Merkez Bankası’ndan Hükümete Açık Mektup: Kira ve Eğitim Fiyatları Enflasyonu Yukarı Çeken Ögeler Oldu

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

T24 Ekonomi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2024’te enflasyon maksadının tutturulamaması üzerine hükümete açık mektup gönderdi. Mektupta, kira fiyatlarının ve eğitim hizmetlerinin enflasyonu üste çeken ögeler olduğu belirtildi. 

8 Şubat’ta 2024’te yapılan yılın ilk enflasyon raporu bilgilendirme toplantısıda 2024 enflasyon tahmini yüzde 36 olarak belirlenmişti. 8 Kasım 2024’te yapılan yılın son enflasyon raporunda ise, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, yıl sonu enflasyon varsayımının, yüzde 44 düzeyine yükseltildiğini açıklamıştı. TÜİK verilerine göre, 2024 enflasyonu yüzde 44,38 olmuştu. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), enflasyon amacının tutmamasının ardından hükümet adına Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek‘e “Açık Mektup” gönderdi. Mektupta, Bazı hizmet dallarında fiyat ayarlamalarının gerçekleşen enflasyona göre belli bir gecikmeyle yapıldığını, söz konusu kalemler hizmet enflasyonunda ataletin sürmesinin nedenlerinden biri olduğunu belirtildi. Bu kapsamda, kira ve eğitim kalemleri öne çıktığı aktarılan mektupta, ”Kira artış oranlarının belirlenmesinde gerçekleşen enflasyon büyük önem arz ederken, konut sektörü arz-talep şartları da kira enflasyonunu üste çekmiştir. Böylelikle kira enflasyonu, diğer hizmet  kalemlerinden hem düzey hem de atalet tarafından ayrışmıştır. Yıl içerisinde genelde bir kez fiyat belirleyen ve gerçekleşen enflasyona endeksleme eğilimi yüksek olan eğitim hizmetleri de yılın ilgili döneminde enflasyonu yukarı çeken bir diğer öge olmuştur” denildi.

Mektupta, TCMB’nin yapısal ögeleri analiz etmeye, ilgili politika önerileri geliştirmeye ve enflasyonla çabanın değeri konusunda ilgili paydaşlar ve kamuoyu nezdinde farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalarına devam edeceği belirtildi.

Merkez Bankası tarafından gönderilen açık mektupta şu ifadeler yer aldı:

Sayın Mehmet ŞİMŞEK
HAZİNE VE MALİYE BAKANI
ANKARA

1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca, enflasyon hedefine ulaşılamaması halinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) gayeden sapmanın nedenlerini ve alınması gereken önlemleri Hükümet’e yazılı olarak bildirmesi ve kamuoyuna açıklaması gerekmektedir. 2024 yılı enflasyonu, hedef etrafında konulan belirsizlik aralığının besbelli oranda üzerinde gerçekleşmiştir. Bu metin, enflasyonun amaçtan sapmasının nedenleri ile maksada ulaşmak için alınan ve alınması gereken tedbirleri açıklamaktadır.

