Radikalin Sanatla Kaygısı Ne?

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Seray Şahinler – Sanat dünyası geçtiğimiz günlerde bir eser saldırısı haberiyle daha şoke oldu çünkü olayı gerçekleştiren bu kez milletvekiliydi! Yunan NİKİ Partisi Milletvekili Nikolaos Papadopoulos, Ulusal Galeri’deki eserlere ‘provokatif oldukları’ gerekçesiyle saldırdı. “Tuhaflığın Cazibesi” standındaki dört tabloyu yere fırlattı, çerçeveleri kırdı. Stant, Francisco Goya’nın eserleriyle birlikte Yunan sanatkarların dini ikonları karikatürize eden fotoğraflarından oluşuyordu. Galeri “Sanatsal ifade özgürlüğü anayasayla garanti altındadır” diyerek saldırıyı kınadı.

Son 10 yılda radikal oluşumların, aşırı sağ eğilimli kümelerin ve terör örgütlerinin sanata müdahalesi, yıkıp yakması, baltalarla parçalaması istikrarlı şekilde sürüyor. Saldırıların gayesinde bilindiği üzere antik yapılar, heykeller ve tablolar var. IŞİD’in paramparça ettiği antik alanların birçok hâlâ yerle bir; Orta Doğu’da bitmek bilmeyen çatışmalardan nasibini alan tarihi yapıların sayısı can acıtıyor. Aslında bu tavır yeni değil, dünya savaşlar tarihine ve uç iktidarların hâkim olduğu süreçlere baktığımızda aynı tavrı görüyoruz. Peki radikal yapıların sanatla kaygısı ne? Akademisyenler ve sanat eleştirmenleri mevzuyu Milliyet Kültür Sanat için değerlendirdi:

Sınırsız egemenlik

– Beral Madra, Eleştirmen, Küratör, Yazar: Bu soru “Sanat Başka Bir Yere Gidiyor ve Siyaset Onu Yakalamak Zorunda” diyen Jacques Rancière ile Sudeep Dasgupta’nın 2019’da yaptığı söyleşide kapsamlı yanıtlanıyor. Sanat, siyaset ve ekonomi arasındaki kaçınılmaz ilişki ve aynı zamanda büyük-ikilem geçmişten bugüne sayısız örneklerle dolu. Andres Serrano’nun “Piss Christ” (1987) isimli yapıtının gösterildiği her yerde saldırıya uğraması, Hans Haacke’nin Reichstag binasına ancak bir yılı aşkın tartışmalar sonucu yerleştirdiği “Die Bevölkerung (Halklar)” yazısı, Maurizio Cattelan’ın Papa’yı yere devrilmiş olarak gösteren “La Nona Ora” (1999) isimli yerleştirmesi gibi kerametli metafor örnekleri hatırlayalım; hemen hepsi ‘muhafazakâr’ denilen toplum kesitlerinin saldırısına uğramıştır. Üstelik de bu örnekler demokratik kimliği taşıyan ülkelerde gerçekleşti ve gerçekleşmeye devam ediyor. Filistin’e sahip çıkan Candice Breitz’ın standı (2024) Berlin’de iptal edildi. Çeşitli sanat-kültür kısıtlamaları her yerde devam ediyor.

Günümüz sanatındaki hakikat ögesi ile post-hakikat arasındaki büyük-çatışkının temelinde neo-kapitalizmin sınırsız egemenliği var; yandaşları olan yetkeci rejimlerin ve akımların dayattığı çıkarlara karşı olan her şeyin yok edilmesi sürecine şahit oluyoruz. Günümüz eleştirel, düşünsel, ilişkisel sanat üretiminin eleştirel düşünme, estetik bakış açısı kazanma, topluluklara rehberlik etme, barış ve düzeni sağlama gibi özellikleri ise bir karşı direniş alanı oluşturmaktadır. Rancière’in belirttiği gibi günümüzde sanat üretimi kendi siyasetini oluşturuyor, ‘toplumsal etik’, ‘insancıl davranma’ ve ‘özgürlük’ gibi toplumsal alanlara hizmet ediyor, insanların bilinçlenmesini sağlıyor, direniş alanı açıyor. Bu özellikler de söz konusu nizamın hiç işine gelmiyor; muhafazakârlık bu çatışkı içinde bir araç olarak kullanılıyor. Sanat yapıtlarına saldırı gerçekleştikçe, yapıtların ne anlama geldiği ise bir kez daha kanıtlanıyor.

