AK Parti’nin uzun vakittir üzerinde çalıştığı Kripto Varlık Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde kabul edildi.
Kripto varlıklara ilişkin düzenlemeleri içeren kanun teklifi, bu alandaki dünya uygulamalarının incelenmesinin ardından hazırlandı.
Üzerinde uzun müddettir çalışılan teklif, kripto varlıklara, kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ilişkin kararların yanı sıra müşterilerin risklere karşı korunmasına yönelik düzenlemeler içeriyor.
Teklifle Sermaye Piyasası Kanunu’na kripto varlıklara ilişkin tanımlar ekleniyor.
Buna göre, “cüzdan” kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalar olarak tanımlandı. Teklife göre, “kripto varlık” da dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, paha veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar olarak tanımlanıyor.
“Kripto varlık hizmet sağlayıcı”, platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk satış ya da dağıtımı dahil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşlar olarak yer alırken, “kripto varlık saklama hizmeti” platform müşterilerinin kripto varlıklarının veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanmasını, idaresini veya Heyetçe belirlenecek diğer saklama hizmetlerini tanımlayacak.
“Platform” kripto varlık alım-satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer süreçlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar olarak tanımlanıyor.
Sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) sistemine dahil olmadan kripto varlık olarak ihraç edilebilmesi için temeller belirlenmesine yönelik Sermaye Piyasası Şurası’na yetki verilmesi amaçlanıyor. Buna göre Şura, sermaye piyasası araçlarının bu madde kararlarına göre kayden ihraç edilerek MKK tarafından izlenmesi yerine kripto varlık olarak ihracına ve bunların oluşturulup saklandıkları hizmet sağlayıcılar tarafından sunulan elektronik ortam nezdinde kayden izlenmesine ilişkin temeller belirleyebilecek.
Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı halinde; hakların izlenmesi, üçüncü şahıslara karşı ileri sürülebilmesi ve devredilmesinde, kripto varlıkların oluşturulup saklandıkları elektronik ortamdaki kayıtlar temel alınacak. Konsey, bu elektronik ortamdaki kayıtlarla MKK sistemi arasında entegrasyon sağlanmasını zorunlu tutabilecek. Bu düzenlemenin uygulanmasına ilişkin metot ve temeller Şura tarafından belirlenecek.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARI
Düzenlemeye göre, kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Kurul’dan izin almaları zorunlu olacak. Bunlar münhasıran Konseyce belirlenecek faaliyetleri yerine getirecek. Bunların kuruluşlarına ve faaliyete başlamalarına, ortaklarına, yöneticilerine, çalışanına, tertibine, sermayelerine ve sermaye yeterliliğine, yükümlülüklerine, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarına, pay bölümlerine, yapabilecekleri faaliyetlere, faaliyetlerinin geçici veya daima olarak durdurulmasına ilişkin asıllar ile faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer unsur ve asıllar Konsey tarafından belirlenecek. Pay evrelerinde Heyet izninin alınması zorunlu olacak.
Bu düzenlemelere alışılmamış olarak gerçekleştirilen dönemler, pay defterine kaydolunmayacak ve bu karara karşıt olarak pay defterine yapılan kayıtlar kararsız sayılacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, sistemlerinin güvenli bir şekilde yönetilebilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak, tedbirleri almak ve gerekli iç kontrol ünite ve sistemlerini oluşturmakla yükümlü olacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kuruluşlarına ve/veya faaliyete başlamalarına Şuraca izin verilebilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıları hususlarında TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygunluk aranacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının taşıması gereken koşullar da teklifle hüküm altına alınıyor. Buna göre, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklarının müflis olmaması, konkordato ilan etmiş olmaması, uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma müracaatının tasdik edilmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması kurallarının yanı sıra ilgili kanunlarda sayılan suçlardan kesinleşmiş mahkumiyetinin bulunmaması, işlem yasaklı olmaması; öte yandan gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve prestije sahip bulunması ve iştirak yapısının şeffaf ve açık olması koşullarını taşımaları gerekecek.
Teklifle, platformların ortaklarına ve yönetim kurulu üyelerine, diğer sermaye piyasası kurumlarıyla benzer bazı asgari kaideler getirilerek gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve prestijin sağlanması amaçlanıyor.