2024 yılında Enflasyonu Belirleyen Ögeler 2024 yılında tüketici enflasyonunun seyrinde geçmiş enflasyona endeksleme davranışının etkisi öne çıkmıştır. Enflasyon beklentileri yıl boyunca düşüş eğilimi göstermekle birlikte yüksek seviyelerde seyretmiştir. Yılın ilk yarısında, görece güçlü olan talep şartları da  enflasyondaki yukarı yönlü seyre katkıda bulunurken, yılın üçüncü çeyreğinden itibaren enflasyonu düşürücü yönde etkilemiştir. Buna ilaveten, Türk lirasındaki reel pahalanma enflasyondaki düşüşü desteklemiştir. Emtia fiyatları nisan ayına kadar yükseldikten sonra yılın kalanında genel itibarıyla gerileme eğiliminde olmuştur. Yılın ilk aylarında artış sergileyen üretici enflasyonunun, yılın geri kalan döneminde gerilemesi ile üretici fiyatları kaynaklı baskılar zayıflamıştır. Yurt içi üretici fiyatları 2024 yılında yüzde 28,5 oranında artarak TÜFE’de temel mal enflasyonunu sınırlayan bir öge olmuştur. Bu gelişmelere bağlı olarak, 2023 yılını  yüzde 64,8 seviyesinde tamamlayan yıllık tüketici enflasyonu, 2024 yıl sonunda yüzde 44,4 seviyesine gerilemiştir. Tüketici enflasyonuna en yüksek katkı hizmet fiyatlarından gelmiştir. Bazı hizmet dallarında fiyat ayarlamaları gerçekleşen enflasyona göre belli bir gecikmeyle yapılmaktadır. Söz konusu kalemler hizmet enflasyonunda ataletin sürmesinin nedenlerinden biridir. Bu kapsamda, kira ve eğitim kalemleri öne çıkmıştır. Kira artış oranlarının belirlenmesinde gerçekleşen enflasyon büyük önem arz ederken, konut sektörü arz-talep şartları da kira enflasyonunu üste çekmiştir. Böylelikle kira enflasyonu, diğer hizmet  kalemlerinden hem düzey hem de atalet tarafından ayrışmıştır. Yıl içerisinde genelde bir kez fiyat belirleyen ve gerçekleşen enflasyona endeksleme eğilimi yüksek olan eğitim hizmetleri de yılın ilgili döneminde enflasyonu yukarı çeken bir diğer öge olmuştur. Diğer taraftan, özellikle yılın ikinci yarısında lokanta-otel, eğlence-kültür, paket tur gibi talep şartlarına hassas bazı hizmet kalemlerinde enflasyon daha ölçülü seyretmiştir.

Geçmişe endeksleme davranışı görece az olan mal grubu enflasyonu ise hizmet enflasyonuna kıyasla daha düşük olmuştur. Gerçekten, döviz kuru ve talep  şartlarına hassaslığı görece yüksek olan temel mal enflasyonu, başta güçlü tüketim malları olmak üzere daha ölçülü seyretmiştir. Ancak mal grubunda, enerji ve işlenmemiş gıda kalemlerindeki enflasyon yüksek seyri ile ayrışmıştır. Enerji grubunda, meskenlere yönelik 25 m3 bedelsiz doğal gaz kullanımı uygulaması, 2023 yılında enflasyonu aşağı yönde etkilerken, uygulamanın sona ermesiyle 2024 yılında enflasyonu yükseltici yönde etkilemiştir. Söz konusu baz etkisinin  yansımasıyla, 2024 yılında enflasyonu bir önceki yıla kıyasla artış gösteren tek ana harcama grubu enerji olmuştur. Gıda grubunda ise arz şartlarına hassaslığı yüksek ve para siyasetinin görece etki alanı dışında kalan taze meyve ve zerzevat fiyatları, belirli aylarda mevsim normallerinin besbelli şekilde üzerinde artarak enflasyon gerçekleşmeleri ile beklentilerini olumsuz yönde etkilemiştir. Fiyat İstikrarına Ulaşma Yolunda İzlenmekte Olan Para Siyaseti Stratejisi TCMB, 2024 yılı boyunca para siyaseti duruşunu aylık enflasyonun ana eğilimini ve enflasyon beklentilerini göz önünde bulundurarak, öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirlemiştir. Bu çerçevede, TCMB 2023 yılı sonunda yüzde 45 olan politika faizini, enflasyon görünümündeki bozulmayı dikkate alarak 2024 yılı mart ayında yüzde 50’ye çıkarmıştır. TCMB, nisan-kasım döneminde ihtiyatlı ve sıkı para siyaseti duruşunu korumuş ve politika faizini yüzde 50 seviyesinde sabit tutmuştur.

TCMB, 2024 yılı aralık ve 2025 yılı ocak aylarında politika faizini 250’şer baz puan indirerek yüzde 45’e getirmiştir. Bu kararda, enflasyonun ana eğiliminde, fiyatlama davranışlarında ve beklentilerdeki iyileşme ile enflasyondaki düşüşü destekleyici düzeylerde olan talep şartlarının etkisi öne çıkmıştır.

