Faranak Amidi
BBC Dünya Servisi
İran’da doğalgaz mühendisliği yüksek lisansına sahip Neda, Bir iş mülakatında kocamın çalışmama izin verdiğine dair yazılı bir ifade vermem istendi diyor.
Aşağılanmış hissettiğini söylüyor.
Onlara bir yetişkin olduğumu ve kararlarımı kendim verdiğimi söyledim.
Neda’nın yaşadığı münferit bir şey değil. İran’daki kanunlara göre kadınlar çalışmak için kocalarının müsaadesine ihtiyaç duyuyor. Bu, kadınların istihdam piyasasına girerken karşılaştığı çok sayıda yasal mahzurun sadece biri.
Dünya Bankası’nın bu yıl hazırladığı bir rapora göre İran iş gücüne iştirakte cinsiyete dayalı yasal maniler alanında en kötü durumdaki ülkelerden biri. Sadece Yemen, Batı Şeria ve Gazze İran’dan daha alt sıralarda.
Bu durumu başka istatistiklerde de görmek mümkün. Dünya Ekonomik Forumu’nun bu yılki Küresel Cinsiyet Uçurumu raporuna göre İran çalışmada ele alınan 146 ülke arasında kadınların iş gücüne iştirakinde en düşük orana sahip.
2023 verilerine göre İranlı kadınlar, üniversite mezunlarının % 50’sinden fazlası. Ancak iş gücünün sadece % 12’sini oluşturuyorlar.
Cinsiyetçi kanunların dışında, yaygın cinsel taciz, kadınlara ve kabiliyetlerine karşı sıklıkla görülen cinsiyetçi tavırlar, çalışma ortamını kadınlar için çok hasmane bir hale getiriyor.
Bu makale için BBC’ye konuşan kadınların birçok, iş yerlerinde gereğince ciddiye alınmadıklarını söylüyor.
Dünya Bankası’nın eski kıdemli danışmanlarından Nadire Çamlo İran’da bir dizi yasal ve kültürel bariyer, İran’da kadınları iş gücünün dışında tutuyor diyor.
Çamlo yasal düzenleme eksiklikleri, maddelerdeki kısıtlamalar, fiyatlardaki büyük cinsiyet uçurumu ve kadınların iş yerlerinde ilerlemesi önündeki manilerin, ülkede kadınların iş gücüne kısıtlı iştirakinde rol oynayan faktörlerden bazıları olduğunu söylüyor.
Yasal ve kültürel
Erkekler, eşlerinin çalışmasına yasal olarak engel olabileceklerinin farkında ve bazıları bu yasal ayrıcalığı kullanıyor.
BBC’ye konuşan İranlı girişimci Said bir seferinde kızgın bir kocanın elinde demir sopayla ofise girip ‘Sana kim karımı işe almana izin verdi?’ diye bağırdığını söylüyor.
Said şimdi, bir kadını işe aldığında kocasından yazılı izin aldığından emin olduğunu anlatıyor.
Özel bir şirkette çalışan genç Raziye de benzer bir olayı hatırlıyor. Kızgın bir kocanın ofislerine girip CEO’ya Karımın burada çalışmasını istemiyorum dediğini belirtiyor.
Raziye, CEO’nun kıdemli bir muhasebeci olan kadına evine gidip, kocasıyla işleri yoluna koymaya çalışmasını istemek zorunda kaldığını, aksi takdirde istifa etmesi gerekeceğini söylediğini, kadının da sonunda istifa ettiğini aktarıyor.
Nadire Çamlo, bu yasanın aynı zamanda pek çok şirketin genç kadınları işe almayı reddetmesine yol açtığını vurguluyor.
Çünkü patronlar evlendikleri takdirde, kocaları işten çıkmalarını isteyebileceği için bu kadınları eğitmeye yatırım yapmak istemiyor.
Kadınlar sıklıkla çalışmak için izin almak adına kendi aileleriyle ya da eşleriyle mücadele ettikten sonra işe girseler bile, ayrımcılığın bir ölçüde hukuk tarafından desteklendiği bir iş gücüne dahil oluyorlar.