Platformlar üzerinden kripto varlıkların alınıp satılmasına ve ilk satış ya da dağıtımının yapılmasına; kripto varlıkların takasına, transferine ve saklanmasına ilişkin adap ve temellerin düzenlenmesi yetkisi SPK’ye veriliyor.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, atıf yapılan kararlar dışında Kanun’un diğer kararlarına tabi olmayacak. Kanunun ilgili fıkraları kapsamında Heyet düzenleyici süreçler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye yetkili olacak. Kanunun ilgili maddeleri uyarınca Şuraca bankalara yükümlülük getirecek düzenlemeler için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) görüşü alınacak.
Sermaye piyasası araçlarına mahsus haklar sağlayan kripto varlıklara ilişkin olarak düzenleyici süreçler tesis etmek, özel ve genel nitelikte kararlar almak ve önlem ve yaptırım uygulamak konusunda SPK yetkili olacak. Şura, sermaye piyasası araçlarına mahsus haklar sağlayan kripto varlıklar dışında, dağıtık defter teknolojisinin veya benzer bir teknolojik altyapının geliştirilmesi suretiyle oluşturulan, değeri bu teknolojiden ayrıştırılamayan nitelikte olan kripto varlıkların satış ya da dağıtımının, Kanunun sermaye piyasası araçlarıyla ilgili kararlarına tabi olmaksızın platformlar nezdinde yapılabilmesi konusunda asıllar belirleyebilecek. Bu asıllara tabi olacak kripto varlıkları belirleme etabında teknik kriterler açısından değerlendirme yapmak üzere TÜBİTAK’tan ya da bakanlıklara bağlı, ilgili, bağlı kurum ve kuruluşlar ile diğer kamu kurumlarından teknik rapor isteyebilecek. Bu kapsamda bir kripto varlığın teknolojik özelliklerinin uygun görülmesi ve bunların satış ya da dağıtımına izin verilmesi bunların kamuca tekeffülü anlamına gelmeyecek. Bu kripto varlıkların satış ya da dağıtımının yapılması suretiyle halktan para toplayanlar ile bunlara fon sağlayanlar arasındaki ilişkiler genel kararlara tabi olacak. Bu süreçler sırasında Konseyce belirlenecek şekilde hazırlanan ve ilan edilen her türlü bilgilendirme dokümanını imzalayan gerçek ve tüzel kişiler bu dokümanlarda yer alan yanlış, aldatıcı veya eksik bilgilerden kaynaklanan ziyanlardan müteselsilen sorumlu olacak.
Kurum ve kuruluşların, kripto varlıklara ilişkin olarak diğer mevzuattan kaynaklanan görev ve yetkileri gizli kalacak. Düzenleme kapsamındaki temeller dahilinde platformlarda işlem gören kripto varlıklar dışındaki kripto varlıklara bu teklifteki kararlar uygulanmayacak. Kripto varlıklarla yapılan her türlü sürece ilişkin Türk Parasının Değerini Koruma Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat kararları gizli olacak. Kripto varlıkları konu edinen rehin kontratlarına, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu uygulanmayacak.
PLATFORMLARDA FİYATLAR SERBESTÇE OLUŞACAK
Teklifle kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetleri ile kripto varlıkların transfer ve saklamasına ilişkin asıllar hüküm altına alınıyor.
Buna göre, kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bunlarda işlem yapmak isteyen müşteriler arasında imzalanan mukaveleler yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle aralıklı olarak ya da aralıklı olsun olmasın Konseyin yazılı biçimin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme aygıtı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkan verecek teknikler yoluyla kurulabilecek ve buna ilişkin yöntem ve temeller Şura tarafından belirlenecek.
Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcılarla müşterileri arasında kontratların düzenlenmesine, kapsamına, değiştirilmesine, ücret ve masraflara, mukavelenin sona ermesine, feshine ve bu kontratların içeriğinde yer alması gereken asgari konulara ilişkin belirlemeler yapabilecek. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran veya sonlandıran her türlü sözleşme şartı geçersiz sayılacak. Platformlar müşterilerinin süreçlerine ilişkin itirazlarını ve şikayetlerini aktif şekilde çözecek dahili sistemler kurmakla yükümlü olacak. Kripto varlık hizmet sağlayıcılar müşterilerin kimliklerini, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili diğer mevzuat kararları kapsamında tespit etmekle yükümlü olacak.
Platformların kendi nezdinde işlem görecek veya ilk satış ya da dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesine ve bunların işlem görmesinin sonlandırılmasına ilişkin yazılı listeleme prosedürü oluşturulması zorunlu olacak; bu konuda Konsey tarafından unsur ve asıllar düzenlenebilecek. Belirlenecek prensip ve temellerde, TÜBİTAK’ın ya da gerekli görülen diğer kurum ve kuruluşların görüşü alınarak kripto varlıkların teknolojik özelliklerine ilişkin teknik kriterlere yer verilebilecek. Bir kripto varlığın platformlarca listelenmiş olması bunların kamuca tekeffülü anlamına gelmeyecek.
Platformlarda fiyatlar serbestçe oluşacak. Platformlar süreçlerin güvenilir, şeffaf, faal, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanması, piyasa bozucu nitelikte eylem ve süreçlerin tespit edilmesi, önlenmesi ve tekrarlanmaması amacıyla emir ve işlem temellerini belirleyecek, bünyelerinde gerekli nezaret sistemini kuracak ve her türlü önleyici önlemleri alacak.
İŞLEM KAYITLARI
Platform nezdinde gerçekleştirilen piyasa bozucu nitelikte eylem ve süreçlere ilişkin olarak tespitleri yapmak, bu nitelikteki eylem ve süreçleri gerçekleştiren hesapların kısıtlanması, durdurulması ve kapatılması dahil olmak üzere gerekli önlemleri almak ve ulaşılan tespitleri rapora bağlayarak Konseye bildirmekle yükümlü olacak.
Platformlar ile bunların müşterileri arasındaki ilişkiler ve platformlarda gerçekleştirilen süreçler nedeniyle taraflar arasında oluşan uyuşmazlıklar genel kararlara tabi olacak. Platformlara, Heyet tarafından faaliyet izni verilmiş olması, süreçlerin kamunun garantisi altında olduğu anlamına gelmeyecek. Kripto varlıklar yatırımcı tazmin kararlarına tabi olmayacak.
Müşterilerin kripto varlık transferlerinin gerçekleştirildiği cüzdanlara ve fon transferlerinin gerçekleştirildiği hesaplara ilişkin kayıtlar kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından güvenli, erişilebilir ve takip edilebilir şekilde tutulacak. Tüm işlem kayıtlarının bütünlüğü, doğruluğu ve kapalılığı sağlanacak. Müşterilerin kripto varlık transfer süreçlerinde, Şura ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan düzenlemelere uyulacak. Transfer bildirilerinde gönderici ve alıcıya ilişkin yer alması öngörülen bilgi ve veriler, kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından düzenlemelerde belirlenen müddetlerde güvenli bir şekilde gönderilecek. Bu amaçla dağıtık defter teknolojisi, ayrıca bağımsız bir iletileşme platformu veya uygulama ara yüzü gibi iletileşmeye imkan veren yazılım uygulamaları ve teknolojik araçlar kullanılabilecek.
Platformların müşterilerine ait kripto varlıkları, müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurulması temel olacak. Müşterilerin kendi cüzdanlarında bulundurmayı tercih etmedikleri kripto varlıklara ilişkin saklama hizmetinin, Heyet tarafından yapılacak düzenleme uyarınca yetkilendirilmiş ve BDDK tarafından uygun görülen bankalarca veya Konseyce kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş kuruluşlarca sunulması ve müşterilere ait nakitlerin bankalarda tutulması zorunlu olacak. Şura, her bir kripto varlık için veya bunların dayandığı teknolojik özellikler ya da kripto varlıkların nitelik ve nicelikleri kapsamında saklama konusunda ayrı asıllar belirlemeye yetkili olacak.
Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklar, kripto varlık hizmet sağlayıcıların malvarlığından ayrı olacak ve kayıtlar bu düzenlemeye uygun olarak tutulacak. Müşterilerin nakit ve kripto varlıkları, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mal varlığı ise müşterilerin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.
Kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği yapılmasına ilişkin yöntem ve asıllar SPK tarafından belirlenecek.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılar yayın, ilan, reklam ve duyuruları ile her türlü ticari bağlantıyla ilgili olarak Şuraca belirlenen asıllara uyacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılara icra edecekleri faaliyetleri gösteren yetki belgesi verilecek. Bankalar için BDDK’nin uygun görüşü aranacak.
Sermaye Piyasası Kanunu’nda değişikliğe gidiliyor. Buna göre, bankalar nezdinde tutulan müşteri nakitlerinin ilgili yatırım kuruluşu müşterileri için açılacak münferit hesap veya hesaplarda, yatırım kuruluşunun kendi nakit varlığından ayrı olarak izlenmesi temel olacak.
Müşteri hesaplarının bankalarda nemalandırılmasına ilişkin temeller SPK tarafından belirlenecek. Müşteri hesapları kredi teminatı olarak gösterilemeyecek, bu hesaplar üzerinde yatırım kuruluşu lehine blokaj, rehin ve gibisi takyidat tesis edilemeyecek. Bankaların bu kapsamdaki sorumluluğu, yatırım kuruluşlarınca yapılan bildirimlerle sonlu olacak. Bu hesaplarda bakiyesi yer alan müşterilerle ilgili önlem, haciz ve gibisi her türlü idari ve adli talepler münhasıran ilgili yatırım kuruluşuna bildirilecek ve yatırım kuruluşunca yerine getirilecek.
Yatırım kuruluşlarınca müşteri nakitleri için bankalar nezdinde açılan hesaplar, banka muhasebesinde ayrı bir hesapta izlenecek. Bankalar yatırım kuruluşu müşteri nakitlerinin kaydedildiği hesaplara ilişkin olarak Heyetçe belirlenen şekil ve sıklıkta Heyete bildirim yapmak zorunda olacak. Bu yükümlülük Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından Şuraya tahsis edilen bir sistem yoluyla da yerine getirilebilecek.
HİZMET SAĞLAYICILARI TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARI BİRLİĞİNE ÜYE OLMA ZORUNLULUĞU
Kitle fonlama platformlarının ve kripto varlık hizmet sağlayıcıların Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğine üye olmaları zorunlu olacak. Bu sayede bir meslek kuruluşu bünyesinde temsil edilmeleri ve sektörle tek bir ortak nokta üzerinden iletişim kurulabilmesi sağlanacak. Ayrıca kesimlerin kendi öz disiplinini sağlamasında Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğinin öz düzenleyici işlevinden yararlanılması da amaçlanıyor.
Teklifle, izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütüldüğünün tespit edilmesi halinde uygulanacak önlemler hüküm altına alınıyor. Buna göre, gelişen teknolojiyle birlikte internet ortamında işlenen suça konu yayınların içerik veya yer sağlayıcısının belirlenmesinde yaşanan sorunlar nedeniyle içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilebilecek suçlarda yurt içi-yurt dışı ayrımının kaldırılmış olmasına uygun olarak izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütülmesinde de yurt içi-yurt dışı ayrımı kaldırılıyor. Uygulanacak önlemlere, içeriğin çıkarılması önlemi de ekleniyor.
İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla yürütüldüğü tespit edildiğinde, internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına veya erişimin engellenmesine Konsey tarafından karar verilecek ve uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN FAALİYETLERİNDE UYGULANACAK TEDBİRLER
Teklifte, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinde uygulanacak önlemler de düzenleniyor.
Yurt dışında yerleşik platformlar tarafından Türkiye’de yerleşik bireylere yönelik faaliyette bulunulması ya da Konseyce yapılacak düzenlemeler kapsamında kripto varlıklara ilişkin yasaklanmış bir faaliyetin Türkiye’de yerleşik şahıslara sunulması da izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı sayılacak. Yurt dışında yerleşik platformlarca Türkiye’de iş yeri açılması, Türkçe internet sitesi oluşturulması, sunulan kripto varlık hizmetlerine ilişkin doğrudan veya Türkiye’de yerleşik kişi ya da kurumlar aracılığıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunulması durumlarından herhangi birinin varlığı halinde faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik bireylere yönelik olduğu kabul edilecek. Faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik bireylere yönelik olduğunun tespitine ilişkin ilave kıstaslar Şura tarafından belirlenebilecek.
Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği veya kısa sürede yerine getiremeyeceği ya da bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının önemli surette zayıflamakta olduğu ya da mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti halinde 3 ayı geçmemek üzere verilecek uygun süre içinde mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye ya da herhangi bir süre vermeksizin doğrudan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya yetkili olacak. Şura ayrıca bunların faaliyet yetkilerini kaldırma, sorumluluğu tespit edilen yönetici ve çalışanların imza yetkilerini sınırlama veya kaldırma yetkisine sahip olacak.