TCMB, sıkı mali duruşunu desteklemek ve nakdî transferin etkinliğini artırmak amacıyla, 2024 yılında çeşitli makroihtiyati siyasetler uygulamıştır. Toplam mevduat içerisinde Türk lirası mevduatın hissesinde artış ve KKM hesaplarından Türk lirası hesaplara geçiş maksatları gibi mevduata yönelik düzenlemeler, bu periyotta para siyaseti transferini güçlendirmiştir. Kredi büyümesine yönelik düzenlemelerle transfer düzeneği desteklenmiş ve kredi talebindeki dalgalanmaların önüne geçilmiştir. Ayrıca, sadeleşme adımı olarak menkul değer tesis düzenlemesi yürürlükten kaldırılmıştır. Likidite siyasetine ilişkin adımlarla da sistemdeki fazla Türk lirası likiditesinin yönetimi sağlanmaktadır.

Para siyasetindeki kararlı duruş; yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile aylık enflasyonun ana eğilimini düşürmüş ve dezenflasyon süreci barizleşmiştir.

TCMB’nin temel amacı ve önceliği fiyat istikrarını sağlamaktır. Para siyaseti bu amaç doğrultusunda oluşturulacaktır. Bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı politika faiz oranı olmaya devam edecektir. Enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para siyaseti duruşu sürdürülecektir. Önümüzdeki periyotta politika faizi; enflasyon gerçekleşmeleri, ana eğilimi ve beklentileri göz önünde bulundurularak öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirlenecektir. Enflasyonda besbelli ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda para siyaseti araçları etkili şekilde kullanılacaktır. Kredi ve  mevduat piyasalarında öngörülenin dışında gelişmeler olması durumunda nakdî transfer sistemi ilave makroihtiyati adımlarla desteklenecektir. Likidite şartları yakından izlenerek sterilizasyon araçları etkili bir şekilde kullanılmaya devam edilecektir. Bahsi geçen sıkı para siyaseti duruşu ve güçlü politika eşgüdümü altında, enflasyonun yüzde 5 olan orta vadeli amaca kademeli olarak yakınsayacağı öngörülmektedir. Enflasyonun yüzde 70 olasılıkla, 2025 yılı sonunda orta noktası yüzde 24 (yüzde 19 ile 29 aralığında); 2026 yılı sonunda orta noktası yüzde 12 (yüzde 6 ile 18 aralığında); 2027 yılı sonunda orta noktası yüzde 8 (yüzde 2 ile 14 aralığında) gerçekleşeceği öngörülmektedir (Grafik). Enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları iyileşme eğilimi sergilemekle birlikte, dezenflasyon süreci açısından risk ögesi olmaya devam etmektedir. Hizmet enflasyonundaki katılığın öngörülenden yüksek olması da bir risk ögesi olarak kıymetlendirilmektedir. Gıda ve emtia fiyatları, jeopolitik gelişmeler, küresel ekonomi ve ticaret siyasetlerine ilişkin belirsizlikler ise enflasyon üzerindeki riskleri canlı tutmaktadır.

Dezenflasyon sürecinde para ve maliye siyasetlerinin eşgüdümü büyük önem arz etmekte olup öngörülebilirliğin artmasını sağlayan Orta Vadeli Program (OVP, 2025-2027) ile somutlaşmış olan kamu siyasetlerine dair varsayımlar TCMB’nin enflasyon varsayımlarına yansıtılmıştır. 2025 yılında, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile ücret ve vergi ayarlamalarının OVP gayeleri çerçevesinde belirlenerek, maliye siyasetinin enflasyonla mücadelede destekleyici olacağı öngörülmektedir.

Diğer taraftan, orta ve uzun vadede, enflasyondaki katılık ve oynaklıkları azaltacak yapısal ıslahatlara devam edilmesi ve arz kapasitesini artıracak önlemlerin güçlendirilmesi, fiyat istikrarına ve dolayısıyla toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacaktır. Bu kapsamda TCMB, yapısal ögeleri analiz etmeye, ilgili politika önerileri geliştirmeye ve enflasyonla çabanın kıymeti konusunda ilgili paydaşlar ve kamuoyu nezdinde farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalarına devam edecektir.

Enflasyon ve para siyasetine dair gelişmeler ile orta vadeli varsayımlarımızı kapsamlı bir şekilde ele alan ve 7 Şubat tarihinde İnternet sitemizde yayımlanan “2025 Enflasyon Raporu-I” ile kısa ve orta vadede enflasyon maksadına ulaşmak için uygulanacak para siyasetini daha ayrıntılı olarak açıklayan “2025 Para Politikası” metni ilişikte bilginize sunulmaktadır.”

Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika 

Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr

Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber