Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyeleri “Alzheimer” (AD), “Multipl skleroz” (MS), “Amiyotrofik lateral skleroz” (ALS), “Parkinson” (PD) gibi 18 farklı “nörodejeneratif” (beyin hücrelerinin kaybına ve işlev bozukluğuna yol açan) hastalığa yönelik, toplumun sağlıklı yaşlanmasını sağlayacak yapay zekâ ile güçlendirilmiş erken teşhis projesi hazırladı. Avrupa Birliği’nden (AB) 2,5 milyon Euro destek alan proje ile söz konusu hastalıkların esirgeyici önlemlerle geciktirilmesi veya önlenmesi amaçlanıyor.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Çetin Kocaefe, Prof. Dr. Yavuz Ayhan, Prof. Dr. Aslı Tuncer, Doç. Dr. Gül Yalçın Çakmaklı, Dr. Öğretim Üyesi Ezgi Yetim Arsava‘nın hazırladığı “NeuroDeGene” projesi, uluslararası destek programları kapsamında AB’den 2,5 milyon Euro destek aldı. Türkiye ve Fransa’nın yanı sıra Almanya, İsviçre’den araştırmacıların da destek verdiği proje ile söz konusu hastalıkların genetik risk profilleri kıymetlendirilerek, bir bireyin zaman içerisinde bu genetik hastalığı geliştirme riskinin olup olmayacağı, varsa da bu riskin ne ölçüde gerçekleşebileceği konusunda bir değerlendirme ortaya konulacak.
“Uluslararası bir çalışma”
Proje koordinatörü Prof. Dr. Çetin Kocaefe, NeuroDeGene projesi ile 18 farklı “nörodejeneratif” hastalıktaki genetik risk profillerini ortaya koyduklarını söyledi. Prof. Dr. Kocaefe, çalışma hakkında şunları söyledi:
“Bu çalışma bir kişinin ya da bir bireyin zaman içerisinde bu genetik hastalığı geliştirme riskinin olup olmayacağını, varsa da bu riskin ne kadar mümkün olduğu, ne ölçüde gerçekleşebileceği konusunda bir değerlendirme sunabilen bir genetik panel çalışması. Günümüzde giderek yaşlanan popülasyonla birlikte bazı ileri yaşta gözüken nörodejeneratif hastalıkların görülme ihtimali ve riski de gün geçtikçe artacaktır. 2050 yılına kadar Türkiye’deki Alzheimer hastası sayısının 5 milyonun üzerine çıkması projekte ediliyor ya da tahmin ediliyor. Bu riskleri toplum içerisinde daha önceden tanımlayabilmek, bir kişinin böyle bir riske ya da diğer nörodejeneratif hastalıklara yönelik genetik risklerini anlayabilmek için çok uluslu bir araştırma projesi ortaya koyduk. Bu aynı zamanda bir endüstri iş birliği projesi. Bu endüstri iş birliği projelerinin hemen hepsinde aynı zamanda bir akademik destek söz konusu. Burada Almanya’dan, Fransa’dan, Türkiye’den ve İsviçre’den araştırıcıların bir arada destek olduğu yeni ve inovatif yani yenilikçi bir ürünün ortaya konması amaçlanıyor. Türkiye’den GenEra ile birlikte toplamda 5 akademik kuruluş destek oluyor.”
“Sağlıklı yaşlanmak mümkün olabilecek”
Prof. Dr. Çetin Kocaefe, genetik profillere bakarak bir kompleks genetik hastalığı geliştirme riski konusunda kesin bir bilgi ortaya koymanın mümkün olmadığını; ancak bu proje ile yatkınlık konusunda önemli fikir edinmenin mümkün olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Kocaefe, “Bu riskin ortaya konabilmesi çok önemli; çünkü bu risk konusunda daha önceden bilgi sahibi olabilirsek kişileri hastalıkları önleyici bir yaşam üslubuna yönlendirmek ve aynı zamanda hami hekimlik yaklaşımlarıyla bazı önlemler daha önceden alınabilir. Yeni tedavi formüllerine daha erken başlanarak, bu süreçlerin durdurulması mümkün olabilir. Bu riski taşıyıp taşımadığını öğrenebilen bireylerin bu konuda gerekli tedbirleri ve tahminen de erken tedaviye erişimle bir arada ortaya çıkabilecek olan riskleri daha erken önlemesi ve aynı zamanda da toplumun daha sağlıklı yaşlanmasını sağlayacak ve sağlıklı yaşlanmaya yardımcı olabilecek önlemleri alması da mümkün olabilecektir” diye konuştu.
“Tersine beyin göçünü özendirmek istiyoruz”
Prof. Dr. Kocaefe, Hacettepe Üniversitesi bünyesinde bir biyobankanın bulunmasının avantaj olduğuna dikkat çekerek, “Büyük veriyi yapay zeka ve makine öğrenmeyle bir araya getirerek elimizden geldiği kadar büyük veriyi şekillendirerek genetik risk faktörlerini ortaya koymayı amaçlıyoruz. Projemizi 36 ay boyunca çalışacağız. Türkiye bir nadir hastalıklar ülkesiydi. Ancak, insan sıhhatinin en önemli meseleleri içerisinde kompleks genetik hastalıklar geliyor. Bunlar; kalp sirkülasyon sistemi hastalıkları, kanser, diyabet ve obezite ve bununla bağlantılı tüm hastalıklar gibi. Nörodejenaratif hastalıklar da bu kümenin içerisinde yer alıyor. Günümüzde insan ömrünü sonlandıran hastalıkların önemli bir kısmı temelinde bu kümedeki hastalıklar. Bizim emelimiz bu konuda tüm dünyayla bir arada hareket ederek, dünya araştırma platformlarını da kullanarak bu çalışmaları ülkemizde sürdürebilmek ve eğer mümkünse de tersine beyin göçünü olabildiği kadar özendirmek konusunda uğraş sarf ediyoruz. Gençleri olabildiği kadar ülkemizde tutup iş gücümüzün içerisinde dahil etmeye ve onları cesaretlendirmeye uğraş ediyoruz” ifadelerini kullandı.
“Hastalığı geciktirme veya tedbire şansımız var”
Dr. Öğretim Üyesi Ezgi Yetim Arsava ise beyin hücrelerinin bir sefer yıkıma gittikten sonra tekrar yapılanmalarının mümkün olmayacağını söyleyerek şöyle konuştu:
“O yüzden ne kadar erken tanınır ise ve kısıtlı da olsa erken tedavi uygulayabilir isek o zaman yararımız olabiliyor hastalara. Bu hastalıkları tamamen durdurmak, önlemek gibi bir şansımız yok. Ama Alzheimer için örnek verir isem; eğer risk altında bir kişiyi saptar isek hayat stili değişiklikleri ile tahminen yüzde 40’a kadar geciktirme ve hatta büyük oranda tahminen önleyebilme şansımız olabiliyor. Bu anlamda erken teşhis çok önemli bu hastalıklarda. Nörodejeneratif hastalıklar yani Alzheimer, Parkinson gibi hastalıklarda beyinde bir şeyler 15-20 yıl önce olmaya başlıyor aslında. Dolayısıyla erken teşhis ve tekniklerine ulaşabilme şansımız var artık. Eğer hücreleri kaybetmeden saptayabilme şansımız olursa uygulayacakları önlemler ile; bunlar iyi uyumak, depresyondan, gerilimden uzak kalmak ve çevre kirliliği, hava kirliliğinden korunabilmek gibi önlemler. Bunlar çok büyük oranda yarar sağlıyor. En azından gözetici hekimlik adına insanlara erken teşhis ya da riskten korunma ile ilgili bilgi verme bilinçlendirme maksadımız var bu proje ile daha çok.” (DHA)
Diğer Güncel Haberler İçin Tıklayın / Bursa Haber – Bursa Gündem – Bursa Gündem Haber – Bursa Haberleri – Bursa Son Dakika
Bizi İnstagram’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi X’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHbr
Bizi Facebook’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Youtube’da Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
Bizi Linkedin’de Takip Edebilirsiniz / @BursaGündemHaber
02:00
News
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