Kurul, belirlediği temellere ya da yasaklara muhalif olarak internet üzerinden ilan, reklam ve duyuru yapıldığına ilişkin bilgi edinilmesi, Heyetçe belirlenen temellere alışılmamış olarak kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığı veya portföy yöneticiliği yapıldığına ilişkin bilgi edinilmesi ile izin alınmaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinin internet aracılığıyla yapıldığının Şuraca tespit edilmesi hallerinde internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına veya erişimin engellenmesine karar verebilecek ve uygulanmak üzere kararı Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderecek.
Kurulca belirlenen temellere ters olarak internet dışındaki mecralardan ilan, reklam ve duyuru yapıldığının tespiti halinde, sorumluların ilgili mevzuat uyarınca ilan ve reklamları durdurulabilecek, kanuna ters dokümanlarıyla ilan ve reklamları toplatılabilecek. Söz konusu süreçler mahallin en büyük mülki yönetim amirinin bildirimi üzerine iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin mevzuatta belirlenen yetkili yönetimler tarafından yerine getirilecek.
DENETİMLER VE YAPTIRIMLAR
Teklifle kripto varlık hizmet sağlayıcıların kontrolü ve uygulanacak yaptırımlar hüküm altına alınıyor.
Buna göre, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kontrolü için Heyet işçisi ile birlikte denetim faaliyeti icra etmek ya da kendi düzenlemelerinin imkan verdiği şekilde denetim faaliyeti yürütenlere teknik destek verecek şekilde meslek işçisi olma şartı aranmaksızın nezaret etmek üzere, Konseyin talebi üzerine bakanlıklara bağlı, ilgili, alakalı kurum ve kuruluşlar ile diğer kamu kurumlarından bu kurum ve kuruluşların onayıyla işçi görevlendirilebilecek.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali kontrolü ve bilgi sistemleri bağımsız kontrolü, Heyetçe ilan edilen listede yer alan bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak. Bilgi sistemleri kontrolüne ilişkin ilave metot ve asıllar TÜBİTAK ya da gerekli görülen diğer kurum ve kuruluşların görüşü alınarak Heyetçe belirlenecek. Heyet işçisi ve görevlendirilen diğer işçi, Konseyce belirlenecek program çerçevesinde yetkili kuruluşlarca yapılacak bilgi sistemleri kontrollerinin her evresine, denetçi bağımsızlığı unsurunu zedelemeksizin izleyici sıfatıyla eşlik edebilecek. Bu şekilde kontrole katılanlar bağımsız denetim kuruluşlarının ulaştığı denetim sonuçlarıyla ilgili bir sorumluluk taşımayacak ve yetkili kuruluşun bilgi birikimini şahsına veya bir başka yetkili kuruluşa çıkar sağlamak için kullanamayacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka alışılmamış faaliyetleri ile nakit ödeme veya kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getirememesinden kaynaklanan ziyanlardan kripto varlık hizmet sağlayıcıları sorumlu olacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, bilişim sistemlerinin işletilmesi, her türlü siber saldırı, bilgi güvenliği ihlalleri gibi fiillerden veya işçinin her türlü davranışından kaynaklanan kripto varlık kayıplarından Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili kararı kapsamında sorumlu olacak. Kayıpların kripto varlık hizmet sağlayıcılarından tazmin edilememesi veya edilemeyeceğinin açıkça belli olması halinde; kripto varlık hizmet sağlayıcı mensupları kusurlarına ve durumun gereklerine göre kayıplardan kendilerine yükletilebildiği ölçüde sorumlu olacak ve şahsi sorumlulukla ilgili olarak düzenlemenin ilgili kararı uygulanacak. Hizmet sağlayıcıların kusuru olmaksızın sunulan hizmetlerde yaşanan kesintilerden kaynaklanan, geçici bir süre emir iletilememesi ya da işlem, transfer yapılamaması halleri ve gibisi hallerde ortaya çıkan ziyanlar bu kapsamda değerlendirilemeyecek.
Düzenlemelere karşıt fiillerde bulunanlara idari para cezası uygulanacak. Buna göre, “bilgi, belge vermeme, kontrolün engellenmesi suçu”; “yasal defterlerde, muhasebe kayıtlarında, finansal raporlarda usulsüzlük suçu”; “denetimde talep edilen bilgiler hakkında sır saklama yükümlülüklerine uyulmaması suçu” kripto varlık hizmet sağlayıcılar bakımından da öngörülüyor. Düzenlemeye ve ilgili düzenlemelere muhalif şekilde satış ya da dağıtımının yapılması halinde de ilgili kararlar kapsamındaki yaptırımlar uygulanacak.
Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara ilişkin önlem, haciz ve gibisi her türlü idari ve adli talepler kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek.
Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara adli makamlarca el konulması halinde, el konulan varlıkların Heyetçe yetkilendirilmiş saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar nezdinde oluşturulan cüzdanlarda koruması için gerekli tüm süreçler adli makamlarca tesis edilecek.
Kanunun “piyasa bozucu eylemler”, “bilgi suistimali” ve “piyasa dolandırıcılığı” başlıklı kararları kapsamında gerçekleştirilen inceleme ve kontroller kapsamında Konseyce internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına veya erişimin engellenmesine karar verilebilecek ve karar uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek.
Kripto varlıklara ilişkin düzenlemeler içeren Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’yle, karşıtlıkların tespitinde ve uygulanacak yaptırımlarda dikkate alınacak finansal tablolar belirleniyor; ceza üst hududunun tespitinde temel alınacak brüt satış hasılatı ile vergi öncesi karın belirlenmesine ilişkin adap ve temelleri düzenleme yetkisi Sermaye Piyasası Şurasına tanınıyor.
Hakkında idari para cezası tesis edilecek ilgili kişinin masraf kalemlerinin taraflar arasında serbestçe belirlenebildiği ve tesis edilecek idari para cezaları ya da örtülü kazanç olarak aktarılan fiyat ile herhangi bir illiyet bağının bulunmadığı göz önünde bulundurularak, söz konusu sarfiyat kalemlerinin menfaat hesaplamalarında dikkate alınmaması ile menfaat hesabında karın realize edilip edilmediğine bakılmayacağı hususu netleştiriliyor. Bu şekilde idari para cezaları ya da örtülü kazanç olarak aktarılan meblağa ilişkin menfaat hesaplamalarının daha kolay ve hızlı yapılabilmesi amaçlanıyor.
İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkilileri 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARDA ZİMMET
Kripto varlık hizmet sağlayıcı görevi nedeniyle kendisine tevdi edilen veya koruma, saklama ve nezaretiyle yükümlü olduğu para veya para yerine geçen evrak veya senetleri, diğer malları veya kripto varlıkları kendisinin ya da diğerinin zimmetine geçiren kripto varlık hizmet sağlayıcı yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları, 8 yıldan 14 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak; kripto varlık hizmet sağlayıcının ziyanını tazmin edecek.
Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde faile 14 yıldan 20 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası verilecek. Lakin, adli para cezasının miktarı kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın 3 katından az olamayacak.
Faaliyet izni kaldırılan bir kripto varlık hizmet sağlayıcının; hukuken veya fiilen yönetim veya denetimini elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının, kripto varlık hizmet sağlayıcının ya da müşterilerinin kaynaklarını, her ne suretle olursa olsun kripto varlık hizmet sağlayıcının emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak kendilerinin veya oburlarının menfaatlerine kullandırmak suretiyle, kripto varlık hizmet sağlayıcıyı veya müşterilerini ziyana uğratmaları zimmet olarak kabul edilecek. Bu fiilleri işleyenler hakkında 12 yıldan 22 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezasına hükmolunacak; lakin, adli para cezasının miktarı kripto varlık hizmet sağlayıcının ve müşterilerinin uğradığı zararın üç katından az olamayacak. Ayrıca, meydana gelen zararın müteselsilen ödettirilmesine karar verilecek.
Soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen para veya para yerine geçen evrak veya senetlerin, diğer malların veya kripto varlıkların motamot iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilecek.
Kovuşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen para veya para yerine geçen evrak veya senetlerin, diğer malların veya kripto varlıkların istekli olarak motamot iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilecek. Bu durumun karardan önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilecek.
Zimmet kabahatinin konusunu oluşturan para veya para yerine geçen evrak veya senetleri veya diğer malların veya kripto varlıkların hatanın işlendiği tarihteki kıymetinin azlığı nedeniyle verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilecek.
KRİPTO VARLIKLARA İLİŞKİN ŞAHSİ SORUMLULUK
Kripto varlık hizmet sağlayıcının zimmet sayılan karar ve süreçler gerçekleştirdiği tespit edilen yönetim kurulu başkan ve üyeleri, diğer mensupları, hukuken veya fiilen yönetim veya denetimini elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının müşterilere verdikleri ziyanla hudutlu olarak zimmete geçirildiği tespit edilen meblağdan öncelikli olarak karşılanmasını sağlamak amacıyla şahsi sorumlulukları yoluna gidilerek, Konseyin talebi üzerine doğrudan şahsen iflaslarına mahkemece karar verilebilecek.
Bu karar ve süreçler üçüncü şahıslara menfaat temini amacıyla yapıldığı takdirde, menfaat temin eden kişiler hakkında da temin ettikleri menfaat üzerinden uygulanacak.
Haklarında şahsi iflas kararı verilenlerin faallerinden nakit olanlar doğrudan doğruya, olmayanlar ise paraya çevrilmek suretiyle, müşterilerin ziyanlarının ödenmesinde kullanılacak. Etkinlerden öncelikle müşteri zararları ödenecek. Müşteri ziyanlarının tamamının karşılanamaması halinde garameten ödeme yapılacak. Müşteri zararları tamamen karşılandıktan sonra artan kısım haklarında şahsi iflas kararı verilenlere iade edilecek.
KRİPTO VARLIKLARIN ZİMMET KABAHATİNE ÖZEL SORUŞTURMA USULÜ
Soruşturma ve kovuşturmalar Heyetin yazılı bildirimi üzerine veya gecikilmesinde sakınca görülen hallerde resen Cumhuriyet savcılarınca yapılacak ve Heyet haberdar edilecek. Başvuru üzerine kamu davası açılması halinde iddianamenin kabulü ile birlikte, bir örneği Konseye bildirim edilecek ve Şura aynı zamanda “katılan” sıfatını kazanacak.
Kovuşturmaya yer olmadığına karar verilirse, bu karar ilgisine göre Şuraya ve soruşturmanın tarafı ilgililere bildiri edilecek. Heyet ve ilgililer kendisine bildirim edilen bu kararlara karşı Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre itiraza yetkili olacak.
Tanımlanan zimmet kabahatine ait davalar, fiilin işlendiği yerin bağlı olduğu ilin ismiyle anılan 1 numaralı ağır ceza mahkemelerinde görülecek. Gerekli görülen yerlerde Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Yargıçlar ve Savcılar Kurulunca bu cins kabahatlere bakmak üzere o yerlerdeki diğer ağır ceza mahkemeleri de görevlendirilebilecek. Bu suçlardan ötürü mahkum olanlar, Hazineye olan borçları ve tazminatları ödemediği veya bu borçlar ve tazminatlar malvarlıklarından tahsil olunamadığı sürece, bunlar hakkında şartlı salıverilme kararları uygulanmayacak.
Her yıl platformların bir evvelki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde biri Sermaye Piyasası Kurulu, yüzde biri de TÜBİTAK bütçesine ilgili yılın mayıs ayı sonuna kadar ödenerek gelir olarak kaydedilecek.
KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARA İLİŞKİN GEÇİŞ HÜKÜMLERİ
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde, Şuraca belirlenecek evraklarla Şuraya müracaatta bulunarak, ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarına veya müşteri hak ve menfaatlerini ziyana uğratmadan üç ay içerisinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmak zorunda olacak.
Kanunun yürürlüğü sonrasında faaliyete başlamak isteyenler faaliyetlerine başlamadan önce Heyete müracaatta bulunarak ikincil düzenlemelerde öngörülecek şartları sağlayarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarını beyan edecek.
Tasfiyeye gitmeyi tercih eden ya da belirlenen süre içinde Heyete başvuru yapmayan kuruluşlarda hesapları bulunan müşterilerin transfer taleplerinin yerine getirilmemesi izinsiz hizmet sağlayıcılığı faaliyeti hatasını oluşturacak.
Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcılar, Türkiye’de yerleşik bireylere yönelik faaliyetlerini Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandıracak.
Müşterilerin kripto varlıkları nakde veya nakdi kripto varlığa çevirebilmelerine ve kripto varlıkların transferinin gerçekleştirilmesine imkan veren Türkiye’de yerleşik ATM ve gibisi elektronik işlem aygıtlarının faaliyetleri Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içinde sonlandırılacak; faaliyetini sonlandırmayan ATM’ler mahallin en büyük mülki yönetim amirinin bildirimi üzerine işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin mevzuatta belirlenen yetkili yönetimler tarafından kapatılacak.
SPK ve TÜBİTAK bütçesine gelir kaydedilmesi uygulaması 2024 gelirleri üzerinden 2025 yılında uygulanmaya başlanacak.
İkincil düzenlemeler, kanunun yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içinde çıkarılacak.
ntv
13:13
