Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) 2016 yılından bu yana düzenli olarak hazırladığı, Türkiye’deki hava kalitesi ve hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini inceleyen ‘Kara Rapor 2024’ yayımlandı.
Türkiye genelinde, yıl bazında hava kalitesi datalarını, mevzuat, politika ve uygulamalarını inceleyen THHP, ‘Kara Rapor’un altıncısında da hava kirliliğiyle ilgili meseleleri ortaya koyup somut çözüm önerileri getiriyor.
Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel, İstanbul’da düzenlenen basın toplantısında şunları söyledi:
“Temiz hava hakkı, temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir etrafta yaşama hakkının önemli bir bileşeni ve bir insan hakkı. Bu hakkın etkili biçimde kullanılabilmesinin ön şartı, soluduğumuz havanın kalitesini bilmek. Bu da ancak etkin bir hava kalitesi izleme sistemi, bu sistemden elde edilen bilgilerin doğru kıymetlendirilmesi ve kamuoyu ile şeffaf süreçlerle paylaşılmasıyla mümkün.
Kara Rapor’da şunu ortaya koyuyoruz: 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye genelinde hava kalitesi izleme ağındaki istasyon sayıları artsa da hava kirliliğinin izlenmesi verimi hala çok düşük. Yani altyapımız var, ama bu altyapıyı etkin işletemiyoruz. Özellikle fosil yakıt kullanan ağır endüstrinin olduğu bölgelerde hava kalitesi düzenli takip edilmiyor. Maalesef Türkiye’de nüfusun yüzde 92’sinden fazlası hala Dünya Sağlık Örgütü standartlarına göre kirli hava soluyor.”
İZMİR’DE HAVA KALİTESİ ALARM VERİYOR
‘Kara Rapor’a göre hava kirliliğine yol açan partikül maddeler PM10 ve kanserojen PM2,5, üç büyük şehir İstanbul, Ankara ve İzmir’de düzenli ve yeterli ölçülmüyor.
Ulaşılabilen kısıtlı resmi verilere göre İstanbullular 2022 yılı boyunca ortalama 38,41 μg/m3 yani Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) kılavuz bedelinin iki buçuk katı PM10 kirliliğine maruz kaldı. Kansorejen partikül madde PM2,5 ise gereğince ölçülmedi. Ankara’da 2022 yılı PM10 yıllık ortalaması 39,25 μg/m3, İzmir’de ise 45,18 μg/m3’tü. İzmirliler yıl boyu ulusal mevzuatın koyduğu sınır değerin üstünde kirli hava soluyor. Ankara ve İstanbul ise bu limitin sınırında.
HAVA KİRLİLİĞİ GÖĞÜS KANSERİNE YOL AÇIYOR
‘Kara Rapor 2024’ün en çarpıcı vurgularından biri, hava kirliliğiyle göğüs kanseri arasındaki bağın ortaya konması. Dünyada göğüs kanseri ile hava kirliliği arasındaki ilişkiye işaret eden bilimsel araştırmaların sayısının giderek arttığına dikkat çeken raporun muharrirlerinden halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Gamze Varol şunları kaydetti:
“P10 ve PM2,5 ile birlikte hava kirliliğinin önemli bir bileşeni olan NO2’deki (azot dioksit) her 10 μg/m3’lük artış, göğüs kanseri riskini 1,02 kat artırıyor. Her 10 μg/m3 PM10 artışıyla göğüs kanserinden ölme riski 1,05 kat artıyor. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre ise PM2,5’a daha fazla maruz kalınan bölgelerde yaşayanlarda göğüs kanseri olaylarında yüzde 8’lik bir artış gözlemlendi.”
Raporda ayrıca şu bilgilere yer veriliyor: Egzoz dumanı solumak göğüs kanseri riskini artırıyor. Fransa’da yıllık göğüs kanseri vakalarının yüzde 3,15’i, ana kaynağı trafik olan NO2’ye atfediliyor. Bu artışın maliyeti yıllık 825 milyon euro.
HAVA KİRLİLİĞİNDEN KAYNAKLANAN VEFATLAR 70 BİNE YAKLAŞTI
‘Kara Rapor’ kapsamında her yıl düzenli olarak yürütülen sağlık etki değerlendirmesine göre 2022 yılında Türkiye’de hava kirliliği sonucu gerçekleştiği tahmin edilen vefatlar hem sayısal hem de orantısal olarak önceki yıllara göre daha yüksek.
Sağlık etki değerlendirmesi çalışmasını yöneten halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan şöyle konuştu:
“2022 yılında vilayetlerdeki ortalama ince partikül madde (PM2,5) seviyeleri DSÖ kılavuz değeri olan 5 μg/m3’e indirilebilseydi 68 bin 440 ölüm önlenebilirdi. 2022’de kazalar, yaralanmalar ve COVID19 nedenli vefatlar harici gerçekleşen 30 yaş üstü toplam ölümlerin yüzde 14.2’si hava kirliliği kaynaklıydı.”
EN ÇOK ÖLÜM HAKKARİ’DE
Hava kirliliğine bağlı ölümlerin yüzde olarak en yüksek olduğu iller, PM2,5 seviyesinin en yüksek olduğu ilk 10 il. Bir önceki yıl birinci sırada olan Batman’ın yerini Hakkari aldı. Hakkari’de 230 kişi hayatını kaybetti. Ancak PM2,5 seviyesi 5 µg/m3 ‘ün altına düşürülseydi bu ölümlerin yüzde 41’i önlenebilirdi. Ölüm oranlarında Hakkari’yi Batman, Şırnak, Muş, Malatya, Iğdır, Şanlıurfa, Ağrı, Osmaniye ve Gaziantep gibi Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde bulunan iller takip ediyor.
Bununla birlikte DSÖ kıymetlerine göre hava kirliliğine atfedilen ölümlerin sayısal olarak en fazla olduğu il, İstanbul (8 bin 357); onu İzmir (4 bin 852) ve Bursa (3 bin 657) izledi. Ankara’da hava kirliliğinden hayatını kaybedenlerin sayısı 3 bin 155. Ölümlerin bu illerde sayısal olarak daha fazla olması, hava kirliliği seviyelerinden fazla il nüfuslarının yüksek olması ile bağlı.
THHP’DEN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
THHP, Kara Rapor 2024’te, Türkiye’de hava kirliliğinin ve buna bağlı sağlık sıkıntılarının yol açtığı ölümlerin azaltması için şu tekliflerde bulunuyor:
• Türkiye güçte fosil yakıtlara bağımlılığını hızla azaltmalı.
• Ulusal hava kalitesi standartları güzelleştirilmeli.
• PM2,5 için ulusal limit kıymet belirlenmeli ve yürürlüğe alınmalı.
• Hava kalitesi izleme çalışmaları güzelleştirilmeli.
• Ağır sanayi bölgelerinde hava kalitesinin izlenmesi, kıymetlendirilmesi ve yönetimi sistematik hale getirilmeli.
• Hava kirliliğinin sağlık etkileri saha çalışmaları ile araştırılmalı.
• Çevresel etkisi olan tüm projeler için sağlık etki tahlilinin de yapılması mevzuata dahil edilerek zorunlu hale getirilmeli.
• Türkiye imzaladığı hava kalitesine yönelik uluslararası kontratları uygulamalı.
• Çevresel bilgiye ulaşabilmek için bilgi edinme hakkının etkin biçimde kullanılabilmesi sağlanmalı.
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
18:02
18:02
News
Genel
Gündem
Genel
Genel
Gündem
Genel
GENEL
GENEL
