Retinadan alınan ikazlar göz hududu ve beyne iletilerek görüntü oluşturulur. Işığın kırılarak göz içindeki bu yolculuğuna refraksiyon denir. Şayet ışık retinada doğru yere odaklanamazsa miyopi, hipermetropi, astigmatizma gibi kırma kusurları oluşur ve görme netliği kaybolur.
Miyopi
Gözün ön-arka uzunluğu ve kornea kırıcılığı ya da her ikisi olması gerekenden fazla ise nesnelerin görüntüleri, sarı noktanın önünde oluşur. Miyoplar; yakını iyi görebildikleri halde uzağı bulanık görürler. Bazı yüksek numaralı miyopik hastalarda sorun sadece gözlük numaralarından ibaret değildir.
Normal miyopi genellikle 7 dereceye kadardır, 18-20 yaş civarında durur, görme sertliği yeterlidir ve retina olağandır. Malign miyopi yaşa bakmaksızın ilerler. Numaralar, 10-30 gibi yüksek olabilir. Ayrıca bu hastaların retina katmanında patolojik değişimler, incelme, göz hududu ve makulada harabiyet nedeniyle görme düşük düzeyde kalabilir.
Nedenleri
◊ Genetik faktörler: Anne veya babada miyopi varsa çocukta miyopi gelişme mümkünlüğü artar.
◊ Sebebe bağlı faktörler: Diyabet veya kataraktı olan bireylerde sonradan miyop ortaya çıkabilir.
◊ Yalancı miyopi: Göz kaslarının gerilim, yorgunluk, aşırı yüklenme sonucu tamamen gevşeyememesi nedeniyle miyop gelişmesidir. Bazen 2-3 gün, bazen de yıllarca sürebilir. Bu nedenle göz muayenesi sırasında göz bebeklerinin büyütülmesi ve siliyer kasların geçici olarak felç edilmesi gerçek miyopiyi ayırmada yardımcı ve kıymetlidir.
Hipermetropi
Gözün olağandan kısa, korneanın eğriliğinin yani kırıcılığının az olması ya da her ikisinin bir ortada bulunması sebebiyle, görüntü sarı noktanın ardında oluşur. Göz içinde bulunan lens; biçimini değiştirerek (akomodasyon) kırıcılığını artırır ve imgeyi sarı nokta üzerine taşımaya çalışır.
Hipermetropi şayet lensin telafi edebileceği sonlarda ise, kişi uzağı da yakını da görebilir veya uzağı görür, yakını bulanık görür.
Bu sırada lensin şekil değiştirebilmesi için göz içindeki minik kaslar çok çalıştığından; beğenilen çabuk yorulma hissi, göz ağrısı ve baş ağrısı ortaya çıkar. Lensin şekil değiştirme kabiliyeti, çocukluk ve gençlikte çok iyi olmasına karşın yaş ilerledikçe azalır ve kişi önce yakını sonra da uzağı seçemez hale gelir.
Nedenleri
Genellikle kalıtımsaldır. Erken yaşlarda fark edilmezse göz tembelliğine (amliyopi) veya beğenilen kaymaya (şaşılık) neden olur.
Astigmatizma
Astigmatizma, birçok kez korneadaki şekil bozukluğuna bağlıdır, korneanın yumurta biçiminde olması durumudur. Bu durum iki eksende farklı kırılmaya yol açar, örneğin bir eksende numara 1 ve diğer eksende 3 ise ortadaki fark astigmatizma sonucudur ve astigmatizmanın değeri 3-1=2’dir.
Astigmatizma, bulanık veya gölgeli (çift) görmeye sebep olur. Düzeltilmesinde silindirik camlar kullanılır.
Nedenleri
Genetik faktörler, göz kapağında kist veya şekil bozukluğu, pterjiyum (gözün iç kısmındaki konjontiva dediğimiz damarlı zar dokunun büyüyerek korneaya taşması), korneada geçirilmiş enfeksiyona bağlı skarlar (izler), keratokonus hastalığı, yaşa bağlı olarak gelişen presbiyopi.
Düzensiz astigmatizma nedir?
Korneadaki şekil bozukluğundan kaynaklanan görme kusuru sferosilindirik camlarla düzeltilebiliyorsa düzenli astigmattan, düzeltilemiyorsa düzensiz yani irregüler astigmattan söz edilir. Düzensiz astigmatizma, genellikle başka bir hastalık sonucu oluşur (keratokonus, korneada skar vs). Bu hastalar yarı sert gaz geçirgen kontakt lens kullanımından yarar görebilirler ve görüşleri artabilir.
Yaşa bağlı yakını görememe sorunu presbiyopi
Hipermetropi ile karıştırılır, fakat bu durum, gözü bozuk olmayan insanlarda da ortaya çıkan, lensin yaşlanmasına bağlı yakını görememe olayıdır. O denli ki lensin şekil değiştirerek yakına odaklama yapabilmesi için belli bir esnekliğe sahip olması gerekir.
Yaş ilerledikçe, lens bu esnekliğini kaybeder. Presbiyopinin başlangıç yaşları 40-45 ortasıdır. Hipermetroplarda bu durum daha erken gelişir. Miyoplar, gözlüklerini çıkararak daha iyi okuyabildiklerini fark ederler.
Kuru göz
Kuru gözü olanlarda kızarıklık, sulanma, beğenilen kum varmış hissi olur. Kuru tabirinin tersine en bariz özelliği sulanmadır. İki tip gözyaşı vardır. Temel gözyaşı; kornea yüzeyini korumak ve ıslatmak amacıyla devamlı ve yavaş salgılanır. Mükoz, yağ, protein, enzim, şeker ve antikorlar içeren istikrarlı bir sıvıdır. Refleks gözyaşı; duman, göz yaralanması, sevinç ve üzüntü durumlarında oluşur. Kuru göz sendromu dediğimiz zaman temel gözyaşının kalite ve kantite bozukluğu anlaşılır. Sulanma, kaşıntı-yanma, bulanık görme, kızarıklık ve çapaklanma belirtileriyle ortaya çıkar.
Nedenleri
Yaş ilerlemesi, hormonal değişimler, (özellikle menapoz sonrası), bazı hipertansiyon, antidepresan, uyku ve ağrı ilaçları, klimalar, dumanlı ortam, fazla bilgisayar, tablet telefon kullanımı ve uzun süre kontakt lens kullanımı.
Tedavi
Kuru göz oluştuktan sonra tamamen yok olması zordur. Tedavi olarak genellikle yapay gözyaşı damlaları, gözyaşı jelleri, Omega3 kullanımı, gözyaşı kanallarını kapatma (punktum plak) tavsiye edilir. Aşırı kuru gözlerde IPL lazer tedavisi ile tıkalı gözaltı yağ bezeleri harekete geçirilmeye çalışılır.
Göz tembelliği nedir?
Gözde belli bir hastalık olmaksızın ve gözlükle tam düzeltmeye rağmen görme sertliği tam düzeye ulaşmıyorsa, beğenilen “tembellik” ya da “ambliyopi” var denir. En sık olarak şaşılığa ya da iki göz arasında kırma kusuru farkına bağlı olarak ortaya çıkar.
Göz tembelliği erken yaşlarda teşhis ve tedavi edilirse, görme düzeyi artabilir. Artık vivid vision (göz tembeliği tedavisi) ile erişkin yaşlarda da büyük oranda başarı sağlanabilmektedir.
Keratokonus nedir?
Kornea hastalıkları (Keratokonus), normalde yuvarlak halli olan korneanın (gözün şeffaf tabakası) öne doğru koni şeklinde sivrileşmesidir. İlerleyici ve görmeyi bozan bir hastalıktır, genellikle ergenlik çağında başlar.
Nedenleri
Bu hastalığın nedeni, korneadaki enzimlerin dengesizliğidir.
Bunun sonucunda “serbest radikaller” korneada hasara yol açar. Böylelikle kornea zayıflar ve öne doğru sivrilir.
Genetik yatkınlık, güneşin ultraviyole ışınları, aşırı göz ovalama, göze iyi uymayan kontakt lens kullanımı ve kronik göz iritasyonu nedenleri ortasındadır.
Belirtileri
Keratokonusta miyopi ve düzensiz astigmatizma gelişir. Bu nedenle hastalar uzağı da, yakını da çok net görmekte zorlanırlar. göz dereceleri daima yükselir ve bu yüzden sık gözlük değiştirmek zorunda kalırlar.
Tedavi yöntemleri
Erken evrede, gözlükler ve yumuşak kontakt lensler görmeyi artırmada kafidir. Fakat hastalık ilerledikçe kornea iyice incelir ve hali iyice bozulur; bu basamakta gözlükler ve yumuşak kontakt lensler yeterli olmaz. Bu durumda ilk etapta cross-linking (çapraz bağlama) tekniğiyle rahatsızlığın ilerlemesini durdurmak gerekir.
Cross-linking tedavisi uyuşturucu damlayla yapılır ve yaklaşık 40 dakika kadar sürer. Halka tedavisinden sonra gözlük veya kontakt lens kullanımı ihtiyacı tamamen ortadan kalkmaz.
Kornea kalınlığı uygun olanlara PRK lazer ile numara düzeltmesi yapılabilir ya da özel kontakt lens kullanımı gerekebilir.
13:13
