Prof.Dr. Hayri Kozanoğlu, artan enflasyon şartlarında asgari ücretin 13 bin liranın altına indiğini kaydetti, asgari fiyatla çalışanların emeklilerden farklı olarak her gün işe gidip geldiklerini, yetişmekte olan çocukları olduğunu ve masraflarının giderek katlandığını belirtti. Kozanoğlu, kesimlere göre asgari ücret oranını aktardı, zam olmazsa direniş eğilimi olabileceğine, mavi ve beyaz yakalıların hareketler yapabileceklerine dikkat çekti.
Kozanoğlu’nun “Asgari ücrete asgari vicdan” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“DİSK-AR’ın 2022 yılını kapsayan 2024 Asgari Ücret Araştırması’na göre, özel bölümde asgari ücretin yüzde 5 fazlası ve altında fiyatla çalışanların oranı yüzde 48.4 ve artı-eksi asgari ücretin yüzde 20’si civarında ücrete çalışanların oranı yüzde 70.4’tür. Asgari ücretin yüzde 20’si civarında çalışanların oranı kayıt dışı çalışan çalışanlarda yüzde 94.2’ye kadar yükselebilmektedir. Diğer bir sözle, Türkiye’de asgari ücret norm ücret haline gelmiştir. Aynı rapor AB ülkelerinde asgari ücret civarı çalışanların oranını yüzde 4 olarak veriyor. Asgari ücretin en yüksek seyrettiği yiyecek hizmetlerinde dahi bu oran yüzde 8.7 ile çift haneli seviyelere varmıyor. (DİSK-AR Asgari Ücret Araştırması 2024 Aralık 2023)
ASGARİ ÜCRETİN ENFLASYON ETKİSİ DÜŞÜK
Şimdi gelin TCMB araştırmasının, işçi fiyatlarının toplam maliyetler içindeki payı kısmına bir göz atalım. İşçi maliyetinin, üretim bedeline oranı TUİK datalarından tarım dışı bölümlerde yüzde 10.5 olarak hesaplanıyor. Bu oran eğitimde yüzde 51.5’i bulurken; besinde yüzde 6.4, inşaatta yüzde 9, toptan perakende ticarette yüzde 17.6, yiyecek hizmetlerinde yüzde 20.2. Yani fiyatlar fiyatlarda belirleyici etmen değil.
Gelelim araştırmanın en can alıcı noktasına: TCMB’nin ekonometrik uygulamalarına göre, üç farklı model asgari fiyattaki yüzde 1’lik bir nominal artışın enflasyonu 0.08-0.12 puan bandında etkilediğini işaret ediyor. Diğer bir sözle, asgari ücret Temmuz’da yüzde 30 oranında artırılırsa bu enflasyonu yüzde 2.4 ila yüzde 3.6 yukarı çekecek. Yani böyle insani bir adımın ekonomik maliyeti o derece yüksek değil. Sonunda hala yüzde 70’lerde bir enflasyon yaşanıyor. Bu araştırma Temmuz 2023’te yayımlanmış. TCMB şayet bu bilgileri güncellerse, çok yerinde olur, bizler de daha sağlıklı bir değerlendirme yapabiliriz. (TCMB 2023 3. Enflasyon Raporu 27 Temmuz 2023).
ASGARİ FİYATLI ZATİ TASARRUF EDEMİYOR
Ayrıca ücretin enflasyona paralel biçimde güncellenmesinin olumlu ekonomik sonuçları da beklenmeli. Zira asgari fiyatlı gelirinin neredeyse tamamını kısa sürede mal ve hizmet talebine dönüştürür. Böylelikle iktisadın keskin bir sakinliğe sürüklenmesine bariyer oluşturur. Ekonomi idaresinin yüksek faiz temelli sıkı para siyasetleri uygulamasının amacı, tasarrufu özendirmek, TL’ye geçişi hızlandırmak, orta ve uzun devirde yatırımları canlandırarak üretkenliği artırmak şeklinde tanımlanıyor. Asgari ücretlinin zati tasarruf edebilme, dövize yönelme gibi bir lüksü yok. Tam tersine, ücreti gerçek manada gerilerse borçlanmaya yük verme, bankaların tahsil edilemeyen alacaklarını yükseltme riski var.
Halihazırda takibe giren tüketici kredileri ve ferdî kredi kartları oranları yüzde 2.2 ve yüzde 1.9’la çok vahim seviyede olmamakla birlikte, artış eğiliminde. Borcunu ödememiş kişi sayısında ise 2024 Ocak-Nisan periyodunda bir evvelki yılın aynı dönemine göre tüketici kredilerinde yüzde 32.5’luk, kişisel kredi kartlarında yüzde 70.1’lik bir artış gözleniyor. Şayet yüksek faizlerin yanına, bir de fiyatlar seviyesinde gerçek düşüş ve tırmanan işsizlik eklenirse önemli bir kişisel borç sorunu patlak verebilir.
SICAK BİR YAZA HAZIR OLALIM
2024 başına kadar asgari fiyatta resmi enflasyona paralel bir ayarlama yapılmasına rağmen, gıda ve barınma enflasyonunun manşet enflasyondan daha yüksek seyretmesinin de etkisiyle satın alma gücünün düşüşüne, yaşam standartlarının gerilemesine şahit olduk. Fakat bu marjinal refah kaybı önemli işçi aksiyonlarını, bir sosyal patlamayı tetiklemedi. 2023 Mayıs seçimlerine kadar düşük faizle borçlanma imkanından yararlanılması da yansıları bir ölçüde soğurdu. Şimdi Şimşek’in ekonomi yönetimi Temmuz’u pas geçmeye yeltenirse, çok önemli bir direniş eğilimiyle karşılaşır. Özel sektör çalışanlarının mavi yakalı, beyaz yakalı fark etmeksizin eylemleri ağırlaşır. Çalışanların ücret taleplerine cevap veren patronlar tahminen bu vartayı kolay atlatır. Düşük asgari ücretin ardına sığınıp, sömürüyü ağırlaştırma gayretine giren işverenler da ummadıkları bir reaksiyonla karşılaşır. En azından mantık böyle bir gelişmeye işaret ediyor.”
(EKONOMİ SERVİSİ)
22:32