Bu maddelerden biri İslam Cumhuriyeti Uygar Kanunu’nun 1105. maddesi. Bu maddede erkekler ailenin reisi ve ailenin geçimini sağlayan en önemli kişi olarak tanımlanıyor. Bu da erkeklerin istihdamda önceliklendirilmesi anlamına geliyor. Kadınların da bir işe girmeleri halinde bile, erkek çalışma arkadaşlarına kıyasla çok az para kazanmasına neden oluyor.
20’li yaşlarının sonundaki Raz, birkaç kez iş değiştirmiş. Çalıştığı her yerde önce kadınların işlerinin feda edildiğini söylüyor.
Son çalıştığım yerde bir yeniden yapılanma oldu ve işten çıkartılanların neredeyse tamamı bayandı diyor.
BBC’ye konuşan ve isminin açıklanmasını istemeyen bir başka kadın da 10 yıldan uzun süredir çalıştığı işini bırakıp, evde kalmaya karar verdiğini, çünkü asla terfi alamayacağını bildiğini belirtti.
Ortada erkekler epeyce, daha az yetişmiş olsalar bile maaş zammı ya da terfi için hiç akıllarına gelmeyecektim diyor.
Kadınların hanelerin geçimini sağlayan en önemli kişi olarak görülmemesi hak ve ikramiyelere erişimlerini de olumsuz etkiliyor.
Eski kıdemli Dünya Bankası Danışmanı Çamlo Yıllarca çalışıp elde ettikleri haklar ailelerine uzanmayabiliyor. Emeklilik gibi haklar. Dolayısıyla kadınların çalışmaktan elde ettiği ve ailelerine götürebilecekleri karı azaltıyorlar diyor.
Sepide, Tahran Üniversitesi’nde sanat yüksek lisansı yaptı. Üniversitede öğretim üyeliği de yapıyor ve bağımsız sanat projelerini yönetiyordu. Ancak birkaç yıldır çalışmıyor.
Mezuniyetten sonra, tanıdığım birçok erkek gibi hayatımı kazanabileceğimi düşündüm ama sosyal, siyasi ve ekonomik yapı öyle bir tasarlanmış ki, bir kadının düzgün bir mesleğe sahip olması ulaşılamaz bir rüya diyor.
Zorunlu örtünme yasası, iki yıl önce İran’daki yaygın protestoların merkezindeydi ve bugün de en önemli tartışma ve siyasi muhalefet başlıklarından biri olmaya devam ediyor.
Bu yasa da, özellikle kamu sektöründeki işleri, en sıkı örtünme kurallarına uymak istemeyen kadınlara erişilemez kılıyor.
‘Kayıp orta kesim’
Nadire Çamlo İran da bir de benim ‘kayıp orta sınıf’ diye isimlendirdiğim bir kitle var diyor. Bununla orta yaşlı, orta ya da lise eğitimi almış ve çalışmayan orta sınıf kadınları kast ettiğini söylüyor.
Yasal olarak kocaların eşlerine çalışma izni vermesi gereği ve İran’da kadınlar için 55 olan daha düşük emeklilik yaşı, normalde diğer ülkelerde iş gücünün içinde olan bir yaş grubunu dışlıyor.
İran’ın iktisadı ambargolar ve kötü yönetim nedeniyle kötü durumda. Bir IMF raporuna göre, ekonomik büyüme kadın iş gücünün katılımıyla doğru orantılı. Raporda, İran’da kadınların iş gücüne erkekler seviyesinde katılması sağlanabilirse, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın % 40 oranında artacağı tahmin ediliyor.
Ancak Nadire Çamlo’ya göre şu anda kadınların iş gücüne iştirakini gerçekleştirecek değişiklikleri yapmak için aktif ve şuurlu bir siyasi irade yok.
Ancak Çamlo, İran’da kadınların küçük bağımsız işletmeler kurarak, problemin tahlili için harekete geçtiklerine inanıyor.
Yemek pişirme uygulamalarından, perakende satış platfomlarına en yenilikçi iş fikirleri kadınlar tarafından başlatıldı. diyor. İran’daki gerçek özel kesimin de çoğunlukla kadınların sahip olduğu işletmelerden oluştuğuna inanıyor.
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
20:40
News
Dünya
Dünya
Dünya
Dünya
Dünya
Dünya