‘Genelleme yapamayız’

– Ayşegül Sönmez, Yazar-Eleştirmen: Hitler’den Almanya zor kurtulmuştu. Parası olsaydı tüm Almanya protein tozlu ülkü bedenlerden oluşan bir açık hava spor salonuna dönüşecekti. 1967, 8 Kasım. Ankara Savcılığı bugünkü Yunan vekili andıracak. Yüksel Arslan’ın Fransız Kültür merkezindeki standını müstehcen bulacak. Eserleri toplatacak, sanatçıyı mahkemeye verecek. Başta Ulus Meydanı Zafer anıtındaki Alman askere maruz kalan birçok faşist heykeltıraşların anıtlarıyla büyüyen jenerasyonlar olarak heykelin özellikle sağla herhangi bir imtihanı olduğunu düşünmüyorum. Bizim anıt heykellerle imtihanımız olduğu ise doğrudur. Yunan vekilin neo ikonaklast yansısını sağ heykel sevmiyor deyip genelleyemeyiz. Tersine İlah hepimizi sağın heykel aşkından korusun. 

‘Politik kederin ifade aracı’

– Ali Kayaalp, Akademisyen, Yazar:

SSCB’nin 1991’de dağılması ve İkinci Dünya Savaşı’ndan beri süren iki kutuplu dünya sisteminin sona ermesiyle özellikle Doğu Bloku ülkelerinde, sosyalist idarelerin baskıladığı milliyetçi, liberal ve muhafazakâr siyasetler, iktidara geldi. Bu siyasetler, bazen radikalleşmeye de eğilim gösterdiler. Sosyalist siyasetlerin yerini, sağın pahalarını çok vurgulayan kültür siyasetleri aldı. Çağdaş ve güncel sanatın gayeleri, sağ siyasetin birçok prensip ve kıymetiyle çatışıyordu ancak 2000’lerle globalleşen kültür savaşları bağlamında, çatışmanın yoğunluğu ciddileşti. Sanat, politik kaygının ifade aracı oldu. Radikal politik aktivizm, söyleyeceğini sanat aracılığıyla söylüyor; kimlik siyaseti bağlamında besbelli bu durum. Aşırı sağ, bu politik aktivizmle çatışıyor. Yunanlı vekilin, Ortodoks ikonalarını parodileştiren eserlere saldırması bundan: Sağ siyaset, varlık nedeni saydığı sembollerin alaya alınması olarak gördüğü, böyle işleri ‘değerlere saldırı’ olarak algılıyor. Bu, karşılıklı bir nitelik kazandı; sanatkarlar, dünyanın yeni tertibine tepkilerini giderek daha radikal işler üreterek göstermeye başladılar. Buna karşılık, sağ siyasetin daha uç noktalara savrulan tavırlar aldığı görülebiliyor.

Put deyip baltaladılar

Tarihi eserlere saldırıda akla ilk gelen ise IŞİD. Özellikle 2016’da Irak’ta birçok arkeolojik alanın hâkimiyetini alan IŞİD, put olarak gördüğü Nimrud, Palmira, Hatra, Ninova, Deyrizor gibi yerleri paramparça etmişti. Arkeologlar bugün tahrip edilen yerleri kurtarmaya, tüm hızıyla devam ediyor.

Parlamentoda kınandı

Yunanistan Parlamentosu, Atina’daki Ulusal Galeri’deki stantlara küfür içerikli saldırıda bulunan Milletvekili Nikos Papadopoulos’a disiplin cezası verdi. Meclis Başkanı Nikitas Kaklamanis, vekilin kınandığını ve maaşının bir ay boyunca yüzde 50 oranında kesildiğini duyurdu.

Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika 

Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr

Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber

Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber