyonları yürüten memurlara uygulanamayacağı anlaşılmaktadır. Kaldı ki, 657 sayılı Yasanın 158. hususu uyarınca aday memurların asaletlerinin tasdikine kadar kademe ilerlemesi yapması mümkün değil iken, 657 sayılı Yasanın 61.maddenin 2.fıkrasında istisnai memurlar için bilakis düzenleme yapılmış olması, 657 sayılı Yasanın 163.maddesinde de; bu Kanuna tabi olmayan kurumlardan istisnai memuriyetlere atananların bu Kanuna tabi kurumlarda bir göreve atanmaları halinde adaylık kararlarının bu gibilere uygulanamayacağının karara bağlanması da bu misyonları yürütenlerin statülerinin farklı bir biçimde düzenlendiğini göstermektedir.” şeklinde hüküm kurulmuştur.
Yukarıda yer verilen kararlar ve mezkür Danıştay Kararı çerçevesinde; istisnai memuriyet takımlarına atananlar hakkında asalet tasdiki uygulamasının yapılamayacağı, bu memurların aday memur olarak geçirilmesi gereken asgari süreyi doldurmadan istisnai memuriyet dışındaki diğer takımlara atanabilecekleri ve adaylık kararlarına tabi tutulamayacakları kıymetlendirilmektedir (Mülga Devlet İşçi Başkanlığı, 10.09.2008-17599).
Danıştay Beşinci Dairenin bir kararında (Esas No: 1987/3150, Karar No: 1990/3185, Tarih: 25.12.1990); istisnai memuriyete atananlara, 657 sayılı Kanun’un aday memurlara ilişkin kararların uygulanamayacağına hükmedilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, istisnai memurlara aday memurlara ilişkin kararların uygulanmayacağı görülmektedir.
17:11
